Maar Tintin In Tibet 5u211a

Maar Tintin in Tibet

Annelie Ferreira

Tafelberg

Dae soos daai Vrydag behoort te kom met ’n waarskuwing. ’n Soort shit alert, sê maar op jou selfoonwekker, verskaf deur ’n span van die Huisgenoot-astroloog, Die Burger se Weerhaan en George Claassen. Dit behoort alle areas van shit te dek. Die shit wat jy sien kom, moet jy seker maar vat. Pa sug graag: “Wat jy saai, sal jy maai”, gewoonlik in gesprekke oor F.W. en die uitverkoop van die Afrikaners, vroue in die kerk, gays in die kerk, ensovoorts – hy’s ’n NG predikant, maar van sy beste vriende is Doppers. (Dis ook hoekom ek ’n eerste jaar B.A. issie onder my sondes kan tel. Wat kan ek sê? Die appel het gedink die wêreld eindig onder die boom.) Dis een van Pa se min sienings waarmee ek saamstem (statisties onbeduidend, ’n mens kan dit uitwerk selfs al sleep jy Psigometrie), hoewel ek reken ek en Pa maai verskillende goed van dieselfde saad. En ek dink meer daaraan as karma, soort van. Maar daardie Vrydagmiddag, in my ou Golfie in die middel van Stellenbosch, was my lewe so skoon soos Tutu se gewete. Ek het ’n halfuur tevore my laaste vraestel vir Bedryfsielkunde III klaar geskryf. Ek het harder geleer vir die flippen vak as ooit tevore (een sleepvak is genoeg), waarvoor ek toe, in ooreenstemming met die saai-maai-teorie, beloon is deur al die vrae te kry wat ek gespot het. Al my remliggies en die regterkoplig het weer gewerk, my spark plugs was sparking en my splinternuwe lisensie netjies sigbaar teen die voorruit vasgeplak. Ek het amper gewens ’n spietkop trek my af. En die beste van alles: Ek was op pad na Ingrid om haar op te laai vir ’n week alleen by ons vakansiehuis op Struisbaai voor sy na haar ma-hulle op Langebaan sou gaan, en ek by CD Select op Stellenbosch sou inval vir die vakansie. Ek moet ’n paar shit lewens agter die rug hê om ’n meisie soos Ingrid te verdien, sy is ongelooflik. Mooi, slim en agtermekaar. Die ou wat blonde grappe maak met haar in die ronde sal sleg tweede kom. Nie dat sy nie ’n joke kan vat nie. Sy lag baie. Een lewe alleen net vir daardie paar borste.

So, daar’s ek in my Golf onder ’n helderblou hemel, my venster wyd oop in die Novemberhitte, besig om ’n verkeersirkel rustig te nader. Voor my is ’n Jack and Jill Driving School-nommertjie wat nie noodwendig so vinnig beweeg dat jy dit met die blote oog kan sien nie. Maar dis niks. Ek meen, ek het my beurt ook gehad, in Bloemfontein. Gelukkig het hulle breë strate daar. En ná ek my lisensie gekry het, het ek self ’n meisie of twee geleer. Dis beter om agter ’n leerlingbestuurder se kar te wees as langs haar binne-in die kar. Ek sien die Jack and Jill voor my hik soos die enjin vrek. Dit skud weer aan die gang, rev brullend – en jaag agteruit in my vas. My kop kap teen die kopstut vas. My bonnet skiet oop. Die kar ruk dood. Shit. Ek pluk die deur oop en tuimel uit. Die buffer is ingeduik soos ’n Coke-blikkie, onder my kaal voete is iets nats. Die radiator moes ’n knock gevat het. Shít. Idiotiese leerlingbestuurder! Idioot! Die deur aan die bestuurskant gaan rukkerig oop en ’n meisie klim uit. Sy het ’n koperrooi poniestert en huil dat die trane spat. “Ek is verskriklik jammer!” snik sy. “Ek is verskriklik jammer, Oom!” ’n Ou kom aangestorm van die asierskant. Nie ’n dag ouer as die oom nie, sy hare in ’n kuifie gejel. “Jis, Meneer, jammer hieroor.” Ek weet nie watter deodorant hy gebruik nie, maar hy behoort sy geld terug te vra. “Ons het versekering, al jou skade sal gedek word.” Die rooi poniestert skud vreeslik. Ag hemel, sy kon dit seker nie gehelp het nie. Die nat onder my voete raak ’n plas. Ingrid het ook nie ’n kar nie, haar pa het vir haar ’n nuwe een vir Kersfees belowe nadat haar oue ’n paar weke gelede finaal uitmekaargeval het. Ek soek-soek na die vriendelike weergawe van: “Gaan ry verder in Namibië! Nóú.” Ek haal diep asem. “Ek was eintlik op pad Struisbaai toe,” sê ek uiteindelik, “maar nou’s my radiator stukkend, lyk dit.” Nou huil die meisie éérs. Sy het ’n stywe T-shirt aan en met elke snik dein haar

borste, wat my vir ’n oomblik van die kar laat vergeet. “Ons gebruik altyd Maartens Motors. Ek bel gou, dalk kan hulle vinnig help,” sê Kuifie en klap sy selfoon oop. Halfvyf op ’n Vrydagmiddag? Good luck, ou pel. Jack and Jill se agterste buffer hang self skeef, rooi stukkies glas van die remligte gestrooi op die pad. Asook glas van my blinknuwe regterkoplig … Ek wil saam met die meisie begin huil. Agter ons dam karre op, ’n bestuurder toet. Kuifie praat vinnig oor sy foon. Hy duik terug in die kar en kom te voorskyn met ’n pen en notaboekie. “Meneer, kan jy asseblief jou besonderhede vir ons neerskryf? Naam, adres, foonnommer …” Hy vroetel in sy hempsak. “Hier is ons besigheidskaartjie. My naam is hierop, Shaun van der Merwe.” Skreeuende bande soos ’n ongeduldige bestuurder verbyjaag. Dink jy ek staan vir my gesondheid hier, genius! Ons staan en wag vir Maartens Motors se insleepdiens. Ek kan nie sien waar die radiator seergekry het nie, ek raai daar’s ’n kraak aan sy onderkant. Ek probeer die bonnet toemaak, maar dit spring weer oop. ’n Patrolliekar hou naby ons stil, ’n spietkop klim belangrik uit. Wat ’n waste. Net ’n paar minute gelede nog het alles aan my kar voldoen aan wettige standaarde. Toe die meisie die verkeersman sien, verkrummel haar gesig weer. Ag genade, arme ding. Wat sou die drukkie-protokol wees met ’n meisie wat jou kar opgesmash het? “Moenie worry nie, regtig,” troos ek. “Shit happens. Met almal. By the way, ek is Lukas.” “Eva,” snik sy. Dalk moet ek ’n tissue vir haar aanbied, maar toe ek my hande in my broeksakke steek, is daar net ’n selfoon, beursie en paar plakkies kougom in.

Dis die soort omstandighede waarin mens nie dadelik iets ergers verwag nie. My selfoon begin lui. Dis Pa. “Pa?” “Lukas? Waar is jy?” “Nog in Stellenbosch. Hoekom?” “Ek staan op die oomblik voor julle woonstel. Willem is ook nie hier nie.” Hoe nou? Pa is veronderstel om in Bloemfontein te wees. “Wat maak Pa hier?” “Ek het jou kom kry.” Oukei, daai memo het ek definitief gemis. “Pa, ek is op pad Struisbaai toe, ek het mos vir Pa gesê. Of vir Ma, minstens.” ’n Insleeptrok met MAARTENS MOTORS in goue letters op die kant kom aangery. “Of liewer, ek was op pad Struisbaai toe, toe het ’n leerlingbestuurder …” Twee blou oë swem dadelik weer in die trane. “… ’n klein ongelukkie met my voorste buffer gehad en nou’s my radiator stukkend.” “Ai, Lukas.” Verwytend, nie simpatiek nie. Soos gewoonlik. “Die insleeptrok het nou net hier aangekom,” sê ek. “Ek gaan saamry.” “Ek sal jou kom kry. Watter plek is dit?” “Maartens Motors. Hulle is net onderkant Papegaaiberg.” Ek beduie die pad soontoe en lui af. ’n Dude met spiere wat bult onder sy oorpak het uit Maartens se trok geklim. Ek staan nog nader om te help, toe het hy klaar die arme Golf se voorkant van die grond af gelig met sy insleephaak. Ek klim by hom in die trok se kajuit. Ingrid. Ek beter haar gou bel. Ek is omtrent ’n halfuur laat, sien ek nou eers.

Die telefoon lui tot haar voicemail aangaan. “Hallo, dis Ingrid. Ek is nie nou beskikbaar nie, maar …” Ek wag ’n rukkie, toe probeer ek weer. Voicemail. Dalk is sy in die toilet. Vroue kan ure vat daar. “Het julle soos ’n nooddiens, dalk?” vra ek die man van Maartens. “Om ’n radiator vinnig reg te maak?” Die ou skud sy kop. “Ons maak halfvyf toe op ’n Vrydag, julle het my net betyds gekry.” Sy stem is diep. “Ons sal niks verder kan doen voor Maandag nie. En as Jack and Jill se versekering gaan betaal, sal hulle assessore eers self moet kom kyk voor ons kan begin regmaak.” Crap en crapper. Ek bel weer vir Ingrid. Voicemail. Flippit, hoop nie sy’t maagprobleme nie. Ek SMS dat sy my dringend moet bel, daar is ’n probleem met my kar. Ek het net by Maartens Motors uitgeklim toe Pa se silwer Merc daar indraai. Ek staan en kyk terwyl hy nader ry. Dieselfde kuif en baardjie as altyd, net grys strepe nou in die swart. Kaptein Sardijn, het Willem hom genoem toe ons nog op skool was. Hy parkeer eenkant terwyl ek my rugsak uit my kar gaan haal en die hand vol CD’s uit die cubbyhole skep om dit ook in die sak te druk. Toe Pa uit die kar klim, skrik ek. Goeie aarde, van ek hom ’n jaar laas gesien het, het hy selfs dikker geraak, en toe het sy hemde al gekreun by die nate. Toe het Ma nog gesê hulle is saam op hierdie wonderlike dieet, sulke heerlike slaaie, mens word nooit honger nie. Pa moes ’n enorme hoeveelheid slaaie verorber het. Hy stap nader, skud sweterig blad. “Dag, Lukas.” Ons kyk hoe twee Maartensmanne die Golf tussen ’n paar ander treurige karre instoot. “Jy sê dit was ’n leerlingbestuurder? Reg van voor af?”

“Sy’t in my gereverse.” “Gerevérse? Het jy vinnig gery?” “Ek het omtrent stilgestaan!” Ek hoor ’n selfoon, pluk myne uit my sak – niks. Moet iemand anders s’n wees. “So, sê net weer wat maak Pa hier?” Pa haal ’n sakdoek uit sy broeksak en vee sy gesig af. “Ek het jou kom oplaai om saam met my Beaufort-Wes toe ry.” “Beaufort-Wes?” “Daar is ’n saak wat ek moet gaan ondersoek.” Huh? Die spierpaleis van Maartens Motors kom nader. Hy is besig om in ’n invoiceboekie te skryf. “Jou naam en ander besonderhede?” vra hy. “Lukas Kruger,” sê ek en rammel my foonnommer en adres af. Hy skeur die boonste bladsy af en gee dit vir my, sê hulle sal my Maandag laat weet. Ek en Pa loop na die Merc. “Kan ons by Ingrid se woonstel omry?” vra ek. “Sy sou saamgegaan het Struisbaai toe, ek moes haar gaan oplaai het.” ’n Skaduwee flikker in Kaptein Sardijn se oë. “Alleen? Op Struisbaai?” “Pa, ek is drie-en-twintig,” sê ek kortaf. “En in elk geval weet Ma daarvan.” Nog ’n skadu, maar een wat ek nie kan peil nie. “Nou toe, kom,” sê Pa eindelik. Dis nie heeltemal hoe ek my Pa se eerste ontmoeting met Ingrid voorgestel het nie, uit die bloute op ’n Vrydag, terwyl sy haar eintlik vir ’n romantiese week saam met my klaargemaak het nie. Oh well. Pa moes darem al foto’s van haar gesien het, Ma het my gevra om te mail. Ma dink sy’s pragtig, natuurlik. Het

niks gesê van Pa se mening nie, maar dis normaal, Pa doen nie chatty reaksies nie. Ingrid het ook al foto’s van Pa en Ma gesien, ou Facebook-foto’s van Struisbaai. Dit pla my dat ek niks van Ingrid hoor nie, dis nie soos sy om selfoonboodskappe te ignoreer nie. Ek hoop alles is reg by haar. Ek gooi my sak op die Merc se agterste sitplek. “So, watse besigheid is dit?” vra ek terwyl ek inklim. “Op Beaufort-Wes?” Pa sukkel om sy sitplekgordel oor sy maag vas te kry. “Hulle sê daar’s ’n messias.” My hand staan uitgesteek na die deur se handvatsel. “En – dis nodig dat Pa moet gaan check of dit waar is?” “Dis nie baie ver van Sutherland nie.” “Oukei, I’m losing you here.” “Sutherland.” Pa klink ongeduldig. “Waar daardie Franse egpaar gebly het wat ’n polisieman doodgeskiet het. Die AGS het my gekontak, hulle dink daar’s ’n okkulte sel daar. Ek het aangebied om te gaan kyk voor daar moeilikheid kom.” Ek doen my mental checklist vinnig terwyl ek die deur toeslaan. Onder “Dinge wat ek graag hierdie vakansie wil doen” – nope, Gaan ondersoek okkulte sel op Beaufort-Wes is nie daarop nie. “Pa, ek en Ingrid het ons eie planne.” Weer daardie kyk. Was hy nooit drie-en-twintig nie? Of wag, hy was ’n issiestudent in die sewentigs, drie-en-twintig was toe nog nie drie-en-twintig nie. “En dis in elk geval nie my soort ding nie,” sê ek redelik. “Ek meen …” Hiérdie kyk ken ek heeltemal te goed. “Jy het ’n roeping, Lukas.”

“Pa …” Wanneer gaan hy daaroor kom? Eerste jaar issie was ’n baie opvoedkundige jaar wat ek regtig nooit wil oorhê nie, dankie. Willem voel dieselfde oor eerste jaar Chemiese Ingenieurswese. Toe ons teruggekom het van Amerika ná ons die jaar daar gewerk het (ek kan nou nog nie ’n vis in die oë kyk nie, terwyl kersies Willem weer heeltemal opgefoeter het), was ek nie gretig om my verlede met belowende girls te deel nie. Ek het party van hulle vertel ek was amper ’n huursoldaat, maar het toe besluit om op ’n ander manier van die wêreld ’n beter plek te maak. Dalk sou dit gewerk het as ek meer die rou testosteroon-tipe was (nie dat dit in James Blunt se pad gestaan het nie, hoe’s daai vir regverdig). “Wat het Pa gehoor?” vra ek. “Oor die ‘messias’?” “Hulle sê dis ’n kind. Wat wonderwerke doen.” “Watse wonderwerke?” “Dis wat ons moet gaan uitvind.” Pa stoot die Merc se neus in die pad. “Watter kant toe is Ingrid se woonstel?” “Regs by die robot, dan hou Pa reguit aan vir ’n paar blokke. Dis eintlik Pauli se woonstel, ’n vriendin van haar, maar sy en Ingrid deel die huur.” Die lig is rooi, ons stop. Oor die voetgangeroorgang voor ons drentel ’n bruin dude hand aan hand met ’n wit meisie. Ek kan Pa se nekspiere vóél styf word. Hy gaan iets sê. Of dalk nie. Dalk is hy teen hierdie tyd gewoond daaraan. Ek meen, regtig. Die paartjie is nou op die sypaadjie. Die meisie giggel. Pa byt die woorde uit. “Jy wonder hoekom dit so sleg gaan in hierdie land, Lukas?” “Nee, eintlik …” “Mense dink hulle kan hulle eie reëls maak.” Raait, duidelik nie die regte oomblik om Pa van Willem en Sejal te sê nie.

Pa skakel die radio aan. ’n Vrou praat in ’n stem wat my nogal herinner aan daai TV-advertensie oor hoe gelukkig ’n daaglikse porsie Fibre Plus mens maak. Dit vat my ’n paar oomblikke om dit te plaas. Radio Kansel. “En nou hier links, tot by daardie gelerige gebou op die hoek. Dis waar Ingrid bly,” sê ek. Daar is parkeerplek naby, onder die bome. Ek wil nog sê Pa kan maar eers sit, ek sal gou spring, maar hy het klaar begin uitklim. Ek loop vooruit na die interkom, druk dit en wag. Een sekonde, twee, drie, vier … Hel, wat is fout? Niemand kan só lank in die toilet wees nie? Ek druk die interkom weer, hard. Is Pauli ook nie daar nie? “Lukas?” Nie baie duidelik nie, maar dis Ingrid. “Inge! Jis, ek sukkel om jou in die hande te kry. Ek het ’n probleem met my kar opgetel, dié dat ek laat is, maar ek het jou nou al hoeveel keer probeer bel.” “Ek kom af soontoe.” “My pa is ook hier,” sê ek vinnig. Geen antwoord nie. Het sy dit gehoor? Ek draai na Pa. “Sy kom af hierheen.” Ons staan naby die hek in die skaduwee. Selfs die Merc se aircon kan nie wonderwerke verrig nie, die sweet slaan in donker halfmane uit onder Pa se arms. Sy grys broek is gekreukel. Toe ek opkyk, kom Ingrid met die trap af. ’n Stukkie koelte in die hitte, hare opgesteek, sandale om haar fyn enkels vasgemaak. Sy glimlag en my hart mis ’n slag. Daar is rofweg vierhonderd agt-en-twintig plekke aan haar lyf wat ek dringend wil soen. “Pa, dis Ingrid. Ingrid, dis my Pa.” Sy steek haar hand uit na Pa, die kuiltjie in haar linkerwang keep diep. “Hallo, Oom. Welkom in Stellenbosch. Of liewer, welkom terug in Stellenbosch, Oom ken mos die plek.”

Ek sal begin net onder haar oor, my lippe laat rus teen die gladde ronding van haar nek. Pa glimlag die breedste wat ek in jare gesien het. “Dit het ook so verander hier, dit kon amper ’n vreemde plek gewees het.” “Ek kan glo, ja.” ’n Knik van haar kop, dan draai Ingrid na my. “Lukas, eintlik sal dit my pas om nie nou Struisbaai toe te gaan nie,” sê sy. “Ek het ’n paar dingetjies om te doen en dit sal nogal great wees om ’n paar dae op my eie te wees.” “Jy bedoel …?” “Alleen.” Sy glimlag nog die hele tyd, maar iets is anders. “Vir ’n paar dae.” Dalk verstaan ek verkeerd. Selfs in die eksamen het ons mekaar elke dag gesien, al was dit net vir ’n halfuur. Selfs op ’n muurtjie ná ’n vraestel kan mens ’n paar goeie soene inkry in dertig minute se tyd. “Soos in heeltemal …?” “Net vir ’n paar dae.” Sy kyk weg. “Dan werk alles goed uit,” val Pa in. “Ek vat Lukas saam Beaufort-Wes toe vir die naweek.” “Beaufort-Wes?” Ingrid lig ’n wenkbrou. “Ek het nog nie gesê ek gaan saam nie,” keer ek. “Wel, julle moet dan die naweek geniet, wat julle ook al doen.” Saaklik, dan weer die kuiltjie, voor sy haar hand in ’n groet lig. “Goed gaan! Ek moet nou spring, as julle my sal verskoon.” Pa groet nog, maar voor ek iets verder kan sê, glip sy terug deur die hek en druk dit agter haar toe. Ek staan verslae. Sy soen my altyd tot siens. En dan druk ek haar vir oulaas styf vas.

Sy kyk nie om nie. Dalk is dit PMS. Nie dat sy vreeslik daarmee sukkel wat ek kan agterkom nie. Maar gisteraand was sy amper krapperig toe ek nog ’n laaste vyf minute wou kuier voor ek sou teruggaan woonstel toe. Dit kan ook die eksamen wees. Eksamens kan meisies baie stres. Pa begin aanstap kar toe. Dis seker maar die eksamen. Sy het baie hard gewerk. “Sy doen Rekenkunde, het jy gesê?” vra Pa. Iets het darem by hom vasgesteek. Halfpad. “Wiskunde, Pa. Sy het honneurs gedoen hierdie jaar. Sy is baie goed.” “O. Is sy nou klaar?” “Nee, sy wil haar M doen volgende jaar. Maar sy het ook ’n werksaanbod gekry, sy oorweeg dit op die oomblik.” Ek draai ’n laaste keer om, net ingeval, maar Ingrid staan nie soos altyd bo-aan die trap vir my en waai nie.

“Dan ry ons môreoggend,” sê Pa toe ons weer in die kar sit. “Dis te laat om nou te begin.” Slaapplek. Ons praat gelyk. “Gaan Pa in ’n …?” “Is dit reg as ek by jou kom …?” Nee, dis glad nie reg nie! Ons woonstel lyk soos die “voor”-prentjie van ’n makeover. En dis nadat ek vanoggend voor die vraestel die ergste opgeruim het. “Het jy nog daai bank wat in ’n bed verander?” vra Pa. “Ja, maar daar’s nie juis kos in die woonstel nie.” Vir Pa behoort dit te tel, nie waar nie? “Ek het nie verwag om vanaand weer daar te slaap nie en Willem …” Willem het eintlik gehoop Sejal sal vanaand daar slaap, hy droom nou al weke van die next level. “Dan stop ons maar by ’n kafee vir brood,” sê Pa. “Of by ’n Checkers. Het ons nie verby ’n Checkers gery op pad hierheen nie?” My verskonings raak dun. “Ja, ons het,” gee ek op. Of dalk is Willem en Sejal klaar daar? ’n Ontmoeting met Pa mag liggies traumaties wees. Vir almal. Ek wikkel my selfoon uit my sak en SMS Willem gou: SOS: Kaptein Sardijn op pad. Dis vyfuur op ’n Vrydagmiddag en die dorp krioel van mense. Ná ’n lang soektog kry ons ’n parkeerplek so te sê in Somerset-Wes. Pa het nie ’n parkeerkaart nie en moet geld gee vir ’n swart vrou met ’n neongroen PARKING ASSISTANT-onderbaadjie. Mens sou sweer hy moet ’n nier vir haar gee. “Jy verneuk my nie, nè!” “No, Sir, never!” Ek check my selfoon. Geen reaksie van Willem nie. Wat’s dit met die bleddie

netwerk vandag? Dit wemel op die sypaadjies, ons moet heeltyd koes om nie in iemand vas te loop nie. Pa tref amper ’n bedelaar wat gesellig van prooi tot prooi steier. Ek mis die eerste woorde wat Pa uitspoeg terwyl hy swenk. “… nuwe SuidAfrika! Wat gaan van al hierdie mense word?” “Dis Vrydagmiddag,” sê ek. “Die dorp is besig.” Pa brom in sy baard. Ek luister nie. In Checkers vat Pa ’n mandjie; ek probeer dink wat om te koop. Ek het vanoggend ’n stuk pizza geëet wat ek onder in die yskas gekry het, het lanklaas gekyk in die versameling Tupperware-bakkies wat Willem se ma vir ons present gegee het. Dis waarskynlik porsies oorskietpasta; dis die een maaltyd wat ek en Willem partykeer sukkel om baas te raak omdat ons die hoeveelheid om te kook verkeerd bly skat. Daar behoort nog ’n boks Breakfast Crunch in die kas te wees, ek sal net melk moet kry. Dan het Pa sommer melk vir sy koffie ook. Ek en Willem kom lankal daarsonder klaar, maar Pa sal tog iets drink wat net swart is. Ek loop na die koelrakke waar die suiwelprodukte is en vat ’n bottel melk. “Wat soek Pa alles?” vra ek. “Kaas, ham?” sê Pa. “Het julle margarien?” Het ons? “Ons kry maar.” Margarien, kaas, ham. By die vars brood is daar net Portugese brode oor, daai rondes met die meel op. Ons kry een. Die tou vir “handbaskets only” kronkel langs die aartappels verby. Dit gaan ’n lang wag wees. “So, hoe gaan dit met Ma?” vra ek. “Orraait,” sê Pa afgetrokke terwyl hy om ons rondkyk. My oë volg syne. Ek het dit nog nooit tevore opgemerk nie, maar Checkers op ’n Vrydagmiddag kan nogal as ’n showroom vir die nuwe Suid-Afrika deurgaan.

Sover ek kan sien is ek en Pa die enigste mense wat – wel, soos ek en Pa lyk. “Sy sien seker uit na die vakansie,” maak ek praatjies. Pa sê iets wat ek nie kan hoor nie. Voor ons loer ’n klein seuntjie moeg na ons oor ’n man se skouer. Ek glimlag vir hom. Hy glimlag slaperig terug en lê sy kop teen die holte van sy pa se nek neer. Binne sekondes is sy oë toe. Pa betaal vir die mandjie kos en begin aanstap kar toe terwyl hy kla oor hoe duur kos geword het, en dan moet mens nog betaal vir die plastieksak ook. Terug by ons woonstel is die gewone parkeerkwessie ten minste aansienlik beter. Van die studente is al weg vir die vakansie, so, daar is ’n paar plekke oop, onder meer die prime spot onder die grootste boom, net reg vir ’n Mercedes van Bloemfontein. Ek vat my rugsak en die Checkers-sak en begin trap toe loop terwyl Pa sy goed bymekaarkry. Hy haal my in met ’n reistassie in die een hand en ’n baadjie en Die Burger in die ander. Die Burger het hy seker iewers langs die pad hiernatoe gekoop; hy moes vroeg vanoggend van Bloemfontein vertrek het. Aan die onderpunt van die trap in die portaal lê ’n paar takeaway-houers, koeldrankblikkies en sigaretstompies. Eintlik lê dit al ’n paar dae daar, maar dis die eerste keer dat ek dit soort van raaksien. Die afkeer staan ’n walm om Pa. En hy het nog nie eers ons woonstel gesien nie. Dit was gisteraand Willem se beurt om skottelgoed te was, maar have a heart, dis eksamentyd! Teen middagete, toe ek hier weg is, was skottelgoed nog nie ’n prioriteit nie. Enigeen kan dit mos verstaan? Enigeen wat nie soek na die geringste verskoning om in ’n tirade uit te flip oor die jong mense van vandag / nuwe Suid-Afrika / goddelose wêreld / tick a box nie. Ek is skielik moeg daarvoor om op eiers om Pa te loop. Hy wil uitflip? Ek sal hom rede gee om uit te flip. “Daar’s ’n studentegroep hier wat Malema ondersteun,” sê ek ongeërg. “Ek

wonder of hulle ’n punt beet het? Ek meen, hy kort obviously nog ’n paar jaar om te mature en so aan, maar …” Kolskoot. Pa se gesig gaan deur meer skakerings van rooi as wat Da Vinci hom ooit kon verbeel, toe trek hy los. Hy skep nie eens asem toe ons by die woonstel inkom nie. Ek begin so ongemerk moontlik maar teen ’n helse vaart goed in kaste inprop. “Die bank haak as mens hom ooptrek,” praat ek bo-oor die volgende golf Sardijn-woorde, “dan moet mens hom net op die regte plek skop. Ek sal Pa wys later as dit slaaptyd is. Wil Pa koffie hê?” Pa kyk na die groen bank of hy so iets nog nooit tevore gesien het nie. “Ja, maak maar, dankie.” Hy bly onseker staan, hy het sy draad vir die oomblik verloor. Dan gaan hy op die bank sit. En slaan amper agteroor. Shit. “Sorry, ek het vergeet om te sê, daai kant het soort van ’n gat in. Sit liewer aan die ander kant.” Ek skakel die ketel aan en gryp twee vuil bekers om uit te spoel. Pa lig homself ongemaklik om na die bank se beter kant te skuif. Toe die koffie klaar is, gee ek Pa se beker vir hom aan en mik mooi na die draaistoel voor ek daarop gaan sit. Dit was Willem se kopie, effens wankelrig en as mens hom nie reg van bo tref nie, neuk die hele ding om. Dit skwiek ook elke keer wanneer jy beweeg, maar daaraan raak jy gewoond. Die stoom warrel uit my koffie. Ek laat dit ’n paar oomblikke afkoel voor ek die beker lig vir my eerste sluk. Toe gaan die voordeur oop en stemme klink op. Dis Willem en Sejal en hulle giggel soos lammetjies – of dan een lam en een ram – wat in ’n leeuhok intrippel. Hulle is nog in die deur toe Willem Sejal gryp en haar soen, en soen … Ek maak keelskoon soos ’n bees met ’n postnasale drup. Sejal se kop ruk, die skrik staan in haar donker oë. Sy stamp Willem weg. “We’re not alone,” fluister sy dringend. Willem se gesig word so rooi soos Pa s’n. Pa word wit. Sejal lyk grys terwyl sy haar blinkswart hare verleë agter haar oor inhaak. “Shit, sorry, julle, het nie geweet hier’s mense nie!” sê Willem. Sy hare spring

sommer ’n paar ekstra rigtings in van skok. Hy los Sejal en loop na Pa met sy hand uitgesteek. “Middag, oom Tinus. Hoe gaan dit?” Pa sukkel op uit die bank en skud Willem se hand. Ek staan ook op, bestudeer die koffie in my beker aandagtig. “Dis Sejal dié.” Willem vat Sejal liggies om die middel. “Middag, Sejal.” Pa steek sy hand weer uit. Ek dink ek hoor … ja, beendere wat kletter. Dis ons voorgeslagte wat in hul graf omdraai. “How do you do?” Sejal glimlag beleef terwyl sy hare agter haar ander oor indruk. Kyk, dis ’n mooi girl dié, Pa sal dit moet toegee. Sy lyk stunning in ’n wit broek en top, veral teen Willem in sy oudste intervarsity-T-shirt en kortbroek wat uitgerafel is aan die een kant. Wasgoed is nie ’n prioriteit in eksamens nie. Willem gee ’n hoesie. “Wat maak julle hier?” vra hy, sy arm steeds om Sejal. “Ek dag teen dié tyd is jy en Ingrid al amper op Struisbaai?” “Ek het ook so gedink, toe ry ’n leerlingbestuurder in my vas. My radiator is in sy … kanon in.” “Eisj! Bad luck vir die begin van ’n vakansie.” “Shame,” sê Sejal. “Kan dit reggemaak word?” vra Willem. “Ek sal Maandag weet. Die bestuurskool se versekering betaal darem.” Willem kyk na Pa. “En Oom?” Ek spring Pa voor, voordat hy dalk iets sê oor die messias: “Wel, as luck would have it, was my pa toevallig hier, toe het hy my by Maartens Motors kom oplaai. Hy is hier vir besigheid. Hy slaap vanaand hier by ons in die woonstel.” Die laaste sin sê ek stadig en duidelik. “O. Oukei.” Willem se oë flits na Sejal, dan weer na ons. “Wel, ons was eintlik

op pad uit.” Dit was duidelik, ja. “Wil julle ook koffie hê?” vra ek halfhartig. “Die ketel het nou net gekook.” “Nee wat, dankie, ons sal ’n ander keer kry.” Willem kyk weer na Sejal. “Sal ons gaan, Sej?” Die swartkop knik. “Nice to meet you,” groet sy vir Pa, en vir my: “Bye, Lukas.” Willem trek die deur toe agter hulle. Hulle voetstappe klink al hoe sagter af in die gang, tot mens niks meer kan hoor nie. Ek en Pa gaan weer sit. In die stilte klink my draaistoel se skwieks soos geweerskote. Ek vat ’n groot sluk koffie. “So!” Laat niemand sê ek probeer nie. “Hoe gaan dit met Ma?” Die kleur begin stadig terugkeer na Pa se gesig. “Ek weet nie,” sê hy. “Sy’s weg.” “Hoe bedoel Pa – wég?” “Sy’t verdwyn.” Hy maak natuurlik ’n grap. Dis nie só ongewoon nie, hy het seker twee jaar gelede ook ’n grap gemaak. “Oukei,” sê ek en wag dat Pa sê dit was net ’n grap. Hy vat ’n paar tydsame slukke van sy koffie voor hy praat. “Laas Sondag voor die aanddiens was die laaste wat ek haar gesien het. Toe ek ná die diens by die huis kom, was sy weg.” Dis nie meer snaaks nie. “Is Pa nou ernstig?” “Hoekom sal ek ’n grap maak?” My hart maak ’n boksprong. “Weet die polisie hiervan?” Pa gee my ’n ongeduldige kyk. “Sy het tevore al verdwyn. Toe was sy by tannie Susan op Potchefstroom.”

By haar suster? Holy shit. “Het Pa met tannie Susan gepraat? Ná Sondag?” Nog ’n sluk koffie, rustig. “Ek het haar gebel. Sy het gesê Ma kan nie met my praat nie.” “En Pa het nie soontoe gery nie?” Hy snork liggies. Bliksem. Dit klink nie goed nie. Ek vat die koffiebeker met albei hande vas. Ek meen, dis nie of ek spesifiek dink Pa is in die running vir die prys as Catch van die Dekade nie, maar ek kan nie onthou dat Ma ooit besonder ongelukkig gelyk het nie. Het sy? “Het julle probleme?” vra ek. Pa maak sy beker leeg en sit dit op die tafeltjie langs die bank neer. “Ék het nie probleme nie.” “Wel, as Ma probleme het, het Pa ook mos probleme.” “Ek doen wat reg is. As jou ma nie daarmee tevrede is nie …” Pa kyk uit by die venster. Die takke van die boom buite ons woonstel roer nie, die blare hang stil. Ma. Ek probeer haar in fokus kry. Besig met kosmaak, huisgoed, predikantsvrougoed. Maar meer agter die skerms. Kan ’n predikantsvrou agter die skerms wees? Wel, Ma was. Stillerig, maar nice. Skralerig. Donker hare altyd netjies gesny. Nooit flashy met enigiets nie, eintlik bietjie preuts. “Weet Gwen enigiets?” vra ek. Pa haal sy skouers op. “Ek weet nie. Ek het nie met haar gepraat nie.” Wanneer laas sou Gwen met Ma gepraat het? Sy’s ook maar aan die gang in Johannesburg, sover ek weet. Sy doen design. Volgens Pa-hulle vir ’n groep Christelike maatskappye, maar as ek so na haar Facebook-bladsy kyk, sorg sy dat die Christelikheid haar spoed nie te veel breek nie. Sy en Ma praat maklik, laas toe ek hulle gesien het. Laas Kersfees, toe was ons almal saam op Struisbaai. Ek praat seker ook maklik met Ma, vertel haar goed

van die studentelewe en so aan. Die edited version, natuurlik. Sy is nie iemand vir diep gesprekke nie. As Pa lang stories begin praat aan tafel, staan sy maklik op en begin afdek. Tussen Stellenbosch en Bloemfontein mail ons partykeer, of stuur ’n SMS. Bel net as daar ’n goeie rede is. “In elk geval moet ek nou eers aandag gee aan die messias-kwessie,” sê Pa. Reg, ek vergeet aanmekaar daarvan. En terwyl ons daarmee besig is, kan ons sommer vir Gouelokkies ook opsoek. “Hoe het Pa daarvan gehoor anyway?” “Ons kerkraad het mos ’n okkulte-kommissie,” sê Pa. “Ek is die voorsitter daarvan. Ons het kontakte oor die hele land, veral met die AGS. Hulle het my laat weet.” Ek kyk op my horlosie. Dis skuins voor ses. Ek en Ingrid sou nou amper al by Struisbaai gewees het. Die hele huis net vir ons. ’n Bed net vir ons, haar lyf warm teen myne, sy sou nie haar asem so saggies hoef in te trek soos sy maak as Willem of Pauli in die kamer langsaan is nie. Pa se hand gaan na sy mond toe, ek hoor hom sag ’n wind opbreek. Ek en hy sal sekerlik nie voor tien op die vroegste gaan slaap nie. Wat op aarde gaan ons doen tot dan? “Sal ons nuus kyk?” vra Pa. Ek staan op en skakel die TV aan. Die beeld is effe greinerig. Ek en Willem het die TV vir peanuts by ’n vlooiwinkel gekoop, dit dateer heel moontlik van die tyd toe Riaan Cruywagen nog hare gehad het. ’n TV-nuusleser praat fluks Zoeloe. Of Swati. Iets in daardie lyne. “Ons kan die laaste tyd net SABC 1 opvang,” sê ek. “Maar daar’s darem onderskrifte by die nuus.” “Kom ons stel dit dan reg.” Pa steun toe hy sy hand na die remote uitsteek.

“Nee, los!” keer ek. “Willem het al probeer en toe was dit een moviese gesukkel om weer minstens Kanaal 1 te kry. Mens kan darem DVD’s ook kyk.” Die nuusleser skep ’n oomblik asem terwyl munisipale werkers vuilgoedblikke omgooi asof dit ’n nuwe Suid-Afrikaanse sportsoort is. Pa mompel iets wat soos “barbare” klink. My selfoon biep. ’n SMS van Ingrid! Ek maak dit haastig oop en lees dit. Toe weer, want die eerste keer het ek dit nie verstaan nie. Ook nie die tweede keer nie. Die derde keer lees ek dit baie stadig, woord vir woord vir woord. Ek het tyd nodig om te dink oor ons. Ons moet die vakansie liewer weg wees van mekaar. Oukei, iewers is daar fout. Groot fout. George Claassen sal my nooit glo nie, maar my derms praat en dis wat hulle vir my sê.

“Ek bel net gou vir Ingrid,” sê ek kalm vir Pa en loop na my kamer toe. Ek maak die deur agter my toe. Die foon bewe in my hande toe ek die belknoppie druk. Ek begin net dink ek gaan ’n voicemail kry toe Ingrid dof antwoord: “Hallo.” “Ingrid? Wat is fout?” Die konneksie is swak, haar eerste woorde raak weg. “… ek wil net tyd hê om te dink. Ek weet nie, partykeer het verhoudings mos maar ’n sell-by date.” Dis nie wat sy nog ’n dag gelede gedink het nie. Oukei, maak dit twéé dae gelede, gister was ’n bietjie fishy. Wat dalk beteken … “Het jy dalk ’n vet dag?” vat ek ’n wilde raai. “Wát? Lyk ek vet?” Fail. “Sorry, dit het stupid uitgekom. Luister, ek kom na jou toe, ons kan nie oor die foon hieroor praat nie.” “Ek is nie nou by die woonstel nie.” “Dan môreoggend. Ek gaan nie uit Stellenbosch uit voor ek jou gesien het nie.” Dis óf die konneksie wat weer vou, óf sy praat nie. “Inge?” vra ek. “Dalk is dit beter as ek eers self daaroor dink, Lukas.” “Ingrid, ek moet jou sien.” Sy sug. Of snik – ek kan nie hoor nie. “Ek sal jou môreoggend laat weet. Ek moet nou gaan.” En sy klik af. Nie so vinnig nie! Ek bel onmiddellik weer, druk van oorhaastigheid die verkeerde knoppie, twee keer. Toe ek eindelik die regte nommer druk, gaan die voicemail dadelik aan: “Hallo, dis Ingrid. Ek is nie nou beskikbaar nie …”

In more ways than one. Ek gaan sit op my bed. Die gedagte aan Pa wat aan die ander kant van die deur wag, maak my so opgewonde soos ’n Hebreeus I-mondeling. Skroef dit, ek gaan nou na Ingrid se woonstel toe loop. Wag, sy is nie by haar woonstel nie. Wag, wag, sy’t gesê sy is nie by haar woonstel nie. Sy het nog nooit tevore vir my gejok nie. Het sy? Ek gaan na Facebook op my foon. Ingrid se profile. Dieselfde status, dieselfde foto’s, sy update nie baie nie. Die eerste foto van ons saam. ’n Pêl het my begin van die jaar saamgesleep na ’n cocktail-gedoente by die Wiskunde-departement, die een of ander proffie het ’n prys gewen. Die hoogtepunt van die aand was loshande sy – toe ek haar sien, het ek geweet dis tickets. Sy het soos ’n godin gelyk. Wat om die een of ander rede tyd gehad het vir mere mortals. Sy het gelag vir my jokes. En ek vir hare. Ons het sonder ophou gesels. Sy was verskriklik mooi. Langsaan is die foto van ons en Willem-hulle by Sejal se verjaardagpartytjie, net ná ek haar die PS-sjokolade gegee het met Will u be my stukkie? daarop. Ek spring na haar laaste update, eergister, toe sy gesê het hoe sy uitsien na Struisbaai. Wat het gebeur tussen toe en nou? Ek knaag aan my duimnael. Ek gaan na s en soek Ma. Ek bel. “Hallo, dis …” “Ma! Uhm, hoe gaan dit?” “Ek is nie nou beskikbaar nie, maar laat asseblief …” Ek pluk die foon weg van my oor en staar na die skermpie voor ek die rooi

foontjie druk. Dis ’n personalised voicemail. Dis die eerste een ooit, op haar foon. Ons huisfoon het nog altyd Pa se stem op die antwoordmasjien gehad. En haar selfoon die blikkerige “The number you have dialled …” Toe ek eenkeer aanbied om haar te wys hoe om haar eie stem op te sit, het sy gesê ag nee wat, dis nie nodig nie. Dis goed genoeg soos dit is. Ek bel Gwen. Ná die derde lui antwoord sy. “Lukas?” Dis raserig op die agtergrond. “Jis, Gwen. Wanneer laas het jy met Ma gepraat?” “Wat? Ek kan jou nie hoor nie.” Met Pa naby wil ek nie graag baie harder praat nie. Ek loop na die venster en probeer die foon nader aan my mond skuif: “Wanneer laas het jy met Ma gepraat?” “Ek kan niks hoor nie. Wag, laat ek gou uitgaan.” Ná ’n paar oomblikke praat Gwen weer. “Oukei, nou’s dit beter. Ek kuier saam met my pêlle, fabulous nuwe klub. Probeer weer?” Hierdie keer is daar minder geraas. “Pa is hier, by my in Stellenbosch,” praat ek gedemp in die foon. “Lang storie. Blykbaar is Ma by tannie Susan, iets is nie lekker nie. Weet jy daarvan?” “By tannie Susan? Nee, ek weet niks nie. Maar ek het lanklaas met Ma gepraat, ek moet sê.” “Ek het haar nou net gebel, maar ek kry net voicemail,” sê ek. “O. Wel, laas toe ons gepraat het, het dit nie geklink of daar iets verkeerd is nie. Ek sou seker agtergekom het. Dink ek?” Ek is nie meer so seker daarvan nie. “Ek sal kyk of ek haar later in die hande kan

kry,” sê ek. “Oukei. Laat my weet as jy iets uitgevind het,” sê Gwen. Ek staan nog ’n rukkie nadat ek afgelui het. Ek vryf my foon teen my T-shirt asof ’n genie gaan uitpop as ek net lank genoeg aanhou, maar dit help natuurlik niks. Ma bel nie, Ingrid bel nie. Ek glip dit terug in my broeksak en loop deur toe. Ek kon my ook nie uit die Hebreeus I-mondeling wurm nie. Ek maak die deur oop en slof terug in die woonkamer in. Pa kyk op. Ek ignoreer hom, bewerk die stoel tot onder my agterstewe en staar na die TVskerm. Ek vang die laaste paar sekondes oor krieket. Dan is dit ’n advertensie. Deodorant? Spaghetti? Pa staar saam na die TV. “Ek het nou net met Ingrid gepraat,” sê ek eindelik. “Ek dink sy wil met my opbreek.” “O?” Pa klink verbaas. “Sy lyk na ’n aangename meisie.” “Sy’s ’n amazing meisie.” Dis toe nie deodorant of spaghetti nie, dis die nuwe Jetta. “Het julle seks gehad?” Ek foeter die stoel amper om. Nie eens tydens ons sex talk het Pa die woord “seks” gebruik nie. “Pa, wat ek en Ingrid doen, is ons saak.” Pa vou sy vingers inmekaar, kraak sy kneukels. “As julle eers seks gehad het, respekteer sy jou nie meer nie.” “Pa, Ingrid is …” Hei, wag, is dit nie veronderstel om andersom te werk nie?

Ek het genoeg gehad van sit. Ek vat my en Pa se bekers na die opwasbak. “Sy het gesê ons kan môreoggend praat, sy sal my laat weet. Pa verstaan ek gaan nêrens heen voor ek met haar gepraat het nie?” “Ons kan seker ’n rukkie later vertrek.” Pa kyk om hom rond of hy iets soek. “En wat Beaufort-Wes betref, het ek nog glad nie besluit ek gaan saam nie.” “A, hier’s die koerant, nou net gedag ek het dit in die kar gelos.” Pa tel Die Burger van die vloer af op en vou dit oop. Pa. Ek. Pa en ek saam op Beaufort-Wes. Help my krap. Ek gaan badkamer toe. Ek hoor Pa se selfoon lui, dan hoe hy praat. Toe ek weer in die woonkamer kom, is hy besig om sy foon terug te sit in sy broeksak. “Nou net ’n oproep gehad oor nog ’n wonderwerk wat glo deur die messias gedoen is,” sê hy tevrede. “O? Wat was die wonderwerk?” “Genesing van artritis.” Come on. “Het ’n dokter dit bevestig?” Pa gee ’n snuif. “Dis wat hulle sê gebeur het. Dis hoekom ons moet gaan kyk wat daar aangaan.” Ek het nie ’n goeie gevoel oor die volgende paar uur nie. Ek draai die opwasbak se krane oop. Skottelgoed was begin na een van die beter keuses vir die aand lyk, en gelukkig is hier ’n lekker groot stapel. “Watter program wys nou?” vra Pa, sy oë op die skerm. “Dit lyk half bekend.” “The Bold and the Beautiful,” sê ek. “Dis hy, ja. My ma het dit altyd so graag gekyk. Jou ouma Suzie.”

“O? Ek kan dit nie onthou nie.” “Jy was nog klein toe sy dood is.” Ek was. Vyf, ses? Nie lank ná my oupa dood is nie. Vergeleke met hom is Pa omtrent so ’n social magnet soos Oprah. Dis basies al wat ek van hom onthou, hoe nors hy was. Nogal sad. Nou ja, sy lewe was blykbaar nie ’n piekniek nie. Hy is ná standerd agt uit die skool om by die spoorweë te begin werk, en dis waar hy afgetree het ’n leeftyd later. Nie die mees kreatiewe omgewing ooit nie. “Genade, daai ou lyk nog presies dieselfde!” sê Pa ongelowig terwyl hy kyk. Ek draai die krane wyer oop. Ná ’n rukkie tel Pa Die Burger weer op. “‘Dringende aandag aan grondeise gevra’,” lees hy. “Daar kom nog ’n groot gemors, sê ek jou.” Die skuimbolle staan die wasbak vol. Ek druk messegoed in die water voor ek met die glase en bekers begin. Die laaste keer dat ek so ’n berg skottelgoed gewas het, was net voor Ingrid vir ’n naweek kom kuier het. Willem was weg. Ons was die hele naweek alleen. Ek het vir haar kos gemaak uit ’n resepteboek van Jamie Oliver wat ek op ’n uitverkoping gekry het. Ek plak ’n beker op die droograk neer, kletter ’n paar teelepels langsaan in. “Krag was weer af in Gauteng,” sê Pa en ritsel die bladsye. Ek probeer dink aan die redes wat vorige girls gegee het hoekom hulle wou opbreek, behalwe die rede hoekom hulle my in die eerste plek nie amptelik wou date nie, en dit is dat hulle nie ’n great vriendskap wou bederf nie. Wat dit dan onmiddellik bederf het. “Drink te veel” was ’n rede, maar dit was een keer in my tweede eerste jaar terwyl ek probeer opmaak het vir die issie-droogte. “Check ander meisies uit” was nog ’n rede, en die weird ding is, dit was ’n klagte van ’n Mej. Matieland-finalis, ’n vrek mooi girl. Ek moes seker intussen geleer het hoe om dit onopsigtelik te doen. Maar dit mag ’n probleem bly so lank as wat ek oë het. “‘Ses vas ná klopjag op dwelmhuise’,” lees Pa. “Ook maar ’n druppel in die

emmer, hoeveel verskil gaan dit nou eintlik maak?” Die derde rede is dalk dat die ander girls geweet het ek is nie regtig lief vir hulle nie. Self het ek dit nie geweet nie, natuurlik. Ek het al die goed gedoen wat jy pleeg as jy smoorverlief is, soos onder haar venster gaan sing drie-uur in die oggend, klasse bank om by die Opvoedkunde-gebou rond te hang ingeval sy haar verskyning maak en oor die algemeen ’n krater van my maak. Maar ek het nog nooit oor enigeen gevoel soos oor Ingrid nie. Dis of die lewe meer sin maak saam met haar. Dis of ék meer sin maak saam met haar. Ek droog eers ’n paar borde af voor ek die kastrolle takel, daar het al tevore ’n ongelukkie of twee gebeur met ’n droograk wat oorhel. “Wil Pa nou iets eet?” vra ek. “Hier is skoon borde.” “Ja, ons kan maar eet.” Ek sny die brood met ’n groentemes. Die broodmes het die een of ander tyd verdwyn, waarheen kon nie ek of Willem nog verklaar nie. Ek smeer margarien en plak kaas en ham op terwyl Pa verder koerant lees. Toe vier toebroodjies klaar is, verdeel ek dit op twee borde, en gee een vir Pa aan. Ek gaan sit op die stoel om my toebroodjies te eet. “Watter program is dit nou op die TV?” vra Pa terwyl hy kou. ’n Groepie swart dudes is besig om op die skerm te rap. “Jam Alley,” sê ek. “Is dit soos ’n swart Idols?” vra Pa. “Pa, Idols het ook swart deelnemers.” “Ja, man, maar hierdie gehoor is heeltemal swart. Die aanbieder ook.” Ek kou my mond vol toebroodjie ’n ekstra halfminuut. “Dis ’n kompetisie, maar nie dieselfde as Idols nie. Hulle rap uit die vuis. Hulle is nogal goed.” Die aand strek al hoe langer voor my uit, soos ’n skaduwee op ’n depressing wintersmiddag. As ek net kon uitgaan vir ’n bier iewers, sou dit gehelp het. Maar daar’s geen manier waarop ek Pa kan saamvat nie, en dit sal nie reg wees om hom alleen hier te los nie.

Hy sit die bord neer en tel weer die koerant op. Kan daar enigiets in wees wat hy nog nie gelees het nie? “Ek sien Tiger Woods sukkel maar,” sê hy. “Wat jy saai, sal jy maai.” Ek maak weer vir ons koffie en dan kyk ons Everybody Hates Chris. Dis nie ’n baie snaakse episode nie, of dalk het Pa nog ’n bietjie bomskok oor die totale SABC 1-ervaring, want halfpad trek hy die koerant weer nader. Hy haal ’n pen uit sy hempsak. “Weet nie hoekom hulle hierdie sudoku’s Klippe Kou noem nie, dis nie so moeilik nie,” sê hy. “Doen jy ooit sudoku’s?” “Nie eintlik nie,” sê ek. Pa is veronderstel om die syferboffin in ons huis te wees; blykbaar aard ek en Gwen na Ma. Dit was altyd sy droom om ná skool verder te gaan studeer, in wiskunde of wetenskap, maar daar was nie geld nie. Toe hy in sy matriekjaar tot bekering kom, het die kerk vir hom ’n beurs gegee om vir predikant te gaan leer, ’n wen-wen-situasie vir almal. “Jy moet ’n slag probeer. Dis goed vir jou brein,” sê Pa. “Mm.” Toe is dit weer nuus. Ná die nuus kom Generations. Dis laat genoeg. “Ek gaan stort en dan slaap,” sê ek. “Kom ek slaan die bank vir Pa oop.” “Dis seker nie so moeilik nie,” sê Pa. “Trust my, Pa. Staan diékant toe.” Pa hys hom uit die bank. Mens moet so effe aanloop. Ek staan terug en skop die bank regs onder. Dit skiet oop. “Sien?” “As mens kan sien waar hy haak, behoort dit nie so moeilik te wees om hom reg te maak nie.” Pa buk om onder die kant in te sien. “Pa, los, regtig. Dis ’n ou bank, ek en Willem kom perfectly goed reg so.”

Ek gaan borsel my tande en klim in die stort. Toe Ingrid hier was daai naweek, het ons saam gestort. Dis ’n klein stort, ons moes styf teen mekaar staan, daar was die geur van bodywash en nat lyf en … Ek kry die kouewaterkraan desperaat beet en draai dit vol oop. Een minuut flat, toe gryp ek my handdoek en droog haastig af. Ons sal nogals kan doen met een van die messias se wonderwerke om Pa in die stort te laat pas. Ek trek my slaapbroek aan. Toe ek terugkom in die kamer, lê Pa op die bank met Die Burger. “Hier’s ’n advertensie vir ’n hondjie wat weggeraak het,” sê hy. “Die mense bied tweeduisend rand as beloning aan. Kan jy jou voorstel? Twééduisend ránd.” “Wow.” Dalk kan ek my dit voorstel. “Dalk is dit ’n hond soos Snuffels was.” Snuffels het elke liewe dag vir my by die tuinhek gewag as ek van die skool af gekom het. Ma-hulle het gedink hy slaap snags in die waskamer, maar eintlik was die skelm onder die kombers by my voete. “Dan moes hulle hom mos behoorlik opgepas het,” sê Pa. Ou Snuf. Hy hol nou ook al ’n paar jaar in die hondehemel rond. “Ek gaan indop. Nag, Pa.” “Nag, Lukas.” Ek sukkel om aan die slaap te raak. Ek dink oor en oor aan my en Ingrid se gesprek oor die foon netnou, en vanmiddag by haar woonstel. Foon, woonstel, foon, woonstel … as ek net die los draadjie kon vasvat wat die knoop sal ontrafel. Ek sien Ma voor my. Ons sit om ’n tafel en smul aan haar kos, ’n bredie, of hoenderpastei, of skaapboud, by die pastorie, of Struisbaai. Ek en Gwen lag en vertel allerhande stories. En Ma sê: “Regtig? Liewe tyd. O my aarde. Kan jy dink! Sjoe, wat ’n ondervinding.” En dan sal Pa ook inval, met ’n gewigtiger toon, tot ek of Gwen moeg raak daarvoor en weer grappe begin ingooi. “Lukas!” sal Ma sê. “Gwen!” En uiteindelik sal ons opstaan en help afdek en vuil skottelgoed in die skottelgoedwasser pak.

En niemand sou die hele aand vir Ma iets gevra het nie. Ek staar na die dak.

Iewers in die nag kom Willem in. Dit klink of hy hard probeer om baie stil te beweeg net voor hy iets omstamp wat klink soos ’n drom vol Oosterse ghongs. “Sorry, sorry, Oom!” fluister hy. Ek hoor Pa nie antwoord nie. Ná ’n draai in die badkamer – drie biere, sou ek sê – sluip Willem na sy kamer. In die donker stilte hoor ek vere kraak toe hy die bed tref. Ná ’n ruk staan Pa op en loop badkamer toe. Halfpad skop hy dieselfde drom vol ghongs om. Of miskien droom ek net, want ek hoor Pa duidelik ’n woordjie sê waarvoor hy die blou hel uit my geslaan het toe ek dit op laerskool uitgetoets het. Twee koffies. Dan loop Pa terug. Hy moet baie versigtig wees, want niks raas weer nie. Ek raak weer weg, vir vyf minute, voel dit, voor ek Pa weer in die badkamer hoor. Ek draai om en trek die kussing oor my kop. Daar’s ’n kloppie aan my kamerdeur. “Lukas, dis al sewe-uur,” sê Pa gedemp. “Ons moenie te laat ry nie.” Ek trek my oë op skrefies oop. Agter die gordyne blaker die son neer. Pa vul die deur. Sy pajamahemp gaap oop oor sy harige maag. “Pa, ek gaan nêrens heen voor ek nie by Ingrid was nie, nè?” “Hoe laat sal dit wees?” “Ek weet nie, Pa. Sy moet nog sê.” “Wel, ek dink ons moet maar solank klaarmaak.” Daar is tye dat ek wonder presies hoe ver Pa se IK onder vriespunt is. “Pa.” Stadig en duidelik. “Ek het nog nie gesê ek gaan saam Beaufort-Wes toe nie.” “Ja, ja.”

Ek stoot my op my elmboog regop. My kop voel soos die brood wat ek en Willem laas Desember in die woonstel vergeet het. Ek SMS Ingrid. Geen antwoord nie. Geen sin daarin om nog te probeer slaap nie. Willem se deur bly toe, so, ons probeer nie te veel raas nie. Gelukkig hoef ek nie die elektriese skeermes uit te haal nie, ek is op vuilbaard van die eksamen begin het. Pa in die stort stoot wel desibels op, plek-plek klink hy soos ’n walvis wat tussen rotse vassit. Maar daaraan kan ek niks doen nie. Ek tel my selfoon op. Ma behoort te gesien het daar was ’n missed call gisteraand op haar foon, maar daar was nog geen reaksie van haar nie. Sou sy oukei wees? Dalk moet ek weer bel. Of dalk nie. Ek besluit om Breakfast Crunch te eet terwyl ek dink, aangesien ons ’n slag melk het. Teen die laaste hap is ek nog altyd nie seker wat om oor Ma te doen nie, so, ek begin koffie maak. Dit gaan nie ’n koel dag wees nie. Toe Pa kombuis toe kom, blink die sweet klaar van sy gesig tot tussen sy borshare. Ek sal Ma maar later vandag weer bel. Ook nog geen reaksie van Ingrid nie. Maar dit kan nie wag nie. Ek bel. Voicemail. Pa pak sy goed in sy tassie en vou al die stukke van Die Burger op. “Waar bêre julle koerante?” vra hy. “Los dit maar net daar,” sê ek. Toe biep my selfoon met ’n SMS van Ingrid. Ek maak blitsig oop: Ons kan mekaar kry vir ’n vinnige koffie onder in die dorp. Ek wil gou stap, maar Pa sê hy sal my aflaai, dan loop hy ’n bietjie in Stellenbosch rond. “Bring jou rugsak, dan ry ons sommer daarvandaan,” sê hy.

Ek kners op my tande. “Pa …” “As jy besluit om saam te kom, natuurlik. Ek gaan sit solank my goed in die kar en check olie en water.” Ek borsel vinnig tande en gryp my sak. Teen die tyd dat ek die deur agter my toetrek, was daar nog nie ’n geluidjie uit Willem se kamer nie. Gelukkige bliksem. Die dorp is nog stil, die verkeer en mense min. Pa ry rustig en laai my reg voor die koffieplek af. Ek gaan sit by ’n tafel op die sypaadjie en kyk op my horlosie. Dis nog nie heeltemal agtuur nie, ’n vreemde tyd vir my om aan die gang te wees. Die lug is vars, koel in die skaduwee. In beter omstandighede sou ek dit geniet het. My hande jeuk. Toe ek klein was, het ek in ’n stadium my naels gebyt, tot Pa my vertel het hoe dit Jesus se hart breek elke keer as hy my aan ’n nael sien peusel. Ek vee my hande oor my bobene, versit op my stoel. Ek is nie goed met hierdie soort gesprek nie. As ’n girl eers iets sê soos: “Ons moet praat. Oor ons,” kan jy maar weet jy gaan so gemaklik voel soos as jy sou probeer het om make-up aan te sit. Maar vir Ingrid sal ek selfs make-up aansit as ek net kan agterkom wat die probleem is. Oukei, dan moet ons die probleem natuurlik oplos, wat nie noodwendig maklik gaan wees nie. Maar dit sal darem help as ek net eers die feite het. Die kelner het pas vir my ’n koppie koffie gebring toe ek Ingrid met ’n donkerbril oor die straat aangestap sien kom. Die son is agter haar, skyn ’n stralekrans om haar hele lyf. Haar hare is los, sy lyk soos ’n engel met ’n sexy kort rompie. Sy trek ’n stoel uit en glimlag skeef in my rigting. “Jy is vroeg,” sê sy terwyl sy gaan sit. “Dink jy nie die aarde se weer is deurmekaar genoeg nie? Jy sal veroorsaak dat dit sneeu in November.” Ek grinnik. “Dis net die begin. Wat wil jy hê moet ek volgende doen?”

Haar mond trek. “Lukas …” Die kelner staan nader, sy oë op haar borste. Hei, hei, dude! “Spyskaart vir julle?” vra hy. “Net koffie vir my, asseblief,” sê Ingrid. “Met melk.” Ek gluur hom weg. Kry jou eie, ou. “So. Wil jy my vertel wat die probleem is?” vra ek. Weer haar mond wat trek. Ek kan nie haar oë agter die donkerbril sien nie. ’n Grap. Maak ’n grap! “My pa dink jy respekteer my nie meer nie omdat ons seks gehad het.” Haar gesig verstyf nog voor ek klaar gepraat het. Worst joke ever, bliksem. “Mm.” Ingrid sit terug in haar stoel. “Nou hoekom het ek nie self daaraan gedink nie? ‘Vra Lukas se pa vir sy mening, vertel hom net eers alles van ons sekslewe.’ ” “Ek het hom niks vertel nie, Ingrid,” sê ek vinnig. “Vergeet dit, ek joke sommer net.” Sy sê niks, druk haar lippe liggies opmekaar. Die gesprek loop nie heeltemal soos ek gehoop het nie. Die kelner kom aangestap met nog ’n koffie en ’n bekertjie melk. “Is julle seker ek kan niks anders vir julle kry nie?” vra hy. Jis, hierdie ou raak orig. “Niks nie, dankie,” sê ek skerp. Ingrid gooi melk in haar koffie, ’n teelepel suiker. Sy roer dit stadig. Ek probeer ’n ander benadering. “Ek het gedink ons is oukei, Ingrid? Nou die dag toe ons saam in julle woonstel geswot het, toe ek die cupcakes vir jou gebring het – ek het jou skouers gevryf en jy het gesê: ‘Lukas, jy’s die beste ding wat nog ooit met my gebeur het.’ ”

Sy sit die teelepel hard in die piering neer. “Ja. En jy het aangehou, jy het nie net my skouers gevryf nie.” “Maar jy het daarvan gehou? Jy het gesê …” “Ja, ja, ek weet. Maar ek was besig om vir eksamen te swot! Jy dink heeldag net aan seks.” Ek kyk haar verstom aan. Sy is so gemaklik met haar lyf, op die Pil en alles. Ek het nooit gedink sy het enige issues met seks nie. Voor ek my kan keer glip nog ’n joke uit. “Dis darem nie heeltemal waar nie. Daar is minstens tien minute per dag dat ek glad nie aan seks dink nie.” “Sien?” Dis of Ingrid wil lag en huil gelyk. Toe sy die koppie optel, stort koffie oor die rand. “Ingrid?” Sy sit die koppie neer, sluk en sluk. Ek vat haar hand vas. “Ek is lief vir jou, Ingrid. As jy net vir my wil sê wat die probleem is, sal ek alles doen wat ek kan om dit beter te maak. Sê vir my wat’s fout en ons werk iets uit.” Sy sit regopper, lig haar kop. Sy trek haar hand uit myne en skud haar hare uit haar gesig. “Miskien is ons te jonk vir so ’n ernstige verhouding,” sê sy. “Jy wil nog jol. Jy is soos ’n student.” Wat op aarde bedoel sy? Dit klink soos ’n argument uit Filosofie I. “Ek ís ’n student,” sê ek versigtig. “Wel …” Sy trek haar asem diep in. “Dalk werk dit net nie meer vir my nie.” ’n Skadu val oor ons. Dis Pa. “Kan jy glo, hulle vra vier rand vir ’n halfuur hier om die hoek!” sê hy. “Vir ’n halfuur!” “Pa, ons is nog besig,” sê ek kortaf. “Nee, ons is klaar,” sê Ingrid vinnig. “Ek moet nou gaan.” Sy stoot haar stoel

terug. “Ek sal vir my koffie betaal.” “Nee, jy sal nie,” keer ek. “Ek het geld.” Waarvoor ek ’n volle jaar in Amerika gewerk het! Sy staan op sonder om te antwoord. Dalk was die verwysing na my verantwoordelikheidsin te subtiel. “Pauli het gesê ons kan met haar motor ry, dan gaan ons Langebaan toe vandag,” sê sy. “Sommer vir ’n paar dae. Ek wil my ma-hulle ’n slag sien.” Met Pauli? Ag nee magtag, hoe romanties is dit nou? Pa staan soos ’n Labrador en wag, hy moet nog net sy flippen stert swaai. “Ons het nog nie klaar gepraat nie,” sê ek vinnig vir Ingrid. Sy kyk anderkant toe, ek moet my ore spits om haar te hoor. “Daar is nie regtig nog iets om te sê nie.” Dis nie waar nie! Ek kan nie glo sy sê dit nie. “Daar is nog baie wat ek wil vra,” sê ek dringend. Pa maak keelskoon. Ingrid steek haar hand na hom uit en glimlag. “Tot siens, Oom.” “Voorspoedig ry Langebaan toe,” sê Pa. “Ek bel jou,” sê ek. “No way het ons klaar gepraat.” “Julle moet ook voorspoedig ry, Beaufort-Wes toe.” Ingrid se glimlag sluit my skrams in. Toe draai sy om en loop weg. Wat de hel is aan die gang? “Vir ’n halfuur!” kla Pa weer. “Dis daylight robbery!” “Sal dit al wees?” Die kelner blaas in my nek.

Vir ’n oomblik wonder ek hoe dit sou wees as ek die soort ou was wat ’n kelner se smug gevreet met een hou kon herrangskik. Vir ’n oomblik sou ek regtig graag daai soort ou wou wees. Maar ek is nie. “Net die rekening, dankie,” mompel ek. Toe ek klaar betaal het, stap ek en Pa na die kar. Dit vat hom ’n goeie vyf minute om op te hou kerm oor die parkeergeld. Ek het klaar afgeskakel toe die vraag kom: “Het julle toe sake uitgeklaar?” “Nee, nie regtig nie. Ek kan nie agterkom presies wat die probleem is nie.” “Vroue is nie altyd redelik nie.” Slaan my dood met ’n olifantpoot. Hoor ek ’n sweempie simpatie in Pa se stem? Ek moes my seker misgis het, want die volgende oomblik is dit weer die bekende predikant-toon: “Dis hoekom mans die leiding moet neem.” Ingrid kry ’n kleintjie. Ek klim sonder kommentaar in die kar. Nou wil ek net woonstel toe. Aircon is ’n hemelse uitvinding. Die Merc swaai uit die parkeerplek, af met die straat, deur die dorp. Checkers moes hulle deure oopgemaak het, Saterdag-shoppers begin skielik oral uitpeul. Verby die afdraai na my woonstel. Wag ’n bietjie! “Hoor hier, Pa.” Hy trap rem vir ’n man wat voor ons oor die pad hardloop. Skel, wys vuis. “Pa, ek het nie …” Geboue dryf verby, mense, bome. ’n Tou karre. Ek gee op. Ek is nie meer lus om

op Stellenbosch te wees nie. Ons is op pad Beaufort-Wes toe.

Gistermiddag se bedrywigheid op Stellenbosch begin aan ’n silent retreat herinner. Die Merc kruip behoorlik uit die dorp. Pa hou hom in so lank as wat ’n redelike mens kan. “Stellenbosch het ook totaal verander.” Geen pryse om die politieke subteks te ontsyfer nie. “Nie vandat ek hier bly nie,” sê ek. “Wel, dertig jaar gelede het dit nie so gelyk hier nie.” Mm. Ek raai dit gaan nog meer veranderd raak soos ons uit Stellenbosch uit ry, met Kayamandi in volle glorie aan ons linkerkant en Cloetesville regs. Pa moet hom maar staal. Maar Cloetesville is seker darem ’n ou buurt? Voor ons egter daar kan kom, het Pa belangrike nuus. “Ek het nog ’n oproep gehad netnou,” sê hy. “Iemand se toon het glo teruggegroei ná dit afgesit is ’n paar jaar gelede.” “En die messias het dit gedoen?” “Dis wat hulle sê.” “Pa, dit is bullshit,” sê ek so vriendelik moontlik. “Mens hoef dit nie eens te gaan uitcheck nie. Die enigste plek waar hulle dalk, moontlik, ’n toon kan kweek, is in ’n laboratorium. As ’n wetenskaplike eksperiment.” “Nog meer rede om te gaan uitvind wat daar aangaan,” sê Pa beslis. “Die okkulte is ’n gevaarlike storie, as dit eers posgevat het …” “As mense dit net ignoreer, sal dit ook weggaan. Bel die Son en vra of hulle daarvan weet. As hulle sê ja, is dit beslis net ’n storie en dan kan almal ontspan.” “Dis nie hoe ek maak met ’n opdrag nie.” Ek wil nie die onderwerp verder suurstof gee nie. Soos dit is, is daar klaar te min in die kar, dit voel bedompig. Ek vroetel met die knoppies. A, die waaier aan my

kant was nie heeltemal oop nie. Ons ry uit Stellenbosch. Verby al die huisies en plakkershutte aan die buitewyke, totdat die pad tussen die plase deur begin streep. Pa stel die radio harder. Radio Kansel, dis die een, ja. ’n Gospellied. Ek kan daarmee saamleef. Dan is dit tyd vir die oggendpreek. My moed sak. “As jy nie hierna wil luister nie, ek het ’n paar CD’s hier in my deur,” sê Pa. “Dis van eredienste wat by ons opgeneem is.” Radio Kansel of ’n erediens op ’n CD. Spoilt for choice, are we? Ek sal die radio seker oorleef. “Dis fine so.” “Dis van my preke.” Hy is nie ernstig nie. Luister hy na sy eie preke? “Die radio is orraait vir eers.” Ek wonder hoe laat Ingrid en Pauli Langebaan toe gaan ry. Sy het nie gesê hoe lank hulle beplan om daar te bly nie; ek hoop dis net vir die naweek. Tussen Pauli en Ingrid se ma behoort hulle darem wraggies nie langer as ’n naweek nodig te hê om uit te sort wat haar pla nie. En teen Maandag, sekerlik, is ek ook terug. Dan praat ons weer. Ek gaan nie opgee nie, sorry. Nie met ’n girl soos Ingrid nie. Die prediker praat oor morele verval. Hy is opgewonde. Die ding is, die goed waarvan sy gepraat het, voel nie vir my soos die eintlike issues nie. Ek meen, dis goed waarmee sy nog nooit tevore enige probleme gehad het nie. Of ten minste nog nooit enigiets te sê gehad het nie. Die prediker gaan nou ’n punt-vir-punt-uiteensetting doen van al die soorte morele verval in ons wêreld.

Dalk het dit iets te doen met volgende jaar. Ingrid is nie meer so seker wat sy gaan doen nie. Sy beplan lankal die M, maar die werksaanbod wat sy nou die dag gekry het, is regtig goed. Die plek is in Bellville, maar dis ook nie so ver nie. Miskien is dit die probleem. Ingrid hou daarvan dat haar dinge agtermekaar moet wees. “Hierdie pastoor is baie goed,” sê Pa tevrede. “Draai nie doekies om nie.” “Mm.” Ek zoom uit tot ons by die tolhekke anderkant die Paarl kom. “Wanneer is die program verby?” vra ek. “Nog ’n rukkie. Hy begin nou-nou met ’n tweede preek, hy’t ’n dubbelgleuf vandag.” Op ’n Saterdag? Dis plein gemeen. Ek probeer fokus op die berge om ons. Ingrid is mal oor die berge. Sy is eintlik ’n Jozi’s girl. Haar pa was ’n ingenieur wat ’n pakket gevat het en aan die einde van haar matriekjaar Langebaan toe getrek het. Haar ma het dadelik een van haar geskenkwinkels daar oopgemaak, met ’n coffee shop en deli daarby. Ek en Ingrid het Juliemaand vir hulle gaan kuier daar. Smart oom en tannie. Die tonnel sluk ons in. Die vierde kenmerk van morele verval word ’n geruis. In die halfgroen lig van die tonnel lyk die karre soos spookvoertuie, twee strome wat stadig verby mekaar vloei. Die Merc poer-poer saam met die ander onder die spoedgrens. Dan skiet ons weer uit in die son. Opvallend hoe die landskap anders is weerskante van die tonnel, asof die natuur ’n geografiehandboek beplan het en vir die gerief van die leerders verskillende reënvalstreke presies met die berge langs getrek het. Die dude se tweede preek gaan oor sonde. Enigiets wat hy oorgeslaan het onder morele verval kom nou aan die beurt. “Altyd iets om weg te neem huis toe,” sê Pa.

’n SMS! Ek pluk my selfoon uit my broeksak, maar dis net Gwen. Ht Ma gsoek, ma s antwrd ni. J al its ghoor? Nee, antwoord ek. Ek sal later weer probeer. Lt m weet as j its ghoor ht? Ek sal, belowe ek. Geen ander SMS’e of oproepe nie. Ek check Facebook en BBM. Niks. Ek kan die ou en sy sondes nie meer vat nie. “Ek het CD’s in my rugsak. Kan ek een insit, net so vir afwisseling?” vra ek. “Vir afwisseling?” Pa klink verbaas. “Wel … as jy regtig wil.” Ek draai om en trek my sak van die agterste sitplek nader, haal ’n hand vol CD’s uit. Heel bo is een van Die Melktert Kommissie. Dis Ingrid s’n. ’n Steek onder my ribbes, hou verby. Pa sal dit in elk geval nie waardeer nie. Daar’s ’n CD met verskillende kunstenaars wat Willem van die internet afgelaai het, ’n CD van Bruno Mars, ook Willem s’n … dit kan werk. Nice songs, as ek reg onthou, niks wat Pa die Merc sal laat omgooi nie. Pa draai die aircon na sy hoogste kerf. Ek druk Bruno Mars in. “Die ou is nie sleg nie,” sê ek. Oor die speakers klink onweer op, toe klaviernote, toe begin Bruno Mars sing. Easy come, easy go … ’n Hou op die maag. “Grenade”. Ek het al vergeet watter stunning song dit is. Oor die ou se meisie wat hom gelos het… . I’d catch a grenade for ya, throw my hand on a blade for ya … “Die eerste gewonde troep wat ek gesien het,” sê Pa, “se bene was afgeskiet deur ’n handgranaat.” Dis of ek my oë oopmaak ná ’n baie rowwe nag uit. Gewonde wát? “Hoe nou?” “In Angola,” sê Pa. “Die eerste dag ná ek daar gekom het.” O. “Toe Pa kapelaan daar was?”

Hy knik. “Daar was beserings daarna ook, natuurlik. Maar daardie eerste een … Jy vergeet dit nie.” Ek weet nie wat om te sê nie. Dis die eerste keer dat ek hiervan hoor; Pa het nog nooit veel gepraat oor sy Grens-ervarings nie. “Ek was nie veel ouer as jy nou nie,” sê Pa. Dis waar. Pa was ’n eerstejaar op sewentien. Op daai ouderdom was ek en Willem nog rustig in matriek, besig om maniere uit te dink hoe om Christelike meisies te beïndruk. En te leer kar bestuur, en te besluit wat ons wil gaan swot, en waar. Die army rite of age was nie in een van ons twee se toekomsvisier nie, en daaroor was ek nog nooit ’n halwe hartklop spyt nie. Ek is seker Willem ook nie. “Moes rof gewees het,” sê ek maar. “Veral as mens dink julle moes eintlik nie daar gewees het nie.” Dit weet ek darem, ek het artikels daaroor in die By gelees. “Dis die storie nou,” snork Pa. “Die waarheid is dat ons ’n baie belangrike rol daar gespeel het. As ons nie daar was nie, het dinge baie gouer skeefgeloop in die suide van Afrika.” Ek maak my mond oop om te antwoord, los dit dan. Nie die moeite werd nie. Ek fokus weer op die musiek. “Grenade” bly ’n flippen cool song. Dan “Just the Way You Are”. “The Lazy Song.” Pa steek ’n string vragmotors verby asof dit ’n ry fietse is. “Die liedere is nie sleg nie,” sê hy. Wow. Dis so goed Pa sê “Bruno Mars rocks”. “Nee, dis nie sleg nie,” stem ek saam. Worcester flits verby. Die Merc is soos ’n hond wat van sy leiband af is. Pylreguit binneland toe. Die wêreld maak oop om ons. Ons ry verby ’n paar plaasstalletjies met borde waarop staan Tuisgemaakte Konfyt, Soet Appelkose en Perskes. Die landskap is

hier nog groen, die pad kronkelend oor hoogtes. Snaaks hoe hitte van plek tot plek verskil. Humiditeit is natuurlik ook ’n faktor. Vat nou maar Amerika, die verskil tussen die bedompige ooskus en die droë suidweste. Maar selfs in die woestynagtige dele soos Arizona voel die hitte anders as in die Karoo waar ons netnou gaan deurry. Dalk omdat dit daar so anders lyk, met al die kaktusse en vreemde groen koppies. Ons nader De Doorns. “Sal ons aftrek vir ’n stukkie?” vra Pa. Ingrid het die sjokoladepapiertjie teen haar kennisgewingbord vasgesteek, die PS-ene met Will u be my stukkie? wat ek haar gegee het. “Ons kan maar,” sê ek. Pa draai af. Ons ry met De Doorns se hoofstraat langs. Petrolstasie, kafee, woonstelle, klerewinkel, gebou met Die Koffiepot in groot groen letters buite op die muur geverf. “Sal ons hier probeer?” vra Pa. “Ja, wat.” Pa parkeer oorkant die pad. Ons klim uit in die regte wêreld van somerhitte waarteen asiers in groot luukse karre beskerm word. Die Koffiepot doen wel sy bes, twee staanwaaiers waai fluks toe ons daar inkom. Die Koffiepot lyk soos ’n kafee wat ook ’n paar tafels eenkant het vir koffiepotdoeleindes. Terwyl Pa eers ’n draai loop, gaan sit ek solank by een en tel die spyskaart van die blokkiestafeldoek op. Dis ’n getikte folio in ’n plastiekomhulsel. Daar is koffie en tee, lemoensap, ’n mini-brekfis, ’n boerebrekfis en geroosterde toebroodjies. Skons vir ’n soettand. ’n Radio speel op die agtergrond, klink soos Kfm. Pa sit Saterdag se dik Burger op die tafel neer. “Ek sal nou kan doen met iets ordentliks om te eet,” sê hy en vryf sy hande terwyl hy na die toonbank kyk. Een van die vroue wat daaragter werk, kom dadelik na ons toe met ’n pen en boekie. “Môre, Meneer,” groet sy. “Wat kan ek kry vir meneer-hulle?” “Môre, jong. Ons soek iets om te eet,” sê Pa.

“’n Boere-brekfis?” “Dit sal lekker wees,” sê Pa. “Julle gee twee eiers, nè?” “Dis reg, Meneer. En dit kom met lemoensap.” Ek bestel dieselfde. Vanoggend se bakkie Breakfast Crunch voel na iets uit ’n vorige lewe. Pa lyk gelukkiger as wat ek hom in ’n lang tyd gesien het. Dit klink amper of hy neurie terwyl hy deur die By begin blaai – maar dit kan ook die waaiers wees. Ek slaan die hoofkoerant oop. Die hoofnuus is krieketbeserings. Eisj. Die kelnerin bring ons lemoensap. Pa se selfoon biep. Dalk ’n SMS van Ma? Ek kyk op. Pa hou sy selfoon ’n entjie weg van hom om die SMS te lees. “Dis ’n meisie,” sê hy dan. Hy klink teleurgesteld. “’n Meisie?” “Wat die wonderwerke doen.” Asseblief. “Pa, come on. Dis ’n belaglike storie. Ek weet regtig nie hoekom Pa tyd daarop wil mors nie.” “Ek het jou al gesê. Mens hardloop nie weg van ’n opdrag nie,” sê Pa kalm en bêre sy selfoon weer. Ek loer na hom. Dis ’n mal gedagte, maar dis amper asof … Pa regtig wil hê daar moet die een of ander messias op Beaufort-Wes wees. Ek skud die gedagte uit my kop en konsentreer op die koerant. Die glas lemoensap is koud in my hand; ek blaai verby die krieketskok. Stakings, moord, matriekeksamen. Ek is dorser as wat ek besef het, my lemoensap is amper op toe ek by die kunsblad kom. Fliekresensie, musiekuitvoering, dagboek. Daar’s ’n kunsuitstalling wat vanoggend in een van Stellenbosch se kunsgalerye open.

Drieduisend duiwels. Ek plak die glas neer en kyk om my rond vir ’n reality check. Ons is in Die Koffiepot in De Doorns, raait. Om ons is soliede wit mure. ’n Pot droë gras staan in die hoek, groen gordyntjies bewe om die vensters waardeur die buitewêreld helder wink. Agter die toonbank staan en praat die vroue. So far so good. Ek lees die beriggie weer. “Pa?” Dit vat ’n paar sekondes voor Pa sy oë van die godsdiensartikel in By wegskeur. “Pa, hier in die koerant – Ma is in die koerant. Sy het ’n kunsuitstalling in Stellenbosch, dit open vanoggend.” Pa kyk my aan of ek voorgestel het hy moet by ’n gym aansluit. “Wat praat jy nou? Dit kan mos nie jou ma wees nie.” Ek draai die koerant om sodat hy kan sien, druk my vinger op die bladsy. “Kyk daar. Hoeveel vroue is daar in Suid-Afrika wie se naam Huibrie Kruger is en wat van Bloemfontein af kom?” Pa frons en lees. Hy lees baie lank. Dan kyk hy stadig op. “Ek het nie geweet Ma doen kuns nie?” sê ek. Pa vee oor sy ken. “Wel, sy neem kunslesse. Maar ek het nog nooit enigiets gesien wat sy gedoen het nie.” “Kunslesse? Wanneer het sy daarmee begin?” “Seker ’n jaar gelede. Dalk twee.” “Hoekom weet ek niks daarvan nie?” “Moenie my vra nie. As sy nie daarvan praat nie, kan ek dit mos nie help nie.” My ore suis. Ma se kunsuitstalling. “Ons sal moet teruggaan,” sê ek. “Teruggaan waarnatoe?”

“Stellenbosch toe! Ma open haar eie kunsuitstalling! Pa moet daar wees!” Pa lyk nie meer gelukkig nie. “Sy het niks vir my daarvan gesê nie,” sê hy stuurs. “Dit maak nie saak nie. Pa moet daar wees.” Die geur van gebraaide spek kriewel aangenaam in my neus. Die kelnerin buk om twee borde vol boere-brekfis voor ons neer te sit: bruingebraaide boerewors, gebakte plaaseiers, krakerige spek en ’n skyf tamatie wat lyk of hy onwillig hierby ingesleep is. “Ek bring nou die toast,” sê sy en verdwyn weer. “Het ons tyd om te eet?” vra Pa nukkerig. “As ons gou maak,” sê ek en sny ’n stuk wors af terwyl ek praat. “Maar die messias moet maar wag,” sê ek en druk die wors in my mond. “Dis anyway mos ’n meisie.” Pa gee my ’n giftige kyk voor hy sy mes en vurk optel. Hierdie wors proe of die bees gister nog tussen die bossies rondgeloop het. Ek sluk nog ’n paar happe af voor ek verder praat. “By wie loop Ma kunsklasse?” “’n Vrou wat altyd prente vir die Kersmark maak.” “En sy gaan net een keer ’n week? Sy moet darem vinnig werk as sy genoeg goed het vir ’n uitstalling?” Pa pen ’n halwe eier met sy vurk vas. “Ek weet nie. Dalk gaan sy meer dikwels.” Ons praat nie weer voor ons klaar geëet en betaal het nie. Pa sit sy beursie terug in sy sak terwyl ons kar toe loop. “Dan moet ons maar aanstoot,” sê hy. ’n Ligpuntjie is dat ek Ingrid dalk vinnig sal kan sien. Miskien. Oukei, I wish. Maar ek SMS haar tog om te vra of sy en Pauli nog op Stellenbosch is. Toe ek niks hoor nie, gaan kyk ek op Facebook, net op die off chance dat sy dalk iets sou opsit soos: Op pad Langebaan toe. Maar Struisbaai volgende week. Kan nie wag nie! staan steeds daar.

Sou dit kon deurgaan as ’n positiewe teken? Ek wonder of ek iets vir Gwen moet laat weet. Nee, wag liewer tot ek weet presies wat die storie is. Die pad terug voel korter, maar nie lekkerder nie. Ons is amper by die Paarl voor ek besef dat Bruno Mars nog die hele tyd sing, dieselfde liedjies oor en oor. Ek sit die radio weer aan, oorweeg Kfm, maar besluit om Pa nie nog verder te stres nie. Die musiek op Radio Kansel is skaflik genoeg.

Parkeerplek vir ’n Mercedes van Bloem bly ’n pyniging, dit vat amper net so lank om een in die middedorp van Stellenbosch te kry as om van De Doorns af terug te ry soontoe. Hierdie keer betaal Pa die parkeerassistent sonder ’n woord, hy is seker nou al ingebreek. Ons bestemming vandag is die toeristegebied wat wemel van kunsgalerye, antiekwinkels en restaurante, met ’n besoekersdemografie wat selfs vir Pa nie te erg vreemd behoort te wees nie. Terwyl ons stap, check ek nog een keer my selfoon. Geen boodskap van Ingrid nie. Die Wynland Galery is ’n klein kunsgalery. Van buite kan ’n mens deur die groot vensters al sien dis gepak met mense, so, dit vat ’n rukkie voor Pa homself by die deur ingedruk kry. Ek volg hom in die verkoelde lug in. En loop omtrent dadelik in sy rug vas toe hy stop. Ek korrel om hom, sien die skilderye aan ons regterkant. WTF? Ek knip my oë. Borste, boude, swart driehoekies net waar jy kyk. Iewers is ’n donnerse groot fout. Dit kan nie Ma se werk wees dié nie. Sy kyk nie ’n fliek saam met ons op TV as sy weet daar gaan sekstonele in wees nie. Sy dra nie eens ’n top met kaal skouers nie! Eenkant tussen die prentvroue pronk ’n man ook volkleur op ’n doek. Hy het net ’n peinsende uitdrukking aan. Ek voel skielik blootgestel, vou my hande beskermend voor my. Die koerant moes sleg opgeslip het. Pa gaan my nóóit vergewe nie. Aan ons linkerkant is daar ’n paar wulpse swart-en-wit sketse ook tussen die kleurryke lywe. Die meeste van hulle vroue. Wie se werk is dit dan? Ek loop na die naaste skildery van ’n vrou met appelwange en nog ander ronde goed. Ek

buk om mooi te sien. Onder in die regterhoek is met dun swart verf geteken: Huibrie Kruger. Ek begin sweet reg onder die aircon grid. Daar moet twee Huibrie Krugers in Bloemfontein wees, dis al verduideliking moontlik. Ek draai om. Pa staan agter my. Sy oë peul omtrent uit, hy haal asem soos iemand wat op die punt is om ’n asma-aanval te kry. “Weet jy hoeveel jaar laas jou ma seks wou gehad het?” Nee, goeie hemel! En ek wil ook nie weet nie! Iemand stamp liggies by my verby, iemand wat lekker ruik. Die wêreld begin swem om my, voor my dobber ’n paar kaal bruin skouers. Ek kyk vinnig weg, in ’n paar gul olieverfborste vas. Af grond toe, twee dun enkels staan eenkant. Ek probeer in die verte kyk, na die ander kant van die vertrek, maar ek kan dit nie help nie, my oë steek vas op ’n sexy agterstewe in ’n wit langbroek. Die agterstewe draai om, my oë kruip op na ’n treffende lae halslyn, kort gladde hare met daai ligstrepies in – Ma. Fokkit! Ek soek paniekerig na Pa, links van my. Hy het Ma ook gesien, hy staan soos Lot se vrou. “Lukas! Tinus!” Ma straal. Sy loop vinnig nader. Sy het goue sandale met hoë hakke aan. “Dis nou ’n verrassing!” “Ma se hare …?” En die langbroek, skrapse top, goue sandale …? “My hare was blond toe ek jonk was. Ek was lus om weer iets daaraan te doen.” ’n Breë glimlag. Haar lipstiffie is rooier as wat ek kan onthou. “Onthou jy my blonde hare, Tinus?” Pa hoes. “Ja. Jou hare was lank ook, toe. Lang hare.”

“So, dis hierdie uitstalling …” Ek wys om my rond, krap my nek. “Ek het nie geweet Ma doen kuns nie.” “Ja!” Dalk is die heel weirdste ding dat Ma glad nie verleë lyk nie, amper asof sy in haar hele lewe nog nooit verleë was nie. “En ’n kunsuitstalling, kan jy dit glo! Lize praat daarvan al van ek laas jaar kuns begin neem het, toe het sy my hierdie jaar gedruk en ’n paar toutjies getrek en – nou ja.” Dit voel of ons in ’n zombiefliek is. Waarin Ma een donker spooknag onder die invloed van ’n paar vampiere die siel opgeslurp het van ’n vreemde, mooi, sjarmante, gemaklike vrou. Wag ’n bietjie. Kan dit dalk die menopouse wees? “Kom ontmoet vir Lize,” sê Ma en vat my aan die arm. Ons loop na ’n vrou wat met ’n man met ’n poniestert staan en gesels; Pa kom agter ons aan. Die vrou het ’n lang wit rok aan wat uit verskillende lae materiaal bestaan, en ’n bos grys krulhare. Sy dra nie ’n bra nie. “A!” sê Lize toe Ma ons voorstel. “Dan is dit nou Lukas! En Tinus.” Sy steek haar hand uit na Pa. “Jou vrou het baie talent, nè?” Pa trap ongemaklik rond. “Jis, ja, baie talent,” sê ek vinnig. “Kom ek kry gou sjampanje vir julle, ek hoop daar is nog,” sê Lize. “Ek drink nie,” keer Pa, maar sy is klaar weg. Ma glimlag vir my en Pa. “Ek het Ma gisteraand gebel,” sê ek. “Ja, ek het gesien, maar ons was so aan die skarrel om alles hier klaar te kry.” Sy klink in haar skik. “Oukei,” sê ek en knik. Stilte.

Ek kyk na die vloer, dan weer na Ma. “Ma is regtig goed, wow.” “Dankie, Lukas!” Selfs haar tande lyk witter. “Dis nogal ’n groot verrassing, die uitstalling en alles,” sê ek en draai na Pa. Toe nou, sê iets! beduie ek vir hom met my oë. “Jy het nie gesê waarheen jy gaan nie,” bars hy skielik uit. “Jy het net verdwyn!” “Dis reg, ja.” Ma se stem is lig. “Jy luister so min na my.” Pa is ’n oomblik van stryk af. “Ek luister na die goed wat ek moet.” “Ja? Soos wanneer ek praat oor my kunsklasse?” “Wel … ja. Natuurlik.” Ma skud haar blonde kop. “Jy het nie daarvan gehou dat ek kunslesse neem nie. Onthou jy dit?” “Dis nie dat ek nie daarvan gehóú het nie, ek het net gedink dis belangrik dat jy nie jou gemeentewerk verwaarloos nie. Is dit nou so moeilik om te verstaan?” Sjieesj. Ek dink dis tyd om my uit die voete te maak. “Dis bietjie raserig hier binne,” sê Ma. “Kom ons gaan staan buite in die gangetjie.” Ons tou uit tot in die gang. As dit van my afgehang het, het ek sommer deurgesteek straat toe, maar Ma onderbreek my planne. “Lukas, sou jy en Ingrid nie Struisbaai toe gegaan het nie?” “Iemand het in my kar vasgery gistermiddag,” sê ek. “Die radiator is stukkend.” “Ag nee!” sê Ma. “Sal hulle dit kan regmaak?” “Hulle sal eers Maandag kan sê.” “Dan moet ons maar hoop vir die beste,” sê Ma. Pa sê niks, kyk aandagtig na ’n klipmuur.

“Hoekom is jy hier in Stellenbosch?” vra Ma vir hom. Hy staan dadelik regopper. Ongelukkig op ’n manier wat sy maag nog meer laat uitstoot. “Ek het Lukas kom haal om saam te gaan Beaufort-Wes toe. Ons gaan die messias daar soek.” Dude! Dit gaan niks beter maak nie! Ma se een wenkbrou skiet op. “Die messias?” Ek sweer sy lag vir hom. “Dis die okkulte.” Hoe meer Pa belangrik probeer lyk, hoe minder werk dit. “Ons gaan die okkulte daar ondersoek, hulle dink daar’s ’n sel.” Hy maak keelskoon. “Ek is gevra om dit te gaan ondersoek.” Dis nie meer pret nie. Ek kyk rond vir ’n toilet, ’n bedelaar wat geld soek, enigiets. “Ek gaan net gou …” begin ek toe Ma my voorspring. “Daar is Lize met die sjampanje,” sê sy. “Moenie dat ek julle ophou nie.” Sy draai om galery toe. Pa! Speak now or … “Wanneer kom jy terug?” vra Pa. Ma haal haar skouers op. “Ek weet nie. Ek sal seker vir nog so ’n week hier bly, by Lize se suster. Dan sal ek kyk.” Sy is op pad na die deur. “Ingrid het gister met my opgebreek,” sê ek vinnig. “Ag nee, regtig?” sê Ma. “Sy het geklink na ’n oulike meisie. Wat is die probleem?” “Ek wens ek het geweet.” “Dalk is dit maar goed om met verskillende mense uit te gaan as jy jonk is,” sê Ma. “Ek het al met verskillende mense uitgegaan,” sê ek somber.

Lize kom aangestap met twee glase sjampanje in haar hande. Haar borste wip liggies onder die sagte materiaal. “Ons drink nie,” sê Pa. “Ek is ’n predikant.” “Ek drink, dankie,” sê ek en vat ’n glas by haar. Sy het gespierde arms. “Ek is ’n student.” “Cheers!” sê sy en vat self ’n sluk uit die ander glas. Pa druk sy hande in sy broeksakke, haal hulle weer uit en kyk verlangend na die deur. Too bad, ek drink nou eers sjampanje. Ek los Pa en toer deur die galery. Dis die soort kunswerke wat jy eintlik op jou eie moet bekyk. Sonder dat jy weet jou ma het dit gedoen. Dan sal jy eintlik heel lekker daarna kan kyk. Ek wonder wat Gwen hiervan sal sê? Sy het self kuns gedoen op skool, modelle in die klas geteken en so aan. Met klere aan, natuurlik. Dit was Bloemfontein. Haar tekeninge was goed. Ek weet nie of sy deesdae nog enige ander kuns behalwe haar designer-werk doen nie. Ek staan en kyk weer na die olieverfman wat ek netnou gesien het. Die mansfigure is ook goed, maar dis tog of die vroue lewendiger is. Meer beweging, kurwes. Meer kleur. Af en toe vang my oog die nuwe Ma. Elke keer keer kry ek dieselfde ligte skokkie. Sy lag en gesels. Nou, ek het haar al hoeveel keer sien gesels met mense by die een of ander byeenkoms. Ek meen, sy’s ’n predikantsvrou. Maar vandag lyk sy heeltemal anders, en dis nie net die klere en hare nie. Ek is besig om my laaste sjampanje af te sluk toe Pa my met mening deur toe wink. Ons groet Ma vinnig, daar staan mense om haar. Dan glip ons uit straat toe. Dis ná een en die hitte kom ontmoet jou sommer al in die skaduwee. Pa vleg koes-koes tussen die karre deur oor die pad. Hy lyk moeg. “Ons moet opskud. Die messias wag.” You keep telling yourself that, Pa.

Ek volg hom na ons parkeerplek toe.

Die pad na die Merc voel nie veel korter as die Two Oceans-marathon nie. Dalk is die probleem dat dit eintlik die Three People-marathon is, want Ma loop saam met ons. Soos in ’n bikini. ’n Baie kleintjie. Miskien het Pa vergeet wat hy vir my in die galery gesê het. Ek hoop van harte so. Hy was in skok, dalk blank hy uit as hy aan daai oomblik dink. Ek gaan self my uiterste bes doen om nooit ooit weer aan daai storie te dink nie. Die storie van hoeveel jaar laas hy en Ma seks gehad het. Ons klim sonder ’n woord in die kar. Ek vroetel my selfoon uit my sak. Wat Ingrid betref, het ek nou maar opgegee, ek gaan nie vandag weer van haar hoor nie. Ek sal môre weer probeer. Maar ek moet Gwen seker iets laat weet. Soos – wat? Ek vryf die skerm skoon teen my broekspyp terwyl ek dink. Ma is toe al die tyd ’n kunstenaar. Haar eerste uitstalling is van naakfigure. Naa. Jy moes eintlik daar gewees het. Ma OK. Pa geskroef. Ook nie heeltemal nie. Easy come, easy go … Ek kyk verbaas na die CD-speler. Netnou was die radio dan aan? Lyk my die Merc se sound system het ’n lewe van sy eie. Ek luister ’n rukkie terwyl ons deur die dorp karring, maar dan trek ek my rugsak nader en begin daarin krap. Bruno Mars is cool, maar nie vir ewig nie. Die Melktert Kommissie. Sal ons, of sal ons nie? Dit neem my ’n paar oomblikke om te besluit. Ek kan Pa nie vir ewig beskerm teen die regte lewe nie. Ek eject Bruno. “Pa moet bietjie na hierdie girls luister. Die groep se naam is Die Melktert Kommissie.” Ek stoot die Melkterte in. “Cool songs.” Die Merc gaan so skerp om ’n draai, ek moet klou aan my sitplek.

Pa trek los: “Weet jy wat is die grootste probleem in hierdie wêreld, Lukas?” “Uhm … aardverhitting?” “Vroue. Dis waar al die sonde begin het. By Eva.” Wel, mý sonde het beslis by Eva begin. Arme Eva. Ek wonder of sy al ophou huil het. Ek hoop haar instrukteur laat haar nog ’n bietjie vorentoe en agtertoe oefen voor hy haar weer die verkeer invat. “Dis hulle wat net maak wat hulle wil. Kyk maar net om jou!” ’n Druppeltjie spoeg tref my teen die wang, die Melkterte het nie ’n kans nie. “God se plan vir hulle is ewig en volmaak. Maar nee, dis nie meer goed genoeg vir hulle nie. Hulle moet nou hulle eie reëls maak!” Hemel, is dit wat Pa regtig dink? Geen wonder Ma het begin skilder nie. Ek vee my wang af. “Vroue het dit nie altyd so lekker gehad nie, nè,” verdedig ek. “Hulle kan ook maar ’n slag ’n beurt kry.” My redelikheid maak nie indruk op Pa nie. “Jy is te jonk om te weet waarvan jy praat. Alles kom maklik vir julle geslag. Ons was brandarm, my pa het sy hande deurgewerk op die spoorweë …” Sy lewe lank, vir gesin, volk en vaderland. Gaap. “… nog ’n probleem. Die weermag maak vinnig ’n man van jou.” ’n Man sonder bene, ja. Mag ek daardie geleentheid gespaar bly. Ek dink aan Ingrid se ma. Ek wonder wat sal Pa sê as hy haar moet ontmoet. Daai tannie vat nie kak van kabouters nie. Dit wil gedoen wees om ’n besigheid soos hare op Langebaan oop te maak; selfs buite seisoen sit die coffee shop altyd vol. Die Melkterte sing “Tiener”, hulle spot met leëkop-tienermeisies. Ek dink die Melkterte is nie heeltemal regverdig nie, alle meisies is mooi op hulle eie manier. Maar ’n vol kop is sexy uit eie reg, dis waar.

Pa spoeg voort. “… afbreek. Alles wat oor eeue opgebou is …” Tyd vir ’n ander onderwerp. “Die album se titel is Volroom,” sê ek. “Slim, nè?” “Wat?” “Die Melktert Kommissie,” sê ek geduldig. “Dis die groep wat nou sing. En hulle album se naam is Volroom.” Pa luister na die musiek. Wel, ek dink hy luister, hy is ten minste stil tot ons ’n goeie ent uit Stellenbosch is. Toe hy weer praat, is daar minder baklei in sy stem. Maar hy het nog nie vrede met die wêreld nie. “En dan is daar jy, Lukas. Ek moes nooit toegelaat het dat jy teologie los nie.” Hy skud sy kop. “En toe wil jy sommer Amerika toe. Dit was die grootste fout; toe jy terugkom daarvandaan, was jy nooit weer dieselfde nie.” Ek kreun. Happy days are here again. “Pa, ek het genoeg geld verdien om vir my kursus te betaal. Vir die eerste drie jaar, anyway. En is die hele idee van grootword nie dat mens veronderstel is om te verander nie?” Damn. Dis of ek ’n blikkie Red Bull Double Strength vir Pa aangegee het. Nuwe verbeterde lesing oor hoe verkeerd ek is. Vier hoofpunte met onderafdelings. Ek skakel af en konsentreer op die Melkterte. Volroom was hulle debuutalbum. Dis een van Ingrid se ou CD’s wat sy vir my geleen het. Pleks Pa luister en wys word. Annelie van Rooyen is waarskynlik sy idee van ’n rowwe Afrikaanse sangeres. Af en toe dryf ’n frase van die bestuursitplek af by my ore in. Pa klink nogal baie soos die dude wat netnou so lekker gepreek het toe ons dieselfde pad gery het. Ek wonder of Ma nog in die galery is. Ek onthou weer die oomblik van skok toe ek haar herken; in my lewe het ek nie so iets verwag nie. Ma in sexy klere! Ek begin amper weer bloos. En dan haar stem wat so anders was. Warm, lewendiger as tevore. Of is dit dalk hoe haar regte stem eintlik klink? Wanneer het sy begin belang stel in kuns? Ek probeer dink watter skilderye daar

alles in ons huis is. Landskappe, meestal, berge wat verkleur in die aandlig en seetonele met golwe wat breek. ’n Paar met ’n plaatjie op die raam wat sê dis van een van Pa se vorige gemeentes. Hier en daar ’n blommerige prent. Geen mense nie. Behalwe in Gwen se kamer; sy het daar van haar eie prente opgesit. Ma het nogal van Gwen se goed gehou, maar dit sou nie inpas by die res van die pastorie nie. Te funky. Pa se storie kan nou maar end kry. Ek vuur ’n vraag in die middel van sy speech: “Was Ma ’n mooi meisie toe Pa haar ontmoet het?” Veld flits verby, bome, ’n vragmotor. “Ja,” antwoord Pa. Nog veld, bome, karre. “Sy is nou nog mooi.” Ek voel skielik goor dat ek gevra het. Die Melkterte laat waai ontaktvol uit die speakers, in hulle skik om uiteindelik weer Pa se aandag te hê. Ons kom by die tolhekke op die N1, dan is dit die Du Toitskloof-pas. Die Merc laat vat teen die helling uit. Dis gewoonlik die plek waar die Golf begin stotter en terugsak, maak nie saak hoe plat jy die petrolpedaal trap nie. As jy die Merc bestuur, ruik jou voet nog nie eens behoorlik petrol nie, en vyf kilometer is geskiedenis. Net voor ’n lang draai om die binneste ronding van die berg trap Pa rem vir ’n tou stilstaande karre. Die Melkterte se stemme word harder; Pa draai die knoppie sagter. Ons staan en luier. ’n Minuut gaan verby, twee, drie. “Dalk was daar ’n ongeluk,” sê ek. Pa blaas tussen sy tande deur. “Al wat ons nou nog nodig het.” Daar is ’n beweging voor, ek rek my nek om te sien. “Iemand klim uit sy kar,” sê ek.

Pa sit sy kar af op die presiese oomblik toe die een voor ons se remliggies ook afgaan. Nog mense klim uit hul karre, praat met mekaar. Agter ons het die verkeer opgedam so ver soos jy kan sien. Ons wag. Pa draai die vensters af vir ’n bietjie lug. Warm lug. “Ek gaan probeer uitvind wat aangaan,” sê hy en maak sy deur oop. “Wag jy hier.” Ek klim ook uit, voel die warm teer deur my plakkies. Oral langs die pad staan mense en gesels; al wat nou kort, is ’n paar koffie- en pannekoekstalletjies. Ek kyk af in die vallei, na die Paarl se kant. Dit help nou nie, dis darem ’n flippen mooi plek dié. My selfoon lui. Ek gryp na my broeksak. Dis Gwen. “Lukas! Ma het my gebel. Ek hoor julle was nou net by haar.” Sy het Gwen gebel? “Ja, ons was by die …” “Sy’t ’n kunsuitstalling! Is dit nie fabulous vir haar nie?” sê Gwen Uhm. “Ja.” Dit is. Natuurlik. Dis net – vreemd ook, maar dit maak natuurlik nie saak nie. “Hoe lyk haar werk?” “Uhm, goed. Wel, ék dink dis goed,” sê ek. “Dis van mense.” “Ek sal dit so graag wil sien.” “Ja.” Ek weet nie eintlik wat om verder te sê nie. “Jy sal seker nog.” “Wat sê Pa?” vra Gwen. Ek dink vinnig. “Hy was nogal verras.” “Haha! Ek sal glo. Dit maak my amper lus om weer my eie kunsgoed uit te haal. Ek het so lanklaas iets kreatiefs gedoen.” “Doen dit,” sê ek.

Pa kom teruggestap. “Ek praat later weer,” groet ek Gwen. “Daar was ’n ongeluk voor,” sê Pa. “Natuurlik iemand wat roekeloos gery het.” “Of dalk maar net ’n ongeluk, Pa. Nie alles is iemand se skuld nie.” “En wat wed ek jou dit is ’n taxi.” Pa sit die kar weer aan vir die aircon. “Die gewone padreëls geld mos nie vir hulle nie.” Ook nie vir party ouens in Mercedese wat ek al teëgekom het nie, maar ek sal Pa maar nie op hierdie oomblik daarop wys nie. “Ek hoop nie iemand het te erg seergekry nie,” sê ek. Ver agter ons klink ’n geloei op wat al hoe harder word tot ’n ambulans verby ons jaag. “Het ons nie al ’n slag na hierdie ‘Sonder ’n man’-lied geluister nie?” vra Pa. “O? Ja, seker.” Ek steek my hand uit na my sak om ’n ander CD te kry, maar Pa spring my voor en sit Radio Kansel weer aan. Ek hou asem op, maar deur die genade is dit darem nie ’n preek nie, wel die een of ander gospelsanger. Ek wonder skielik wat van die Afrikaanse gospelgroep Prophet geword het? Hulle het nogal gerock. Ek en Willem was vroeër jare groot fans, maar dalk was hulle te wild vir Radio Kansel. Pa sit die kar weer af. Weer ’n geloei. ’n Verkeerspolisiekar jaag verby. Toe klink ’n gedreun op van iewers daar voor. ’n Helikopter kom soos ’n enorme wit tor van agter die berghang uit gevlieg, versnel oor die kloof, Kaap se kant toe, skiet weg agter ons. Pa skuif reg agter die stuur. “Nou behoort ons seker te kan ry.” Die eerste belowende ding wat gebeur, is dat ’n stroom karre van voor af verbykom. Toe gaan die karre voor ons se remligte die een ná die ander aan soos die bestuurders hulle enjins aanskakel.

Vir ’n verandering is ek en Pa verenig in vreugde toe hy sy handrem laat sak en ons vorentoe begin skommel. Die oorsaak van die oponthoud verskyn amper ’n kilometer verder om die draai: ’n taxi wat teen die helling afgefoeter het. Daar staan ’n ambulans en twee verkeerspolisiekarre, en langs die pad sit of lê ’n handvol mense uitgesprei. ’n Verkeersman staan in die middel van die pad en wys vir ons om verby te ry terwyl die karre van voor wag. “Wat het ek jou gesê?” vra Pa. “Ek hoop nie iemand is dood nie,” sê ek. Toe ons eers verby die ongeluk is, vreet die Merc teer so vinnig soos hy kan, vleg heen en weer tussen karre wie se bestuurders duidelik baie rustige of selfs vervelige lewens het. Tot net voor Worcester praat nie een van ons nie. Toe verminder Pa spoed. “Ek wil net gou ’n draai loop, ek trek sommer in hier by die One Stop.” “Oukei.” Die One Stop lyk na ’n mini-weergawe van Stellenbosch op ’n Saterdagoggend. Pa moet twee keer om die afdakke ry en ’n paar keer rem trap vir swaksiende mense voor hy ’n 4x4 sien wat op pad is om uit te trek. Mens kan by die One Stop ook takeaways kry. Die Koffiepot se boere-brekfis gaan nie vir ewig hou nie. Maar Pa lyk haastig. “Ek gaan koop gou ’n Coke,” sê ek vir Pa, “en ’n pakkie chips. Soek Pa ook iets?” “Kry maar ’n Coke vir my ook.” Die One Stop shop is selfs nog voller gepak as die parkeerterrein. Ek het eindelik gevorder tot eerste plek in die tou toe my selfoon lui.

Hei, dis Ingrid! Ek glimlag breed vir die kassier. “Ingrid?” ’n Geruis. Ek sukkel om iets uit te maak bo die musiek wat in die winkel speel en die stemme om my. “Ingrid, kan jy my hoor?” Die kassier lui die Cokes en chips op. “Ja, ek kan jou hoor, Lukas.” Harder. “Luister, gee my net ’n oomblik, ek betaal gou.” Ek trek ’n noot uit my beursie, prop kleingeld in my sak en draf buitentoe. “Oukei, nou’s ek hier buite,” sê ek vir Ingrid. “Lukas, die rede hoekom ek wil opbreek, is …” ’n Kar brul verby. “Sorry, ek het nie gehoor nie?” “Ek’s pregnant.”

Die foon gly uit my hand. Toe dit die grond tref, spat dit uitmekaar, die deksel eenkant toe, die battery anderkant toe. Holy. Bleddie. Shit. Ek raap dit op, druk die battery eers verkeerde kant in, pluk dit uit, draai dit om, druk weer, sukkel om die deksel op te kry, sukkel, sukkel tot ek dit los en paniekerig my pin op ’n halwe selfoon intik. Ek ignoreer die tyd en datum, laat dit tog nou maar negeuur op 1 Januarie 2011 wees. Ek druk Ingrid se nommer. Dit lui en lui, moet asseblief tog nie sê sy’t dit afgesit nie … “Lukas?” “Ingrid! Die donnerse foon het uit my hand geval, sorry, man, sorry, Ingrid.” Ek soek na woorde. “Jy het gesê?” “Ek is pregnant.” Dis of die One Stop en die petrolpompe en die mense stadig verbrokkel in ’n ander universe in. “Maar …? Ek het gedink jy’s op die Pil?” “Ek ís op die Pil! Maar dis nie honderd persent veilig nie. As, sê nou maar jou maag werk, dan kan … ” My mond is kurkdroog. “Jou maag moes wragtag vinnig gewerk het.” Ek sien Pa van die toilette se kant af aangestap kom. “Hoe ver is jy? Pregnant.” “Amper drie weke. Ek was gister by die dokter.” “So, ’n aborsie sal nog maklik wees?” Pa kom aangestap, check sy gulp. “Maklik?” Ingrid se stem sny deur my oor. “Is dit wat jy dink, ’n aborsie is

sommer net so maklik?” “Nee, Inge, dis nie wat ek bedoel het nie. As jy die baba wil hou, dan …” “As ék die baba wil hou?” Ek draai om sodat Pa my nie kan hoor nie, praat haastig. “Ingrid, ons kan nie oor die telefoon hieroor praat nie. Is jy nog op Stellenbosch?” “Ja.” “Oukei, ons het nou net op Worcester stilgehou en as ons dadelik terugdraai, is ons oor ’n halfuur daar. Dalk ’n driekwartier.” “Ek weet nie.” “Wag net ’n driekwartier, asseblief. Ek is op pad.” Pa is langs my, ek klik af. Ek laat my asem stadig uit. Dink, Lukas. Dink mooi. Ek draai na Pa en gee hom ’n miljoenwatt-glimlag. “Hier’s Pa se Coke, lekker yskoud, en ons moet weer terugdraai. Asseblief. Ek moet Ingrid sien.” “Wat?” Pa kyk my ongelowig aan, lag dan toe hy die Coke by my vat. “Jy speel seker. Ons gaan nou Beaufort-Wes toe. Ons het klaar een keer teruggedraai, en dit vir niks. Jy kan Ingrid binne ’n dag of twee weer sien.” “Ingrid verwag.” Dit gebeur in slow motion, hoe Pa versteen. Sy vingers klem om die blikkie Coke, hy hou op asemhaal. “Wát?” fluister hy. “Ingrid is pregnant.” Pa gooi sy oë hemel toe, winkel toe, Worcester toe. ’n Gloed slaan stadig op in sy nek, sprei oor sy wange. Dit lyk of hy aan die brand gaan slaan. “Klim in die kar!” blaf hy. Ek laat val my pakkie chips, raap dit van die grond af op voor ek my kardeur

oopmaak. Pa se hand bewe toe hy sy blikkie Coke in die houer tussen die voorste sitplekke druk. “Dit is wat gebeur, Lukas,” sê hy afgemete. “Sien jy nou? Dit is wat gebeur. Julle het sonde gedoen, en nou moet julle die gevolge daarvan dra.” Ek vererg my. “Help my reg as ek verkeerd is, maar was Jesus se ma nie ook soort van ongetroud nie? Om die waarheid te sê, ek dink daar was selfs onsekerheid oor wie die pa was.” Pa kyk onverwags hoopvol na my. “Is jy sonder twyfel die pa?” vra hy. Hei, hei! “Nee, Pa, Zuma is die ander contender.” Vir ’n oomblik lyk Pa verwilderd. “Ek joke net, Pa, natuurlik is ek die pa! Ingrid is nie die soort meisie wat rondslaap nie.” Haar oë is donker in die sagte lig van die bedlampie. Ons sit op haar groen-enwit duvet, haar boeke netjies op die lessenaar, lêers in rye gepak. Sy ruik ongelooflik lekker. Haar hande, sterk hande, is smal en warm op my bors, streel oor my skouers. Ek trek haar nader. En toe is ek in Worcester. Ek en Pa, en Ingrid is pregnant. Hy skakel die kar aan. “En hoeveel keer gaan ons nou nog tolgeld betaal? Dit kos ’n fortuin om so heen en weer te ry!” “Ek sal die flippen tolgeld betaal, Pa!” Pa snork minagtend. Hy vroetel aan die kant van sy deur en druk ’n CD in die speler. Orrelmusiek, dan mense wat sing. Dit klink soos Psalms of Gesange. Dit klink soos ’n erediens. Dit is. Pa se stem begin uit die speakers praat. Ek kyk op my horlosie. “Pa het nie ’n GPS nie, nè?” vra ek. “Nee, hoekom? Ek weet mos waarheen ek ry.” “Dit sê vir jou waar die spoedkameras is, as jy vinnig wil ry. Soos as jy – haastig

is.” Pa gee my ’n skuins kyk. “Jou probleme kom van te haastig wees.” Ek trommel my vingers op my bobeen. Die verkeer behoort ten minste nie meer opgedam te wees van die ongeluk nie. Tensy daar ’n nuwe een was. Maar die ongelukkie van ’n paar weke gelede is ons grootste probleem nou. Ek hou so lank moontlik uit voor ek weer op my horlosie kyk. Drie minute is verby. Pa kom op spoed oor die speakers. Skriflesing oor Sodom en Gomorra. Ek kan net dink hoe inspirerend die preek gaan wees. Amper drie weke. Ek weet mens kan nie net “’n bietjie swanger” wees nie, maar dis nogal close. Dit móét makliker wees om ’n aborsie so vroeg te laat doen, is dit nie? As dit is wat Ingrid wil hê, natuurlik. Anders … Ek wil liewer nie nou dink daaraan nie. Ek maak ’n blikkie Coke oop en hou dit uit na Pa. Hy vat dit en drink. Ek druk die chips in my rugsak, ek dink nie ek gaan in my lewe weer honger raak nie. Die Coke is darem iets om die tyd mee om te kry, ek knak my blikkie ook oop. Sewe minute verby! Nie meer te ver van die tonnel af nie. Ek SMS Ingrid toe ons by die tonnel uitkom. Pa sê hy gaan hierdie keer ’n ander pad Stellenbosch toe ry, hy is nou moeg vir die ou een. Toe ons by die Klapmutspad kom, draai hy af van die N1. Ek SMS Ingrid ’n laaste keer toe ons van die Helshoogtepas afsak Stellenbosch toe. Toe ons ná drie-en-veertig minute by haar woonstel aankom, sit sy buite op ’n muurtjie in die skaduwee en wag. “Oukei, Pa, daar’s Ingrid, laai my net af,” sê ek. “Wil Pa gaan koffie drink of iets? Dan sal ek laat weet as ons klaar is.”

“Dis reg, Lukas,” sê Pa, sug en stop in die pad dat ek kan uitspring. “Laat my maar weet.” Ingrid kyk hoe ek nader stap. Sy lyk nie meer heeltemal soos ’n godin nie. Haar gesig is pofferig en haar oë rooi, en haar hare is in ’n slordige poniestert vasgemaak. Op haar skoot hou sy ’n bondel tissues vas. Ek gaan sit langs haar. Ons sit ’n rukkie net so, sonder om te praat. “As jy amper drie weke ver is,” begin ek eindelik, “dan was dit …?” Sy knik terwyl sy voor haar kyk. “Die cupcakes.” “A.” “Damn goeie cupcakes.” Vir ’n oomblik is die ou Ingrid terug, die een vol duiweltjies. Dan vroetel sy weer met die tissues. Ek sluk. “Inge, jy moet verstaan ek was nog nooit so lief vir iemand soos vir jou nie. Ek dink ek is nog liewer vir jou as wat ek vir my brak Snuffels was, en dit was bleddie baie lief.” Ek korrel in die lug op. “No hard feelings, Snuf?” Ingrid glimlag. Raait, ons vorder. “So, ek wil hê jy moet gelukkig wees. Regtig. As jy ’n aborsie wil hê, sal ek jou . As jy die baba wil hou, sal ek alles doen om te help. Ons kan trou ook as jy wil. Ons sal nie die eerste mense wees wat dit doen nie.” ’n Siddering trek deur haar lyf. “Lukas, dankie. Dis net … Nie een van daardie besluite is eenvoudig nie. Selfs nie ’n aborsie nie, nie eens in hierdie stadium nie. En om die baba te hou … ek dink nie ons is reg om ouers te wees nie. Ek meen, jý is glad nie reg om ’n pa te wees nie.” “Ek het nie beplán om so gou ’n pa te wees nie,” sê ek stadig. “Dit beteken nie ek kan nie leer om een te wees nie.” “Maar jy wil honneurs in Joernalistiek doen as jy Psigometrie deur is volgende jaar.” Dis waar, ek het daarvan gepraat. George Claassen gee klas by die Joernalistiek-

departement. Ek skuif nader aan Ingrid, sit my arm om haar skouers. “Dan doen ek dit maar nie,” sê ek. “Dis nie so ’n big deal nie. Bedryfsielkunde is nie ’n slegte rigting om in te wees nie.” ’n Ou BMW rammel verby, begelei deur ’n paar wolwefluite. Bleddie orige manstudente! Ek laat my arm sak en versit ’n bietjie. Die muurtjie is nogal hard onder ’n ou se jis. “Jy het al die Tintin-boeke,” sê Ingrid uit die bloute. “En Asterix.” Huh? “Dis goed, is dit nie?” toets ek. “Dis kinderboeke!” “Dit is nie!” sê ek verontwaardig. “Dis graphic novels! Dis klassieke graphic novels, dis soos ’n kultus. Soos die Skylight-boeke.” “Skylight?” “Twilight! Ek bedoel die Twilight-boeke.” Sy skop na ’n klippie voor haar. Haar toonnaels blink ligpienk. “Jy is die enigste ou wat ek ken wat ‘drieduisend duiwels!’ sê.” “Ek sê nie …!” keer ek verontwaardig. “Oukei, wel, partykeer. Maar as dit jou pla, sal ek ophou daarmee. No sweat.” Toe bars sy in trane uit. Ek sit verslae. “Inge?” “Ek het vergeet!” snik sy. “Ek het vergeet!” “Wat het jy vergeet?” “Die Pil!” Trane spat oor haar gesig. “Ek het twee daarvan oorgeslaan!”

Ek staar na haar. “Oorgeslaan?” Sy druk die tissues teen haar gesig, haar skouers ruk. Drieduisend duiwels. “Almal maak foute, Ingrid, dis oukei,” sê ek. “Dit was seker maar die eksamen en alles.” “Jy dink so?” “Natuurlik. Jy is nie iemand wat normaalweg sal vergeet nie, ek is seker dit was net stres.” Nou huil sy eers. Ek sit my arms om haar en hou haar styf vas. “Dis nie die einde van die wêreld nie, Inge. Ons leef nie meer in die Middeleeue nie.” My wang is teen haar hare. “Dis oukei,” fluister ek. “Alles gaan reg uitwerk.” Ná ’n rukkie bedaar sy. Ons sit so, styf teen mekaar, nog ’n paar oomblikke, tot sy wegskuif uit my arms. Sy snuit haar neus tot die tissues nat flenters is. “Dis so embárrassing,” sê sy. Ek haal my skouers op. “Partykeer slip jy op. Ons gewone mense is al gewoond daaraan.” Sy lag terwyl sy snuif. “Ek wil na my ma toe gaan.” Sy vee ’n paar los slierte hare uit haar gesig. “Ek wil met haar praat voor ek enigiets besluit.” Haar stem is sterker. “Dis reg so. Julle kan daaroor praat.” “Pauli het gesê sy sal my enige tyd vat. Sy weet van alles, sy is baie nice daaroor.” Pauli weet van alles? Dit was seker die scoop van die jaar. Wel, solank sy Ingrid help, is dit seker goed. Ingrid staan op, trek haar rompie reg. “Ek het nog jou CD van Die Melktert Kommissie,” onthou ek skielik. “Dis in my pa se kar.”

“Dis niks, hou dit maar eers. Jy het nie dalk Gert Vlok Nel se CD nie?” vra sy. “Dis my pa s’n, en ek weet nie wat ek daarmee gemaak het nie.” “Gert Vlok Nel? Nee, sorry, dis nie by my nie.” Sy vee die laaste nattigheid op haar wange met haar vingers af. “Nou ja, dan. Ons sal seker nou-nou Langebaan toe ry.” “Julle moet mooi ry. Laat my weet as julle daar aangekom het.” ’n Druk vir oulaas, my mond soek hare. Sy soen my terug voor sy haar losmaak en wegstap. Ek kyk hoe sy by die sekuriteitshek ingaan en dit agter haar toedruk, met die paadjie langs na die trap loop. Skielik wil ek agternahardloop en aan die tralies ruk en skree: “Wag, kom terug! Moenie my net so hier los nie!” Maar dis wat ’n student sal doen, drie-uur in die nag as jy getrek is, aan tralies ruk en dringende boodskappe skree. Aan die bopunt van die trap waai Ingrid vir oulaas, toe verdwyn sy. Ek draai om en trek my selfoon uit my sak, soek Pa se nommer. Ek gaan nou terug na my woonstel toe, ek sal Pa net laat weet. En my rugsak, ek moet dit net eers kry. Dan is hy op sy eie. As ek ses weke lank vis kon pak in Kanada, kan hy alleen Beaufort-Wes toe gaan. Dit sal ten minste warmer wees daar, en beter ruik. Willem sal darem seker die een of ander tyd by die woonstel uitslaan. Dit sal nie sleg wees om met hom op te vang oor alles en nog wat nie. “Lukas?” antwoord Pa. “Jis. Waar is Pa nou?” “Net hier af in die straat. Dorp se kant toe.” Ek stap aan tot ek die Merc se silwer dak sien langs die sypaadjie, groen getint deur die eikelaning. Ek het nou ook nie bedoel Pa moet in die kar bly nie, selfs in die skaduwee vrek hy seker van die hitte. Toe hy my sien, klim hy uit, die kleur van ’n gesonde beet. Sy hemp klou aan sy lyf.

Hy haal ’n sakdoek uit en vee oor sy gesig en nek. “En?” vra hy. Ek gaan staan. “Ingrid en haar woonstelmaat ry nou-nou na haar ma-hulle op Langebaan. Ons sal later weer praat.” “En dis beslis nie Zuma s’n nie?” Ek gaap Pa aan. Is dit ’n … Dis ’n joke! “Nie volgens Ingrid nie.” Ek gee ’n halwe grinnik om te wys ek het dit agtergekom, die joke. Pa draai die sleutel. “Dis drie-uur gewees. Dalk moet ons maar hier bly en môreoggend vroeg ry.” Hierop het ek nie gebargain nie. Ek weet nie waar Willem op die oomblik is nie, dalk gaan hy nie gou naby wees vir afleiding nie. Dit beteken ek en Pa gaan saam wees vir die res van die dag. Soos gister. Saam aandete eet, saam SABC 1 kyk, saam indop vir die nag. “Kom ons stoot maar deur, Pa,” sê ek. “Dan slaap ons op Beaufort-Wes en doen die ding môreoggend vroeg.” Whatever die flippen ding is. Pa lyk verras. “Dis die gees, Lukas.” Ek sak terug in die warm sitplek. Ek kan my rug omtrent voel sis, selfs die Merc begin verloor teen Stellenbosch se somerhitte. Ek check die aircon-openinge aan my kant weer ’n slag, maar als is so oop as wat dit kan wees.

Pa sit nog ’n CD van homself in. “Leiding van die Heilige Gees.” “Wie is julle predikante?” vra hy. Ek soek ’n antwoord wat gepas vaag en neutraal is – en misleidend genoeg. “Laas toe ek in die kerk was, was dit Altus van Wyk en Pieter –” Van der Merwe? Ferreira? Venter! “Venter.” Pa lyk of hy iets wil sê, dan sit hy die CD harder. “Jy besef julle sal moet trou, nè?” Ek kies my woorde. “Alles hang af van wat Ingrid wil doen, Pa.” “Wíl doen?” Ek ignoreer hom. Die pa langs my, that is; die pa oor die speakers raak nou net opgewarm. Dit is so, dit hang af van wat Ingrid wil doen. Dis mos wat ek vir haar gesê het ook. Maar as ek heeltemal eerlik moet wees, sal ek nie spyt wees as sy die aborsie wil doen nie. Vir die onmiddellike toekoms sal dit die lewe beslis eenvoudiger maak. En vir die langtermyn-toekoms … Liewer nie nou daaraan dink nie. My selfoon biep met ’n SMS. Op pad. Praat later. Van Ingrid. Ek SMS terug: Veilig ry! Lief vir … Wag, dalk klink “lief vir jou” – hoe sê hulle in die chick flicks? – net te needy. Ek vee die Lief vir uit en eindig met twee soentjies. Buite die kar flits dieselfde groen vir die hoeveelste keer vandag verby, dit maak my moeg as ek net daarna kyk. Ek leun terug en maak my oë toe. Hoe op aarde gebeur dit dat party mense met al die effort in die wêreld nie ’n baba gemaak kry nie, en Ingrid vergeet om die Pil te drink vir twee dae en bingo! Dit moes ’n donnerse determined spermsel gewees het.

Ek dink aan Ma. En Pa. Was daar nie ook ’n tyd in hulle lewe dat Pa oor Ma gevoel het soos ek oor Ingrid nie? Dis so vrek sad. Kon die Heilige Gees nie maar vir Pa ’n paar tips gegee het oor wat Ma wou hê nie? Oukei, selfs die Heilige Gees is seker maar partykeer gebaffle deur vrouens, maar dis nie onmoontlik om beter in te tune op hulle nie. Ek dink mens moenie noodwendig probeer verstaan nie, jy moet net probeer oplet en onthou. Verbeel ek my of stoot die Merc vinniger aan as netnou? Ek kan sy spoed nie so goed skat nie. Waar my Golfie op 80 km/h al begin kreun, sal die Merc nie eens teen die spoed van lig hik nie. Ek loer na die spoedmeter. Ha, 120, in ’n 100sone. Ek kla nie. Ma het baie talente, eintlik. Sy kook soos ’n droom, almal sê so. En toe ek en Gwen klein was, het sy graag handwerk gedoen, kussings en gordyne gemaak, sulke goed. Ek is nie seker of sy dit deesdae nog doen nie; die laaste paar jaar kom ek nie meer so gereeld by die huis nie. En sy het altyd in die kerkkoor gesing. As sy gedink het niemand kan haar hoor nie, het sy by die huis ook gesing. Maar nie die liedere wat hulle in die kerkkoor gesing het nie. Ons draai af na die N1. Dis nie lank nie, toe bewe die spoedmeter op 130. Ek laat die rugleuning nog ’n ent terugsak en kry my lê. As ’n mens nie veel beweeg nie, is die temperatuur in die kar nou heel houdbaar. Van hierdie posisie lyk die blou lug sagter, die son verder weg. ’n Ry populiere aan my linkerkant is die laaste ding wat ek sien voor ek net voor die Du Toitskloof-tonnel wakker skrik. Ek strek my arms uit en gaap my kakebeen amper uit lit. Dit lyk minstens nie of daar enige nuwe ongelukke in die Du Toitskloof-pas was nie, iets vir almal om oor dankbaar te wees. Ons glip die tonnel binne. Toe ons aan die ander kant uitskiet, is Pa besig om af te sluit oor die speakers. Dan sing die gemeente nog ’n paar songs. Soos Worcester nader kom, begin ek senuweeagtig raak. Die plek het vrot karma; ons beter sorg dat ons hier verbykom. Pa hou ’n mooi spoed, maar net voor die One Stop slack hy af.

“Wat my betref, hoef ons nie te stop nie,” sê ek vinnig. “Ek moet petrol ingooi,” sê Pa. “En ek is dors.” Damn. Die senuwees sit ’n knop op my maag. Die oomblik toe Pa langs die petrolpompe intrek, swaai ek my deur oop. Gou speel. “Weer ’n Coke?” vra ek. “Ja, kry maar.” Pa steek sy hand in sy broeksak. “Dè, vat my beursie.” My selfoon voel soos ’n radioaktiewe klip teen my been. Ek probeer dit ignoreer terwyl ek aanstap winkel toe om twee blikkies Coke te koop. Daar is aansienlik minder mense by die One Stop as netnou, buite en in die winkel. Dié tyd van ’n Saterdagmiddag is die meeste mense seker waar hulle wil wees. Toe ons eindelik wegtrek, stoot Pa die Merc feitlik dadelik na 130 en hou hom daar. Dis hy, my bra! Ek kan dit nie glo nie, Pa haal sy derde preek uit sy deur. Nee kyk, selfs die verlore seun wat sy pa se sedes verkwis het, het sy perke. “Sal ons nie weer ’n slag musiek probeer nie?” stel ek voor. “Ek het nog ’n paar CD’s hier.” Pa vat ’n lang sluk Coke. “Goed.” Toe ek al die CD’s uit my sak skud, kry ek ’n verrassing: Die Gert Vlok Nel-CD van Ingrid se pa val ook uit! Hoe het dit tussen my goed beland? Beautiful in Beaufort-Wes. Wag, Ingrid het my kar mos geleen toe sy nou die dag na die mense in Bellville moes gaan, oor die werk. Sy het die CD seker toe gespeel. Dan gee ons Gert maar ’n beurt. Dit behoort veilige vermaak vir Pa te wees. Daar’s nie baie seks of so in nie, nie wat ek kan onthou nie. “Ingrid het hierdie CD in my kar vergeet, dis eintlik haar pa s’n.” Ek wys die houer vir Pa. “Dis Gert Vlok Nel, Pa ken hom seker?” “Gert Vlok Nel? Die naam lui ’n klokkie.” “Hy’s cool. ‘Beautiful in Beaufort-Wes’ is ’n bekende song van hom. As ek dit reg het, bly hy nogals deesdae op Beaufort-Wes.”

“Ons kan maar luister,” sê Pa. “Hy is nie baie jonger as Pa nie, dink ek.” Ek druk die CD in. Keyboard, dan ’n mondfluitjie, eensaam. Dan begin Gert: Jy was beautiful in Beaufort-Wes … My oë brand onverwags. Beautiful Ingrid. … ek was so verskriklik, verskriklik lief vir jou … My lyf begin pyn van verlange. Sê nou maar ek kan haar nooit ooit weer soen nie, nes met Gert se girl? Hulle sê vroue se borste raak groter as hulle pregnant is. Ek vra die eerste ding wat by my opkom: “Uhm – hoe warm sê die termostaat is dit nou?” “Vier-en-dertig grade,” sê Pa. “Maar hy lees hom gewoonlik ’n graad of twee warmer as wat dit regtig is.” In ’n noodgeval is Pa se stem amper so goed soos ’n koue stort. ’n Mens moet hom net laat aanhou praat. “Dink Pa temperature is regtig hoër as wat dit jare gelede was?” Good thinking. Een van Pa se pet peeves, oor hoe mense die aardverhittingstorie heeltemal uit verband ruk. Aardverhitting is nie ons grootste probleem nie. Ons grootste probleem is … ! Gaap. Ons kom nader aan De Doorns. Daar waar Die Koffiepot onskuldige honger reisigers van die hoofpad af aanlok en dik koerante op hulle loslaat. “Ek gaan nie stop op De Doorns nie,” sê Pa. “Dis reg met my,” sê ek. Pa ry nie eens stadiger waar die bordjie sê hy moet nie, daar waar die huise

begin duskant die dorp. Die naald bly staan op 130 terwyl ons verby die huise blits, twee lorries, kinders, ’n bakkie en die Koffiepot wat stil en toe van die snelweg af lyk. Nie dat dit nou veel help nie, die skade is gedaan. Dit vat my ’n rukkie om te registreer dat Pa besig is om te kriewel in sy sitplek. Hy kriewel op dieselfde manier as toe ek en Gwen klein was en nie lus was om toilet toe te gaan voor ons iewers heen ry nie. Ons het in die moeilikheid gekom oor daai gekriewelry. Gert is besig met sy derde song toe Pa liggies begin rem trap. “Ek moet gou water afslaan,” sê hy. “Dis al daai Coke wat jy gekoop het. Sommer die kar se water ook check, hy lyk my amper warm.” Daar voor is ’n hoogte met klippe weerskante van die pad. Pa ry nog stadiger en trek op die linkerskouer af. “Ek gaan ’n klip daar soek,” beduie hy na die oorkant van die pad. “Bly jy hier by die kar.” Hy leun oor en maak die cubbyhole oop. “Jy weet mos hier’s die pistool, as jy dit nodig het.” Holy crap in ’n kar. Daar lê ’n silwerblink nommertjie genestel in die cubbyhole. “Pa het ’n pistóól?” “Ja, man, jy weet mos! Ek het dit ’n paar jaar gelede gekry; mens kan nie meer op die lang pad gaan daarsonder nie.” Pa is halfpad uit die kar. “Pa, wag!” Ek steek my hand uit na die pistool, ruk dit terug. “Hoe werk die ding?” “Hemel, Lukas.” Pa draai ergerlik terug. “Jy was dan by toe ek dit gaan kry het!” “Nee, Pa, ek sou dit definitief onthou het. Ek was seker in Stellenbosch. Of in Amerika.” Pa knyp nou vir ’n vale, gryp die pistool. “Ek vat dit liewer saam. Julle jong mense is ook niks gewoond nie. Ek sal ’n oog hou op die kar.” Hy trek die karsleutels uit en prop dit in sy een broeksak, druk die pistool in die ander sak terwyl hy laat spat. Hel. Ek hoop wragtag nie Pa skiet sy erfenis af nie. Hy hol soos ’n bobbejaan

oor die pad. Ek trek die bonnet se hefboom oop en klim ook uit. Die grond is klipperig aan die kant van die pad, die son se byt nog skerp, nie veel van ’n briesie nie. Maar die lug is wonderlik skoon hier, ver van die dik laag besoedeling wat ’n mens van Stellenbosch af oor die Kaap kan sien hang op ’n stil dag. Ek loop om die voorkant van die kar. Toe ek oorleun om die bonnet oop te maak, sien ek ’n kar tydsaam teen die bult uitgery kom, ’n ou rooi Toyota met wit deure. Die prop van die watertenk is brandwarm. Ek blaas op my vingers en bekyk die watervlak, dit lyk orraait. Die Toyota ry al hoe stadiger tot dit ’n paar meter agter die Merc stilhou. Die voorste twee deure gaan gelyk oop en twee bruin mans klim uit. Al twee is maer, met pette op, maar die een is krommer as die ander, sy wange diep gekeep. Ek staan nader. “Hallo,” groet ek. “Middag, Meneer,” groet hulle. Die ouer een haal sy pet af. “Het Meneer probleme met die kar?” Wow, hulle dink die Merc is myne! “Nee, als is reg, dankie. Ek het net die water gecheck.” Ek beduie na die hoogte oorkant. “My pa het gou ’n draai gaan loop, ons is op pad Beaufort-Wes toe. Ons kom van Stellenbosch af.” ’n Beweging vang my oog. Pa kom agter die klippe uit gehardloop, die pistool swaaiend in sy een hand, die ander hand besig om sy gulp toe te zip. Shit! Wat dink Pa doen hy? “Als is oukei hier, Pa!” roep ek. ’n Stofwolk bol waar die twee manne nog ’n oomblik gelede was, gruis spat soos hulle terugspring in hulle kar. Die enjin brul, en vrek onmiddellik.

Pa storm oor die pad. “Moenie skiet nie!” skree ek paniekerig. Die Toyota se wiele spin, toe trek hy weg met so ’n vaart, ek moet koes vir die klippies. Pa bly uitasem staan, pers in die gesig. “Sulke bliksems,” hyg hy. “Dankie Here ek het die pistool gehad!” Ek gryp na die Merc se dak, my bene jellie. “Pa, hulle het net kom vra of daar ’n probleem is met die kar.” “Dis hulle storie.” “Hulle wou net help!” Ek hoes, spoeg stof uit. “By the way, die water is reg, ek het gekyk.” “Klim in, Lukas.” Pa klap die bonnet toe. Ek sak natgesweet in die sitplek neer. Pa hyg steeds toe hy oorleun en die pistool terugdruk in die cubbyhole. “Dis wat word van hierdie land. Sien jy nou? Jy kan nie eens meer in vrede ry nie.” My hart stamp ’n gat deur my ribbekas. Ek praat so kalm moontlik. “Hierdie ouens was nie die bad guys nie, regtig, Pa. Hulle het hulle nat geskrik.” Pa skakel die kar aan, sit ’n paar oomblikke en sukkel om sy asem terug te kry. Straaltjies sweet loop af in sy nek. “Almiskie,” sê hy eindelik. ’n Groot trok raas verby met ’n tou karre agterna. Toe voel-voel die Merc sy pad terug na die teer. Dit vat ’n rukkie voor my hart weer normaal klop. Ek stop nooit, ooit weer saam met Pa langs die pad nie. “Die Gert is nie sleg nie,” sê Pa. “Gert?”

“Die man wat sing.” “O.” Gert maak sy song klaar. “Ja, hy’s nie sleg nie.” Kitaarnote begin. Ek dink Gert kan enige instrument op aarde vat en dit verlate laat klink. “Watter lied is dit hierdie?” vra Pa. Ek luister. “‘Waarom ek roep na jou vanaand’. Gert het dit geskryf vir Koos du Plessis.” “Die man wat ‘Kinders van die wind’ geskryf het?” “Ja. Hy’s mos dood in ’n motorongeluk. Dis eintlik waaroor die song gaan. Gert het die song vir Koos geskryf.” Ek sit effens gemakliker, nou. Ek sweet ook nie meer so erg nie. Al Gert se songs is goed, maar party is rêrig briljant. … my hart is nog te kouewater Omo-skoon, vir die Here en Tintin om in te woon … Soos die stuk van Tintin, flippit. En ek weet nie of jy ooit ’n Tintin-boek gelees het nie, Koos, maar Tintin in Tibet is die enigste boek waarin Tintin ooit gehuil het. Goodbye, Chang, goodbye, goodbye. Koue rillings prik by my ruggraat af. Ek luister na elke woord tot reg by die einde. … en sê my ma vir my, Gert, en al die treine het gaan staan. Dan skielik. Stilte. Bril-fokken-jant. Goodbye, Chang, goodbye, goodbye.

Ek wens ek kon ook sulke songs skryf. Ek kan kitaar speel op ’n plan, ek en Willem het in ’n stadium lekker saam gejam op skoolkampe. En ek het ’n talentkompetisie op hoërskool gewen met ’n song, maar goed, dit was nie exactly Idols nie en dit was ’n Christelike song. Op Bloemfontein was dit soos ’n onregverdige voorsprong. Pa maak keelskoon. “Ons ou plaas is naby Touwsrivier.” Ek is nie seker of ek reg gehoor het nie. Wie se ou plaas? Ons verre voorgeslagte s’n? Pa het mos in Pretoria grootgeword, dis waar sy pa op die spoorweë gewerk het. “Van watter plaas praat Pa nou?” “Die plaas waar ons gebly het toe ek ’n kind was.” Oukei, dis soos Oprah wat sê jou suster was al die tyd jou ma. “Ek is nou nie heeltemal by nie,” sê ek. “Ek het gedag Oupa het altyd vir die spoorweë gewerk? En het Pa nie al die jare in Pretoria skoolgegaan nie?” Daar is ’n lang stilte. “My pa wou altyd gaan boer het.” Pa se stem is sagter as gewoonlik. “Toe erf hy geld by ’n oom van hom, en hy koop ’n plaas hier. Ons het soontoe getrek toe ek ses was, ek was toe nog die enigste kind.” Ek het in my lewe nog nooit hierdie storie gehoor nie. Is Pa besig om my big time te shit? “Drie jaar later was my pa bankrot.” Pa se woorde raak amper heeltemal weg, ek moet my ore spits om te hoor. “Hy het alles verloor, alles. Hy moes teruggaan spoorweë toe.” … en al die treine het gaan staan.

Ek staar na Pa. “Julle het ’n plaas gehad? Hier?” “Naby Touwsrivier.” “’n Wingerdplaas?” “Nee, dis nie wingerdwêreld daardie nie. Skape.” My kop begin draai. “Hoekom het niemand ooit daarvan gepraat nie?” vra ek. “Wat sou dit gehelp het?” Harder, amper Pa se gewone toon. “Kan ons daar aanry?” “Ons het nie tyd nie,” sê Pa. “Dis ’n ompad.” “Dan vat ons die ompad!” Magtag. “Die wêreld sal nie vergaan as ons later op Beaufort-Wes kom nie.” Pa weifel. “As ons nou afdraai, kom ons eers ná donker daar. Dan moet ons nog slaapplek soek.” “Dan slaap ons iewers anders oor, soos Laingsburg, en kom môre op BeaufortWes aan. As dit lig is. Ek wil die plaas sien. Komaan, Pa.” Kom in, Koos, kom in, kom in. “Nou goed,” sê Pa. Die Merc se spoed is terug op ’n gelate 120. Gert begin weer voor, met “Beautiful in Beaufort-Wes”. “Wat van ’n ander CD?” vra Pa. Ek het gedag hy hou van Gert? Oh well. Ons kan maar later weer hierna luister, dis nie of ons tyd vinnig sal opraak nie. “Raait,” sê ek. “Hier’s die Melkterte, Bruno Mars na wie ons netnou geluister

het – hy’t ‘Grenade’ gesing – en ’n CD met verskillende kunstenaars wat Willem gemix het, nogal nice.” Pa dink ’n oomblik. “Kom ons probeer Willem se CD.” Ek sit dit in. Pitbull trek weg met “Give Me Everything”. Lekker upbeat song, begin soos rap, dan great koor. Noudat ek weet daar’s afleiding in die onmiddellike toekoms, streep die pad effens minder genadeloos voor ons uit. Die Karoo begin vat aan die landskap, dit raak droër, valer, platter. Bome staan meer uit tussen die stofgroen bossies. Verder is daar klippe vir opwinding en hier en daar ’n koppie as jy nou regtig ’n adrenalien-shot soek. Toe ek en Willem die eerste keer huis toe gery het van Stellenbosch af het die Karoo vir my soos ’n maanlandskap gelyk teen die golwende groen van die Kaap. Selfs Bloemfontein het droër en stowweriger gelyk as ooit tevore. Ek check my selfoon. Nie dat ek regtig iets verwag nie – en ek word ook nie teleurgestel nie. Die skermpie is leeg. Ingrid en Pauli moet nou al ’n goeie ent ver wees met die Weskuspad. Ek hoop hulle ry veilig. For all we know we might not get tomorrow, let’s do it toni-i-ight … Bliksem, gaan my oë weer aan die brand. Ek wonder wat Ma sal sê as sy moet weet van Ingrid? En wat Ingrid sal sê as sy moet weet van Ma? Miskien is dit hoe dit voel as jy jou balans bo-op ’n trap verloor en jy jou in slow motion te pletter val, stamp vir stamp vir stamp. Langs my sit Pa solied. “Het Pa na enige skool toe gegaan toe julle hier gebly het?” vra ek. “My ma het my vir die eerste paar jaar geleer,” sê Pa. “Toe het ek ’n paar keer ’n

week na die plaas langsaan gegaan, hulle het ’n soort plaasskool daar gehad.” “Plaasskool? Was dit van daai waar die verskillende grade in een klas was?” Pa lig sy ken. “Toe ons teruggetrek het Pretoria toe, was ek my klas twee jaar vooruit. Hulle het my ’n standerd opgeskuif.” A, nou’s ons amper by die stories wat ek ken. Van hoe hy die armste kind in die klas was, maar die beste in sy standerd gevaar het, elke jaar. Toe hoofseun in matriek, die jaar waarin hy tot bekering gekom het. Dit was seker nie moeilik vir die kerk om vir hom ’n beurs te gee nie. “Dit was ander tye daardie,” sê Pa. Ek kyk uit by die venster. Kilometers niks, afgewissel met kilometers nêrens. “Was dit nie vir Pa alleen op die plaas nie? So ver van alles, niemand om mee te speel nie.” Stilte. Toe, half teësinnig: “Ek was maats met die plaaswerkers se kinders.” Die plaaswerkers se kinders? Pá? Ek kou nog hieraan toe Pitbull stil raak. Enrique Iglesias begin sing, wat my aandag vir ’n oomblik aflei. I like the way you move … Laas toe ek hierna geluister het, was Ingrid in die kar. For tonight I’m … My hand skiet uit en ek skiep die speler reg op fucking you. Oukei, dalk was hierdie CD nie die beste keuse nie. As Pa en Ma die langpad ry, luister hulle graag na mense soos Rina Hugo en Manuel Escorcio. ’n Gemeentelid het vir hulle CD’s van hulle ou plate gesny. Ek loer vinnig na Pa. Dit lyk nie of hy die fucking gehoor het nie. Of gekliek het nie. Of dalk het hy dit gehoor, maar hy maak net … nee, hy het dit nie gehoor nie. Ek check die res van die CD. Jay Sean, twee songs, veilig as ek reg onthou. Adele – jis, daai girl kan sing, selfs Pa sal nie fout kan vind met haar nie. Hurts – onskuldig. Peter Gabriel, “The Book of Love” – oukei, dit sal ék nie oorleef nie. “Ons het eenvoudig gelewe,” begin Pa weer praat. “’n Groot groentetuin gehad, en ’n paar vrugtebome.”

Ek kyk na die vaalgebakte veld om ons. “Waar het julle water gekry?” “Boorgat. Waarvan nie ’n druppel ooit gemors is nie; al die oorskietwater het tuin toe gegaan.” “Wat was julle plaas se naam?” vra ek. “De Hoop.” Regs voor ons is iets wat lyk soos ’n afdraaibordjie. Die Merc ry stadiger. Brandkloof, sê die bordjie. Pa draai af op ’n grondpad. Ek sit regop. Hier het ek nog nooit gery nie. Eintlik kry ek die idee nie vreeslik baie mense ry ooit hier nie. Weerskante van die pad knak die draadheining hier en daar, paaltjies hang los. Die veld kom honger nader. Die Merc skud liggies. ’n Digte bruin stofwolk volg ons. “Dit behoort nou net hier voor te wees,” sê Pa. Ons ry. Kilometer ná kilometer sonder enige teken van ’n plaas, oud of nuut. “Dalk is ons al verby,” sê Pa onseker. Hy ry nog ’n ent, stop dan. “Ons plaas was nie so ver van die hoofpad nie, dit was net ’n kort rukkie ná die uitdraai, en daardie jare se motors het stadiger gery.” “Dalk was dit ’n ander afdraai?” sê ek. “Daar was een net voor hierdie pad.” “Nee, daar was nie.” Pa frons. “Ek bedoel ’n afdraai na die ander kant, na links. Daar was een.” “Dit help mos nie as dit na die verkeerde kant was nie.” Ek rol my oë. “Dalk is die verkeerde kant actually die regte kant.” “Nee wat, ek draai nou om,” sê Pa kortaf. “Ons het net tyd gemors.” Ek sê niks. Die Merc se wiele gly oor die klippertjies soos hy omswaai teerpad toe, terug in die stofwolk in. My neus begin jeuk, ek nies ’n paar keer ná mekaar.

Toe ons by die kruising met die hoofpad kom, wys ek regs. “Sien Pa, as jy mooi kyk, kan jy iets sien daar anderkant, ’n paal of ’n ding. Daar is ’n pad daar.” “Ek sien niks nie,” brom Pa. “Wel, dis naby, ons kan net sowel gaan kyk,” sê ek. Pa kou ’n paar oomblikke aan die voorstel, toe swig hy en draai regs. Ons ry stadig tot ons – drum roll – eers ’n paal aan die regterkant sien, en toe ’n grondpad. “Dit lyk of hier ’n bordjie was wat afgeval het,” sê ek. “Ja, ja, ek kan sien.” Pa draai af. Hierdie pad is nog meer verwaarloos as die ander een. As die Merc nie die slaggate probeer misry nie, moet hy koes vir die killer-bossies wat in die middel van die pad af marsjeer. “Dit het nie so gelyk toe ons hier gebly het nie,” sê Pa. “Ek dink nie dis die regte plek nie, Lukas.” “Ek dink ek sien iets daar voor. Soos …” Die kar skommel voort. Dis ’n muurtjie daar voor, by die ingang van ’n plaaspad. Twee wit gewels hou wag oor die ingang, maar ’n stuk van die muur regs het omgeval. Onder op die linkerkantste gewel staan De in groot reliëfletters, op die regterkantste een Ho. Die laaste twee letters – op – moet op die stuk muur wees wat omgeval het. In die verte staan ’n huis. Die kar staan en luier voor die ingang. “Kom ons ry in,” sê ek. “Ek dink nie ons moet nie,” sê Pa. “Dit lyk nie of hier iemand is nie.” “Dan sal dit ook niemand pla nie. Ry in, Pa! Ons gaan mos net kyk, dis nie ’n sonde nie.”

Pa sit die kar in eerste en trek stadig weg, knik deur die hek. Die son het sy greep op die lug verloor, die Merc gooi ’n skaduwee voor ons uit op die plaaspad. Dis of ons in ’n toneel uit die een of ander apocalypse movie inry, na twee vertoiingde palmbome, enigste oorlewendes van ’n tuin, voor ’n huis wat lank gelede bewoon is. ’n Ent agter die huis, sien ek nou, is die oorblyfsels van twee kleiner huisies. Die plaashuis moet al ’n taamlike ruk leeg staan. Die mure was dalk eens op ’n tyd wit, nou is dit net skakerings van vuil. ’n Breë plank is oor een venster op die stoep vasgespyker, gras groei uit die geut op die dak. “Die huis lyk so … klein,” sê Pa. “Ek onthou dit as groter.” “Was Pa nog nooit weer terug hier nie?” “Nee.” Die kar hik tot langs die een palmboom. “Dink Pa die plek behoort hoegenaamd nog aan iemand?” vra ek. “Dit moet aan iémand behoort. Dis grond. Maar nie iemand wat dit op die oomblik gebruik nie.” Hy sit en kyk na die huis. Ek maak my deur oop en klim uit. Steeds warm, maar daar is iets amper gedemps in die lug. Die dag het sy draaipunt bereik. Ek bly staan in die yl skaduwee van die palm. Dis anders hier as langs die pad netnou, toe Pa stilgehou het. Dis natuurlik baie meer verlate, daar’s nie ’n kans dat nog ’n kar hier gaan verbyry nie. Maar terselfdertyd is daar iets … Ek kantel my kop. Sonbesies, maar nie so hard soos in die middag nie. Iewers skree ’n voël. Ek kyk na die bossies om ons, die gras in die geut. Lewe. Dis wat om my aan die gang is. Maar nie die soort wat sommerso geil en gemaklik opslaan in ’n milde groen landskap nie. Hierdie soort lewe baklei sy pad uit die grond uit, taai, vasberade. Ek begin aanstap na die huis.

Ná ’n paar treë voel ek iets hards onder my een voet. Toe ek kyk, is dit ’n plat klip. Ek skop die grond langsaan weg met my plakkie – nog ’n klip. Was dit dalk die tuinpaadjie? Ek kyk rond of ek ’n struik of twee kan sien, maar net ’n paar vetplante staan stil eenkant. Ek draai om na Pa. Hy staan met die son agter hom en staar na die huis. Ek lig my hand bo my oë. “Is daar iets wat bekend lyk vir Pa?” vra ek. “Dis so verwaarloos,” sê hy. “As ek dink hoe netjies my pa en ma alles hier gehou het … Die huis, die tuin. Nie ’n groot tuin nie, maar my ma het moeite daarmee gedoen.” “Ek wonder of mens in die huis sal kan inkom,” sê ek en klim met die rooibruin trappies op na die stoep, voel aan die voordeur se handvatsel. Gesluit. Ek probeer ’n paar vensters, maar die skuiframe roer nie. “Kom ons probeer die agterdeur,” sê Pa en begin om die huis stap. “Hier was ’n dam ook hier agter, ’n sementdam, en ’n windpomp …” Hy hou verby die agterstoep, verder die veld in, soekend. Ek drentel agter hom aan. Behalwe die bouvallige huisies sien ek niks wat belangrik lyk nie. Grond, bossies, klippe. Pa gaan staan. “Hier!” sê hy. “Hier was dit.” Ek loop nader. Daar is ’n sementblad, halfpad toegegroei met graspolle. Eenkant lê ’n paar los stukke sement en bakstene. Die dam. “En die kraal was daardie kant,” beduie Pa. “Ek moes maar inspring en help, partykeer, met skape aanjaag en dip en sulke goed. En met die hoenders, my ma se hoenders. Maar die hoenderhok was nader aan die huis.” Hy kyk weer om hom rond, eers na die stukkende dam en dan na die spookkraal. Iets zoem om my gesig, ek klap dit weg. ’n Kind sou seker lekker hier kon speel, dis soos ’n massiewe sandput. Sit daarby ’n paar hoenders en skape om te terg, ’n sementdam om in af te koel in die hitte …

“Was Pa spyt toe julle moes weggaan?” vra ek. Hy antwoord nie. Hy druk sy hande in sy broeksakke en stap na die bouvalle van die werkershuisies, skop teen ’n brok muur wat op die grond lê. Het hy my gehoor? Ek is nie seker of ek weer moet vra nie. Dit zoem al weer om my gesig, hierdie keer ’n swerm muggies. Hei, skoert, julle plae van Egipte! Ek klap en – siesa, een in my mond, ek spoeg vir ’n vale. Dis seker nie elke dag dat so ’n groot snack vir hulle hier opdaag nie. “Jis, muggies is lastig!” roep ek in Pa se rigting. Eindelik draai hy om en begin terugstap huis toe. Hy het ’n vreemde uitdrukking op sy gesig, afwesig maar ook nie. ’n Paar meter van die agterstoep steek hy vas. “Ons vyeboom,” sê hy. Ek sou dit gemis het: ’n knoetserige boompie agter die huis. Tussen yl blare kruip die kleinste botseltjies vye uit. Wow. Dis soos die oupatjie van die twee groot vyebome in ons agterplaas in Bloemfontein. “Kan jy glo,” sê Pa. Hy vou sy vingers om ’n tak, streel oor ’n botseltjie. “Hier was ander bome ook, perske, appelkoos …” Hy soek om hom. “Het seker nie oorleef nie.” “Vye aard mos goed in droë dele, is dit nie?” sê ek. “Ja. Maar hulle kan ook nie heeltemal sonder water nie.” Ons groet die vyeboom. Ek volg Pa tot in die skaduwee van die agterstoep. Stof en droë blare lê in die hoeke van die stoep vasgewaai, hier en daar hang ’n spinnerak. “Hier’s nie soos skerpioene of iets nie, is hier?” vra ek. “Solank jy skoene aanhet, is jy reg,” sê Pa. Mm. Ek is nie seker of plakkies sal deurgaan vir skoene nie, maar ek hoop dit oortuig enige Touwsrivier-skerpioene. Pa draai die agterdeur se handvatsel, dis ook gesluit. Ek stoot aan ’n vensterraam

langsaan en hei, what do you know, dit begin opskuif. “Jy gaan nie daar inklim nie,” keer Pa. Ek loer in die kamer in. “Hier’s net stof, Pa,” sê ek. “En dalk ’n spook, maar gelukkig sal hy nie ’n predikant pla nie.” Voor Pa iets verder kan sê, gooi ek my regterbeen oor die vensterbank. Ek trap op ’n plankvloer, swaai my linkerbeen agterna. Die kamer is half donker en koeler as buite. En inderdaad vol stof, ek nies onmiddellik. Hier is ook groter spinnerakke as buite. Ho, guys, we come in peace. Pa steek sy kop by die venster in. “Die vensterbank is laag,” sê ek. “Klim in.” ’n Gesteun, ’n gekraak, ’n stofwolk – en Pa is in. “Watse kamer was dié?” vra ek. “’n Slaapkamer?” “Ek dink so,” sê Pa. Hy knip sy oë, in die skemerte glim sy gesig. “Ja. Ek dink ek het hier geslaap.” Hy loop tot in die gang, die vloer klink hol. “Ja, hier langsaan is die kombuis, so, dit was my kamer hierdie. Later die kinderkamer.” Sy voetspore lê voor my in die stof, ek trap versigtig agterna. “Ek dink my ma het ’n paar miskrame gehad ná my,” sê Pa onverwags. “O?” “Daai jare het hulle nie daaroor gepraat nie, ek het eers later besef dis waarskynlik wat gebeur het.” “Oukei.” Ek probeer onthou hoe Pa gelyk het as ’n klein seuntjie. Ons het foto’s in ’n ou album. ’n Vaalkopkind, ek sukkel om ’n helder prentjie op te roep. My oupa-hulle was nie sterk op foto’s neem nie. Daar was darem die skoolfoto’s later. Met Pa altyd ernstig daarop, asof ’n glimlag dalk net sonde sou wees. Ons is in die kombuis. Hier is nog ’n paar stukkies meubels: ’n paar ou houtkaste met afgetjipte verf, oorspronklik ligblou of wit, moeilik om te sê, en ’n ou swart

stoof. Ek nies weer. “Min dinge het so lekker warm gemaak soos daai stoof op ’n koue wintersdag,” sê Pa. “Dan sit ons by die kombuistafel, hier.” Hy wys na die middel van die vertrek. “En lekker geëet. My ma kon ’n aartappel vat en ’n koningsmaaltyd daarvan maak.” Ek probeer hulle voor my sien, ’n gesinnetjie voor ’n warm stoof, besig om te smul aan ’n paar aartappels. Lank, lank gelede. Ons dwaal terug deur die huis. “Hier was my ma-hulle se kamer,” sê Pa. Binne op die vloer is die vlugtigste beweging, dan is dit weer stil. “Daar het iets beweeg,” sê ek. “Kan dit ’n muis wees?” “Of ’n slang,” sê Pa. “Hulle soek koelte.” Yikes! Ek staan blitsig terug. Pa draai die deur langsaan oop. “Die badkamer het my pa spesiaal laat insit vir my ma. Daar was nie een toe ons hier gekom het nie, net ’n longdrop buite.” Ek kyk skuins verby Pa. ’n Gekraakte wasbak, vuil bad en nog vuiler toilet. Toe was dit state of the art-geriewe. Makes you think. Ek hou die vloer dop vir nog bewegings. Die spaarkamer is leeg, en ook die sitkamer. Ons gaan terug na Pa se kamer en klim weer deur die venster. Pa trek die raam af. Buite voel dit nou amper gesellig warm. “Hoekom het Oupa bankrot gespeel?” vra ek. Dis of Pa sy woorde versigtig kies. “Ek dink dit was droogte, maar miskien verkeerde besluite ook. My pa het nie uit ’n plaasfamilie gekom nie, hy het nie kennis van boer gehad nie.” Ons loop met die halwe tuinpaadjie langs.

“Dit was ’n groot kans wat hy gevat het,” sê Pa, “en toe … nou ja. Toe werk dit nie uit nie.” Toe ons by die kar kom, is dit of ons terugklim in ’n tydmasjien. Van ’n ou swart stoof na ’n kar met aircon en, oukei, ’n opgemorste osoonlaag waaroor ek nie op hierdie oomblik gaan worry nie. Iets lui. Ek gryp dadelik na my broeksak, maar dis nie my foon nie. Pa kry syne met ’n groot gesukkel onder sy maag uit en druk dit teen sy oor. “Dominee Kruger, goeiemiddag.” Dis ongelooflik hoe vinnig hy in predikantmode kan terugkom. Hy luister, ’n frons tussen sy wenkbroue. “O? So, dan is dit … Reg. Ja, ons is op pad, het net gou afgetrek naby Touwsrivier. Ons sal seker op Laingsburg slaap, dan is ons môreoggend vroeg daar.” Pa lui af. Hy lyk afgehaal. “Die messias is swart,” sê hy. “’n Swart seun.”

Ons skud met die grondpad langs terug na die hoofpad. Daar draai ons weer Laingsburg se kant toe, steek die verkeerde afdraai na regs van netnou verby. Die son het die stryd finaal gewonne gegee, die dag se laaste blou kwyn weg op die horison. Dis of die Merc se bande in die skemer harder suis oor die teer. Dis nogal freaky om te dink hoeveel keer ons hierdie pad van Bloemfontein Struisbaai toe en terug gery het sonder dat Pa ’n dooie woord oor die plaas gesê het. Ek meen, dis maar ’n paar kilometer van die N1 af. En Pa hou tog so daarvan om goed te sê soos: “By hierdie standbeeld het ek en Pieter Goosen stilgehou toe ons gaan help het om die kerkie te bou op Sus-enso.” Of: “Hierdie plek is ’n halfuur se ry van die gemeente waar ek my neef gaan trou het.” Sou Ma weet van die plaas? Darem seker. Dis die soort ding wat ’n man en vrou vir mekaar vertel, is dit nie? Maar dan kan ek nie verstaan hoekom sy ook nooit daarvan gepraat het nie. ’n Boggel doem aan die linkerkant van die pad op die horison op. In die laaste lig kan ek ’n laning bome sien. Dit eindig by ’n paar plaasgeboue. Ek kyk soos ons nader kom. Huis, buitegeboue, dubbelkajuit-bakkie. Langs die pad kom die plaashek met sy gewelmure nader. Hierdie een is heel. Ek trek my oë op skrefies. Mooifontein, kan ek vinnig uitmaak, in skuins swart letters op die een muur. “Het julle die mense van Mooifontein geken?” vra ek. ’n Paar oomblikke stilte. “Dit was lank gelede,” sê Pa. Pitbull begin van voor af met “Give Me Everything”. Ek haal my selfoon uit, soek Facebook. Kry dit nie. Network error, flits dit tevrede op die skerm. Aag, joune ook, man.

Ek prop my foon terug in my sak, dink aan Pa-hulle se ou huis. Dis nie heeltemal vervalle nie. Iemand wat regtig wil, kan seker nog daar gaan bly, dit net opknap. As die boorgat nog water in sou hê. Daar was geen teken van ’n windpomp nie. Dalk het iemand dit afgebreek en weggevat. Touwsrivier. Meer ’n idee as ’n dorp, eintlik. Pa hou voet in die hoek. Hoe moet dit wees as jy vir jou vrou en kinders moet sê: Sorry, al die geld is nou op? Ek het nie meer ’n werk nie. Ons het nie meer ’n huis nie. My maag knoop ongemaklik. Ek voel weer na my selfoon. Netwerk nog altyd in sy dinges in. Dis goor dat ek Ingrid nie kan bel nie. Hulle behoort sekerlik nou al op Langebaan te wees. Ek skiep Enrique Eglesias nog voor hy vir die meisie kan begin sing, never mind die woord “fuck”. Ek is moeg gery en honger, besef ek skielik. Rasend honger. En Laingsburg is nog ’n ewigheid ver. Wag, daar’s mos ’n pakkie chips in my rugsak? Die sellofaan kraak die mooiste deuntjie toe ek die sakkie oopskeur. “Chips vir Pa?” “Dankie.” Ek en Pa deel die chips. Die hemel word swartblou. Ek sit Gert Vlok Nel weer in – hy klink nog sadder in die nag – en daarna die Melkterte vir ’n bietjie skop. Pa praat niks verder nie tot ligspikkels doer voor verskyn. Laingsburg. “Kyk of jy ’n gastehuisbordjie sien,” sê hy. “Daar’s ’n paar plekke weerskante van die dorp naby die N1.” Ek sit regop en vryf my oë.

Die ligte kom nader. Ek leun vorentoe. “Daar’s een, daar links!” ’n Groen teken met ’n bedjie wat wit gloei in die Merc se kopligte. “Rus-en-Vrede, sien Pa?” Pa draai soos die bordjie wys. ’n Ent af met die straat, dan ’n dwarsstraat in. Die gastehuis is op ’n hoek, op ’n groot erf. Of twee erwe langs mekaar, dit lyk of daar los verblyfeenhede staan. In die flits van die kopligte kan ek ’n rotstuintjie by die ingang uitmaak. Ek en Pa, alleen in Laingsburg vir die hele nag. Ek is te moeg om om te gee. Ek steun amper nes Pa toe ek my uit die kar vou. Selfs luukse leersitplekke raak later hard as jy so lank moet stilsit. Pa lui Rus-en-Vrede se klokkie. Ná ’n paar sekondes maak ’n man met ’n wit snor en wenkbroue soos doringdrade die voordeur oop. Hy is kaalvoet en het ’n kortbroek aan. “Goeienaand, dominee Kruger van Bloemfontein,” stel Pa homself voor en steek sy hand uit. Die man se snor wip, so in sy skik lyk hy, ’n mens sou sweer Pa is die Dalai Lama. Sy naam is Frik en toe hy hoor ons soek slaapplek wys hy nog meer tande. Gelukkig het hulle nog ’n kamer, Unit Twee, sê hy. Kom in, kom in. Toe ons instap om ’n vorm in te vul en sleutels te kry, vra Frik belangstellend uit oor wat Pa na hierdie wêreld toe bring, en binne twee minute het hulle gebond oor wat verkeerd is met die land – mense wat nie meer die Bybel eerbiedig nie – en wat die land nodig het – ’n terugkeer na die Bybel. Frik wys ons waar die kamers is, langs die huis. Daar’s ’n Steers nie te ver nie as ons aandete soek, sê hy, en die hotel net ’n entjie verder as ons iets stewigers wil hê. Muskietmatjie is ingeprop, ons moet dit net aanskakel, die goed lol maar hierdie tyd van die jaar. Daar is ’n kers en vuurhoutjies in die kas as die krag dalk afgaan. Ons gaan haal ons goed uit die kar. Pa sit die pistool in sy tassie voor hy dit kamer toe vat. Dit creep my nogal uit om te dink die ding moes gisteraand ook in ons woonstel gewees het. Daar’s ’n kosgeur in die lug, soos uie wat braai. My kiewe trek verlangend saam.

’n Buitelig gaan voor ons kamer aan toe ons met die paadjie opstap. Pa sluit die deur oop en loop in. Agter hom steek ek vir ’n oomblik vas. Frik het nagelaat om vir ons te sê dat daar net ’n dubbelbed is. Halleluja. Pa sit sy tas op ’n stoel neer, Die Burger op ’n tafeltjie, hang sy baadjie in die kas. “Dit sal nie per ongeluk afgaan nie, nè?” vra ek senuweeagtig. “Die pistool.” “Dis nie oorgehaal nie, Lukas. Ek weet wat ek doen.” Die kamer is warm en bedompig. Pa stoot die vensters deur die diefwering oop en ek druk ’n paar skakelaars tot die dakwaaier aangaan. Dit maak ’n skwiekgeluid terwyl dit waai; dit herinner my aan ons draaistoel by die woonstel. Daar is nie baie oortollige ruimte in die kamer nie. Of dalk het Frik dit bloot beplan vir twee baie klein, maer mense. Ek en Pa moet omtrent beurte maak om heen en weer te loop. In die badkamer lyk die stort amper nog kleiner as ons woonstel s’n. Hoe die hele Pa gelyk daar gaan inkom, is anybody’s guess. Nou ja, tyd om dit uit te toets. Ons al twee wil graag stort voor ons Steers toe gaan; ek sê Pa kan maar die eerste beurt vat. Ek trek my hemp uit en gaan lê kaalbolyf op die bed. Die enigste plek waar ek die waaier behoorlik kan voel, is op ongeveer twee vierkante sentimeter presies in die middel van die matras. Waar ek nie beplan om vanaand te lê nie. Ek sit die TV aan en vang net die stert van die nuus. Sou hulle iets oor die ongeluk in Du Toitskloof gewys het? Dalk was dit nie groot genoeg nie. Ek tel Die Burger op van die tafeltjie langsaan om die programme te bekyk. Ons het mos nou al die kanale! Mm, cool fliek wat ons kan kyk as ons terugkom van Steers af. Wat ek van harte hoop gou gaan wees; ek dink my maag het begin om my ander organe te verteer. Ek hoor Pa stamp en blaas in die stort. Die badkamerdeur sluit nie dig nie, stoom walm die kamer in. Die waaier doen sy bes. Ek doen ’n bietjie channel hopping, vang op met advertensies.

Toe Pa die badkamerdeur eindelik oopstoot, is sy hare klam en netjies gekam. Hy het ’n skoon hemp en broek aan. My beurt. Ek trap versigtig in die stort, skat hoe ver ek van die mure is voor ek my arms lig. Ek vermorsel steeds my linkerelmboog op die gottabeentjie en mors ’n paar druppels Karoo-water om my asem terug te kry. Ek voel minstens koeler toe ek uitklim. Die handdoeke is ook bedoel vir baie klein mense, maar dis orraait, ek drip-dry sommer verder. Ek skuif die badkamerdeur oop en wil vir Pa sê ons kan maar gaan, toe die woorde vassteek in my keel. Pa sit op die stoel en staar voor hom uit. Sy skouers is krom, sy hande inmekaar geklem op sy skoot. Sy een duim vee stadig oor die ander. Hy lyk moeg. Hy lyk soos ’n moeë ou man. “Pa?” Hy kyk op. “Jis! Jy klaar?” Hy klap met sy hande op sy bobene en stoot homself orent. “Laat ons maar gaan, dis al laat.” Ons ry in stilte Steers toe. Die strate is donker, die straatligte maak nie veel van ’n indruk teen die nag nie. By Steers is daar wel lig en lewe so op die Vrydagaand. Daar is selfs ’n tou mense voor die toonbank, en vrolike musiek wat uit luidsprekers klop. Ons wag agter ’n gesin van wie die drie kleintjies hulle pajamas aanhet. Ek en Pa bestel elkeen ’n dubbelburger met chips, en ’n Coke. Die geur van die grill af maak my rasend. Ek sweer as ek nog naels gekou het, het ek nou lankal ’n voorgereg ingehad. Ons gaan sit by ’n tafeltjie en wag. Daar is gekleurde ligte wat van iewers buite deur die vensters flits, rooi, dan blou, dan groen. Een van die pajama-kindertjies begin huil. Sy pa raas, wat hom net harder laat huil. Sy ma tel hom op haar skoot en praat mooi. Ek begin skielik sweet. Wat as ek nie lief is vir die baba nie? Ek het vir Ingrid lief geraak nádat ek haar gesien het. En vir Snuffels het ek self

gaan uitsoek. Hy het aan my bene gelek en fyn tjankies gegee en so gekriewel dat ek hom amper nie kon vasvat nie. Toe ek hom optel, was ek lief vir hom. Wat as ek vir Ingrid sê ja, natuurlik hou ons die baba, en as die kind gebore word, is ek nie lief vir hom nie? Ek draai na Pa, om hom te vra wanneer ’n mens lief word vir ’n kind, toe my mond oopval. Fyn druppeltjies bloed blink teen sy voorkop. “Pa?” Die druppels word blou. “Ja?” Ek laat my asem stadig uit. Dis net die gekleurde ligte buite. Kom by, Lukas! Jou pa sweet maar net, nes jy. Ek stoot my vingers deur my hare. “Uhm – niks,” sê ek. ’n Groen flits, dan begin die rooi weer … Ek haal my selfoon uit. Network error. Is dit ’n permanente storie? Is Laingsburg ’n Wi-Fi cold spot? Daar lê ’n paar voos tydskrifte op die toonbank langs ons. Pa kyk daardeur. Vrouekeur, Huisgenoot, Cosmopolitan. Cosmopolitan? Iemand op Laingsburg het drome. “Is daar ontvangs op Pa se selfoon?” vra ek. Pa haal sy selfoon uit en kyk. “Nee,” sê hy. “Network error.” Hoe hou ’n mens kontak met die regte wêreld hier? Ek tel ’n Huisgenoot op, blaai daardeur. ’n Operasie wat skeefgeloop het, ’n sportster se troue, ’n popster se skelmpie … Ek was lanklaas so bly om ’n Steers dubbelburger te sien. Pa is nog besig om sy chipssakkie oop te skeur, toe stop ek al in. “As ons terugkom by die gastehuis, gaan ek Frik vra of ek hulle telefoon kan

gebruik,” sê ek halfpad deur my burger. “Ek dink nie ons gaan gou selfoonontvangs kry nie en ek wil weet of Ingrid op Langebaan aangekom het.” “Óóm Frik vir jou.” Pa druk twee chips gelyk in sy mond. “En jy sal self vir die oproep moet betaal, nè.” “Ja, ja.” Ek knak my Coke-blikkie oop. “Dan kan Pa sommer vir Ma ook bel.” Pa frons. “Hoekom sal ek haar wil bel?” “Flippit, Pa, om te hoor hoe dit verder gegaan het met die uitstalling. Wys ’n bietjie belangstelling!” “Ek dink nie sy gee om nie,” sê Pa styf. “Natuurlik gee sy om!” “Mm.” Pa byt in sy burger. Die kleintjie langsaan wat so gehuil het, is nou tevrede. Sy ma hou die strooitjie uit ’n glas melkskommel na hom toe dat hy daaruit kan drink. Dis ’n hele mission vir hom om sy kop te buig, te mik na die strooitjie en dan te suig. Ons eet in stilte verder. ’n Maer outjie en sy girl kom by die tafel voor ons sit. Dit lyk of hulle nog op skool is. Hy hou haar hand vas. Sy lag senuweeagtig en praat aanmekaar. Ná die dubbelburgers en chips kry ek en Pa elkeen ’n draairoomys, wat ons ook by die tafeltjie sit en eet. Ek lek gelukkig. Draairoomyse maak baie dinge in die wêreld beter. Die seuntjie lê nou teen sy ma se bors, sy oë toe. “Dit was nie sleg nie,” sê Pa terwyl hy sy servet opfrommel. By die gastehuis ruik dit na braaivleis. Ek moet die klokkie twee keer lui voor Frik die deur oopmaak, besig om te kou. “Jammer om te pla, Oom,” sê ek, “maar is hier ’n telefoon wat ek en my pa kan gebruik? Ons kry nie selfoonontvangs nie en ons het al twee ’n oproep om te

maak.” “Seker, seker.” Frik glimlag vir Pa en wys ons ’n tafeltjie met ’n swart telefoon op. “Skryf net die nommer langsaan neer. Die tyd sal op die stelsel wys.” Ek kyk na Pa. “Wil Pa eerste bel?” “Nee, bel jy maar. Ek sal hier buite wag.” Toe ek die gehoorbuis optel, huiwer ek. Ingrid se ouers is baie gawe mense, maar all the same hoop ek dat nie een van hulle toevallig haar selfoon antwoord nie. Ek skakel haar nommer. “Hallo, dis Ingrid.” Haar stem klink ver, maar sy’s ten minste lewend. “Inge, dis Lukas. Ek bel van ’n gastehuis op Laingsburg, hier is nie selfoonontvangs nie. Is jy op Langebaan?” “Ja.” Sou sy alleen wees? “Ons sit nou net hier aan tafel, besig om te eet.” Nie alleen nie. Klink ook nie of sy van plan is om op te staan uit die geselskap en om ’n hoekie te gaan praat nie. Sou sy hulle al vertel het? “Dan is dit reg so, eers. Ek wou maar net gehoor het of jy oukei is,” sê ek. Toe ek afgelui het, kyk ek om en vang Pa se oog waar hy buite staan. Ek begin Ma se selfoonnommer skakel. “Huibrie wat praat,” hoor ek Ma se stem. Ek hou die gehoorbuis na Pa uit. “Vra haar hoe het dit gegaan met die uitstalling,” fluister ek. Hy vat die gehoorbuis. “Huibrie? Dis Tinus,” hoor ek terwyl ek by die voordeur uitstap.

Ek knars die paadjie af kamer toe. As jy my vra, sal Ingrid se ma ’n aborsie voorstel. Ek hoop so. Dis die sensible ding, in hierdie stadium. Die deur is natuurlik nog gesluit, so, ek gaan sit op ’n groot klip. Frik hou nogal van klippe. Dit aard seker beter hier as plante. Maar as Ingrid anders besluit, sal ek ook oukei daarmee wees. Wel, ek sal seker oukei daarmee kan word, as ek net eers gewoond is aan die gedagte. Dalk is dit ’n dogtertjie wat soos Ingrid lyk. Ek sal maklik lief kan raak vir so ’n kind. Ek kyk op in die lug. Dit bly stunning, hoe die nag gloei op die platteland, ’n mens vergeet dit op ’n plek soos Stellenbosch. Miljoene der miljoene sterre, soos ’n ongelooflike glinsterende stad in die hemel, anders as enigiets op aarde. Asof on cue trek ’n kriek naby los met agtergrondmusiek. Die lug is vars en byna koel. Ek wens amper ons kon sommer hier voor die kamer slaap vannag. Ná ’n rukkie hoor ek Pa se voetstappe op die gruis. In die donker skyn sy tande wit in ’n besonder breë glimlag. “Dis ’n wit kind,” kondig hy aan. “Seuntjie.” Huh? “Ek is nie nou by nie?” sê ek. “Die messias,” sê Pa. “Ek het my kontak gebel. Lyk my hulle het nou uiteindelik die regte inligting gekry. Dis ’n wit seuntjie wat die messias is.” “O?” “Ek het gedink dit kan g’n ’n meisie of swart kind wees nie.” Kom in, George Claassen, kom in, kom in … “Was die doel nie om seker te kom maak dis nié die messias nie?” “Ja, ja,” sê Pa opgeruimd terwyl hy in sy sak soek na die sleutel. Ek gee op. “En Ma? Het Pa haar uitgevra oor die uitstalling?” “Ja.” Ongeërg.

Ek wag. “Het sy enige skilderye verkoop?” “Ja.” “Hoeveel?” “Sewe.” “Wat?” Dis vrek goed vir ’n uitstalling, is dit nie? “Sewe skilderye op een dag!” Pa stoot die deur oop. Dit kraak soos ’n kas waaruit ’n geraamte gaan val. “Ons moet vroeg roer môre,” sê hy. Arme Ma. Sou Pa darem ’n bietjie opgewonde vir haar part geklink het? In die kamer sit ek dadelik die dakwaaier aan terwyl Pa badkamer toe gaan. Ek trek my slaapbroek aan en kry die TV se afstandbeheer voor ek op die bed gaan lê. SABC 3 flikker op die skerm. Advertensietyd. “Daar begin nou-nou ’n cool fliek,” sê ek toe Pa uit die badkamer kom en sy pajamas uit sy tas haal. “Bridget Jones’s Diary. Ingrid het die DVD ’n tyd gelede uitgeneem. Chick-fliek, maar baie snaaks. Sal ons dit kyk?” Pa kyk op sy horlosie. “Dis nie ’n baie lang fliek nie,” sê ek. “Ons kan dit seker maar kyk,” sê Pa. Die bed sak onder sy gewig toe hy kom lê; ek moet net keer of ek rol na die middel toe. “Daar’s ’n rêrig goeie stukkie in waar Bridget soos ’n bunny aangetrek is,” sê ek. “’n Bunny?” “Pa sal sien. En ’n skitterende einde, met ’n tiervel-panty en boots in die sneeu. Priceless.” Pa lyk effens onrustig. Hy tel die By op en begin daardeur blaai terwyl ons kyk na die weervoorspellings. “Nog ’n monument wat die vandale bygekom het,” sug hy. “Kyk net hier.”

“Mm,” sê ek. In Langebaan se omgewing gaan dit môre 24 grade wees, dit raak selde bloedig warm daar. Ek wonder wat Ingrid-hulle nou maak. Sou sy al met haar ma gesels het? “Drieduisend ránd!” snak Pa. “Drieduisend rand wat?” “Die mense van gister bied nou drieduisend rand as beloning aan vir hulle hondjie!” sê Pa. “Dalk kan hulle hom kloon. Daar sal seker nog van sy DNA op sy kosbak wees.” “Ek hoop hulle kry hom,” sê Pa. Die fliek begin. Ek het nie daarop gebargain dat ek kort-kort sal dink aan laas toe ek en Ingrid die fliek saam gekyk het nie. Dis shit. Maar dit help dat die mollige weergawe van Renée Zellweger die mees stunning borste het. En dis rêrig ’n snaakse fliek. Selfs Pa proes ’n paar keer amper. En die einde is die beste, ek sweer. Mark Darcy verdwyn uit Bridget se woonstel. Sy dink hy het weggeloop oor hy dink sy stel nie meer belang nie. Sy hol uit in die sneeu, agter hom aan, in daai tiervel-panty en boots … Die geluid langs my klink nie soos lag nie. Ek kyk vinnig. Pa se oë is toe, hy snork! Nee, aarde, hy kan nie die gelukkige einde mis nie! Ek steek my hand uit om hom wakker te skud, toe ek dit weer laat sak. Laat hy tog maar slaap, wat. Ek sal môre vir hom vertel. Ek sit en kyk tot die laaste credits oor die skerm gerol het. Die vorige keer toe Bridget Jones geëindig het, was dit nog lank nie die einde van die aand nie. Nou het alles verander. Ek sit die TV en bedlampie af en pomp Pa in die ribbes om hom op sy sy te laat draai sodat hy kan ophou snork. Arme Ma. Ek sukkel om my lê te kry so ver moontlik op die rand van die bed.

Ek begin net rustig raak, toe hoor ek die eerste gezoeiing bo my kop. Bliksem. Die muskiete het seker nie gehoor daar’s ’n muskietmatjie om hulle weg te hou nie. Ek trek die laken oor my kop, dis dadelik verstikkend warm. Ek lê so stil moontlik tot ek aangepas het by my persoonlike sauna en begin wegdommel. Dis nie Ingrid aan wie ek tussen die newels dink nie. Ook nie Ma nie. Dis Pa wat ek voor my sien sit toe ek uit die stort gekom het, ineengedoke op die stoel. Hy het so klein gelyk.

Dit voel of ek pas aan die slaap geraak het toe Pa my wakker maak. Hy is aangetrek, ’n langmouhemp en dás, have a heart. “Ons moet maar gaan eet, Lukas,” sê hy. Ek korrel na my horlosie. Tien voor sewe. “Dis nog te flippen vroeg,” kreun ek. Die muskiete is ten minste stil. Ek kan nog lekker ’n uurtjie slaap. “Nee, dis al laat. Ons het ’n lang pad voor.” Ja, en met só ’n belangrike job wat vir ons wag … Ek strompel op, badkamer toe, spoel my gesig af en trek ’n T-shirt en kortbroek aan. Ek check my selfoon. Dis ’n nuwe dag, met nuwe hoop, reg? Network error. Note to self: Moenie eendag op Laingsburg kom settle nie. Ek begin bykom toe ons uitstap. Buite is die lug Karoo-vars en skoon, die hemel nog sagblou en genadig. Die tafels is op die stoep gedek, in die skaduwee. ’n Prieel hang dig en groen oor die kante. Rondom die stoep staan krismisrose vol in die blom. Dit ruik na gebraaide spek. Frik se vrou verwelkom ons vriendelik. Sy lyk jonger as hy, maar die grys begin ook al streep deur haar hare. Sy het ’n blommetjiesvoorskoot aan en Crocs aan haar voete. Pa sê ons is ’n bietjie haastig, en sy sê geen probleem, wat wil ons alles hê? Op ’n buffettafel binne net langs die stoepdeure is vrugte, jogurt, sap en ’n paar soorte ontbytgraan. Ek laai in terwyl ek die kans het. Die ontbytgraan is maar soos ontbytgraan, maar die appelkose en perske op my bord smaak nogal of dit vanoggend van ’n boom gepluk is, soet en geurig. Ná ’n ruk maak Frik ook sy verskyning om die roosterbrood en borde spek, eiers en wors aan te dra. Hy en Pa gesels eers ’n bietjie oor die gemeentes hier in die

omgewing. ’n Pot koffie volg. Ek begin amper soos ’n mens voel. Iewers binne saai ’n radio RSG uit. Kerknuus. Ek vertel Pa hoe die fliek gisteraand geëindig het. Hy sê dit was nie ’n slegte fliek nie. Ons is die enigste mense op die stoep. Frik se ander gaste is duidelik nie haastig op pad na die messias nie. Ek sou nog rustig ’n tweede koppie koffie kon drink, maar Pa stoot sy stoel agteruit. Ek maak my koppie leeg terwyl hy gaan betaal. Dan stap ons terug na Unit Twee om ons goed te kry. Wat in die kamer gebeur, verwag ek glad nie. Pa haal ’n swart band uit sy tas en haak dit om sy skouer. Wat de …? Dis ’n bleddie holster! Hy buk om die pistool uit sy tas te haal. “Pa? Die cubbyhole is mos reg vir die pistool?” “Dis nie vir as ons ry nie.” Pa trek sy baadjie aan. Sweet pêrel onmiddellik op sy voorkop. Ek sluk. ’n Mens kan die Sutherland-ding te ver vat. As Pa nie iets krities gaan afskiet nie, gaan hy verseker van hitte-uitputting omkap. “Pa, as dit regtig ’n gevaarlike storie is, is dit mos ’n saak vir die polisie.” Pa skud sy kop. “Ons gaan nie nou al die polisie betrek nie,” sê hy ferm. “Ons weet nog nie genoeg nie. Maar ek gaan nie onvoorbereid daar in nie.” “En as iemand die ding sien?” “Dis mos hoekom ek my baadjie bo-oor aantrek.” Pa trek sy kraag reg. “Dis wat jou ma nie verstaan nie, hierdie dinge.” Die baadjie knel om sy skouers, ek voel skoon benoud vir sy part. “Dis nie enigeen wat kans sien daarvoor nie. Sy sal dit besef, as hierdie storie agter die rug is. Sy sal sien watter soort mens ek is.” Hy tel sy tas en Die Burger op en maak die deur oop. Ek stap senuweeagtig agter

hom aan kar toe. Hy moet kyk waar hy loop! Anders gaan hy dalk val oor ’n ding. Of stamp teen iets. In die kar trek hy sy baadjie uit en sit dit op die agtersitplek neer. Die holster hang soos ’n monster aan sy skouer. Toe ons wegtrek, sit Pa die radio op RSG aan. Dis nou tyd vir die musiekprogram Loof die Here. Gospelmusiek van die neëntiende eeu en vroeër. Die Merc is skaars uit Laingsburg toe begin hy galop soos Paul Revere se perd. Gister is verby met sy draaie in ons roete, groenigheid en heuwels. Vandag se vlaktes dein leeg en vaal. Ons pad strek reguit en onverbiddelik voor ons uit. Dit voel surrealisties om Vivaldi se “Gloria” oor die Karoo te hoor weergalm. Beautiful in Beaufort-Wes. Is dit wat ons gaan kry? Of evil in Beaufort-Wes? Wie sal weet? Ná al die false starts is ons amper daar om die geheim op te klaar. My muskietbyte begin jeuk. Tussen die gekrap deur kry ek dit reg om ’n bietjie weg te raak, maar ek skrik wakker toe Loof die Here ophou en ’n erediens begin. Kan jy dit glo, die prediker is ’n vrou! Ek loer na Pa. Hy sê nie ’n woord nie, maar ek kan sweer sy ore draai amper nes ’n hond s’n. Ek luister na die preek. Die vrou praat oor hoe die tollenaars en armes en algemene uitskot van die samelewing ons liefde nodiger het as die verdienstelikes. Nie ’n slegte line of thought nie. Gegewe die hoeveelheid preke waarna ek van gister af moes luister, hoop ek nogtans hierdie een is die laaste vir die volgende veertig jaar of so. Die prediker is besig om die seën uit te spreek toe ons Beaufort-Wes uiteindelik binnery. Pa sit die radio sagter. “Hier moet ’n kafee met die naam Bertus se Takeaways aan die linkerkant wees, kyk bietjie uit daarvoor,” sê hy. “Is Bertus die ou wat die moeilikheid maak?” “Nee! Ek moet inligting daar kry oor die huis waar die messias gehou word.” Flippit. Ek het nie dalk per ongeluk in ’n James Bond-fliek beland nie, het ek? Ek kyk uit. Petrolstasie skuif verby, huise, viswinkel. A. “Ek dink ek sien …” sê

ek. “Ja, daar is dit. Bertus se Takeaways.” Ons hou skuins voor die plek stil. Pa stoei in sy baadjie in voor hy sy deur oopmaak. Dis skroeiwarm buite, maar hy lyk verbasend koel vir iemand wat ’n das, pistool en ’n baadjie aanhet. Naby ons begin kerkklokke lui. “Pasop vir die sypaadjie!” waarsku ek Pa en kyk vinnig rond vir enige gate of ongelyk oppervlakke waaroor hy kan struikel. Hierdie tyd van ’n Sondagoggend is daar nog nie baie lewe by Bertus se Takeaways nie. Dalk is sy regulars in die kerk. ’n Bruin meisie staan agter die toonbank en blaai deur die Son. Pa stap na haar. “Môre, Dame, ek is dominee Kruger.” Sy predikantstem, maar nie te erg hinderlik nie. “Het iemand ’n boodskap vir my hier gelos?” “’n Boodskap? Nee, Meneer, ek weet niks daarvan nie,” sê sy. Pa frons. “’n Koevert, miskien? Daar moet iets vir ’n dominee Kruger hier wees.” “’n Koevert? Wag, laat ek in die kombuis hoor.” Sy druk twee swaaideure oop. Ek sien ’n stuk stoof en wit teëls. “Hei, djulle! Weet iemand van ’n koevert wat ’n mister Kruger moet kry?” Iemand antwoord haar, ’n man, ek kan nie hoor wat nie. Toe ’n vrouestem. ’n Paar oomblikke, en die swaaideure swaai anderkant toe en die meisie kom weer uit. “Hulle sê dit is hier iewers.” Sy gaan na die kas en begin daar rondkrap. “Hierso is dit.” Sy trek ’n wit koevert onder ’n oop kasboek uit en gee dit vir Pa. DOMINEE KRUGER staan in swart koki daarop geskryf. “Dankie,” sê Pa. Ons gaan terug kar toe. Pa sit die kar aan om die aircon te laat blaas voor hy die koevert oopmaak. Ek is verbaas oor hoe min hy sweet. Hy trek ’n velletjie papier met ’n kaart op geteken uit die koevert.

“Christiaan de Wet-straat nommer 33,” lees hy. Hy druk met sy vinger op die papier. “Ons is nou hier. Dan draai ons regs net ’n entjie vorentoe, hou aan, twee strate verder links en dan is ons in Christiaan de Wet-straat. Die huis is taamlik naby aan die einde.” “Wie het die adres vir Pa gegee?” vra ek. Pa skud sy kop. “Ek kan nie vir jou sê nie.” Bond begin na ’n amateur lyk. Die Merc swaai terug in die straat. Die oomblik van waarheid. Uit-bleddieeindelik. Ek is nou nuuskierig.

Christiaan de Wet is ’n stofstraat aan die rand van Beaufort-Wes. Tussen die eenvoudige huise staan nommer 33 nie uit nie. Dis ’n ouerige huis, reghoekig van voor, met ’n lae tuinmuurtjie en ’n skoenposbus net regs van die tuinhekkie. Pa ry verby en parkeer die Merc ’n paar huise verder weg. Die straat moet ’n klompie jare oud wees, die bome het hulle al groot baklei uit die stofbruin grond. Wel, groot is seker relatief hier, ons kry ’n boom wat darem ’n skaduwee oor die asierskant van die kar gooi. Ek bied nie aan om by die kar te bly en getaway duty te doen nie. Hierdie storie mis ek vir niks. Blykbaar verwag Pa dit ook nie. “Kom, Lukas,” sê hy. Hy lyk strak, maar steeds verstommend koel in sy baadjie. Hy klap-klap onder sy arm waar die pistool is, my senuwees fire ’n skoot. Toe ons nader stap verbeel ek my ek hoor kinderstemme. Hel, ek hoop nie Pa skiet ’n kind raak nie. “Klink of hier kinders is?” wys ek vir Pa uit. Hy antwoord nie, kyk tydsaam op en af in die straat voor hy die tuinhekkie oopstoot. Die hekkie skree soos ’n maer vark, die hele straat weet ten minste nou ons is hier. Ons klim die trap op na die stoep. Ek is dankbaar om uit die son te kom, ek is nie die een met ’n magic baadjie aan om my af te koel nie. Daar is ’n verweerde knoppie langs die voordeur. Pa druk dit twee keer. Geen reaksie nie. Toe lig hy sy hand en klop hard. Onmiddellik is daar lewe iewers agter in die huis, stemme. Voetstappe, toe gaan die deur oop. My oë rek. Vir ’n oomblik kan ek sweer dis Ma se Lize, net met jeans aan, en ’n bra onder haar T-shirt. Die ooreenkoms is weird, dieselfde lengte en krullerige grys hare, maar haar gesig is anders. “Hallo?” Ek dink haar mond is voller. “Goeiemôre, Dame.” Elke kilo prima predikant, fors en gesaghebbend. “Ons is hier om …”

Iets beweeg agter die vrou se bene. ’n Neutbruin dogtertjie met groot oë en ’n wit feetjierok fladder uit, val, sukkel weer orent. Daar is iets fout met haar bene. Ek kan die wieletjies in Pa se kop langs my hoor mal gaan. “Ek is dominee Kruger, van die NG Kerk Bloemfontein Kliprand, en dis my seun, Lukas.” Ek grinnik in ’n groet. “O, die donasie!” Die vrou se gesig verhelder. Die dogtertjie probeer teen haar been opklim. “Kom in, asseblief. Ek is Emma Delport.” Sy steek haar hand uit na Pa en dan na my. Haar handdruk is koel en sterk. Ek vang Pa se oog. Die uitdrukking op sy gesig is die Christelike ekwivalent van WTF. Amper soos gister toe ons by die kunsgalery ingestap het. Die vrou vat die dogtertjie se hande vas en swaai haar weg sodat ons kan instap. Die dogtertjie skater. “Dis ons Poppie-kind dié,” sê die vrou. Ek en Pa sê hallo vir Poppie. Die vrou wys regs. “Kom sit sommer hier in my kantoor. Wil julle iets drink? Koffie? Tee? Vrugtesap?” Pa lyk onkant gevang. “Vrugtesap, dankie,” sê ek, en hy mompel dieselfde. ’n Skaduwee val teen die muur. Dis ’n swart seun, ouer as die dogtertjie. Daar is iets vreemds aan sy gesig, die punt van sy tong stoot uit. Ek kyk mooi. Dit lyk soos … downsindroom. “En dis Arthur,” sê die vrou. “Hierdie gawe mense het ons kom help, Arthur.” Weer groet ek en Pa. Arthur lag breed, kwyl loop oor sy ken. “Sit gerus,” sê die vrou. Die kinders tou agter haar aan die gang af. Nog stemme klink op agter in die huis. Kinders? Ek is nie seker nie. Die kantoor is klein en deurmekaar. Pa haal ’n stapel papiere van die grootste

stoel voor die lessenaar af voor hy versigtig gaan sit. Langsaan is ’n lae opvoustoeltjie met stukkende riempies. Ek mik daarna. Ek sak ’n bietjie in, maar dis niks. En musiek. Iewers is daar musiek, iets lewendigs. “Die plek lyk soos ’n tehuis van die een of ander aard,” waag ek dit. Pa het uiteindelik begin sweet, dit loop straaltjies teen sy slape af. Hy skud sy sakdoek uit en vee oor sy gesig. “Ons moet maar eers hoor wat dit is,” sê hy. “Moenie te gou aannames maak nie.” Die vrou kom sonder kinders terug, sy dra ’n skinkbord met drie glase oranje sap. Pa spring op en vat die skinkbord uit haar hande. Sy gaan sit agter die lessenaar. Ek proe aan my sap. Dis nie vir my heeltemal duidelik van watter vrug dit gemaak is nie, maar dit is soet en koud. “Ons is geweldig dankbaar oor donasies.” Die vrou vou haar skraal vingers ineen op die papiere voor haar. “Ons wil eintlik meer kinders inneem, die behoefte is so groot, ook van die plase en die ander dorpe in die omgewing, maar ons het klaar die maksimum wat ons behoorlik kan versorg. Agt, met twee outjies wat omtrent niks vir hulleself kan doen nie. Ons het ’n groter plek nodig. My inkomste kan ook net so ver gaan; ons is baie afhanklik van vrywilligers en donasies.” Pa drink dorstig, laat sak dan die glas. “Julle het nogal ’n … uhm … reputasie hier,” sê hy. “Die gemeenskap ondersteun ons baie, ek moet sê,” sê die vrou. “Behalwe vir myself is hier net een vaste, betaalde personeellid, die res is vrywilligers. Hulle kom van oral, partykeer van ver, jy sal dit nie glo nie. Partykeer net vir ’n paar weke.” Sy bly stil. “Dis nie ’n maklike werk om die kinders te versorg nie, maar die meeste helpers gee nie net nie, hulle kry ook iets terug. Ongetwyfeld. Iets besonders.” Langs my leun Pa vorentoe. “Hoe bedoel u?” vra hy. “Sê sommer jy en jou, asseblief, ons is baie informeel hier.” Die vrou glimlag, tel haar glas op. “Dis of mense …” Sy sit die glas weer neer. “… genesing vind

hier. Vir baie van hulle is dit ’n groot verandering van hulle gewone omstandighede. Dis stil hier, in die Karoo, so wyd en oop – dalk is dit makliker om naby aan God te voel hier, jy sal verstaan?” Sy kyk Pa reg in die oë, vriendelik. “En nie net innerlike genesing nie, van die mense sê hulle ervaar selfs fisieke genesing.” Pa hou op asemhaal. “Fisieke genesing?” “Om vir hierdie kinders te sorg moet jy onvoorwaardelike liefde kan gee. Dit verander jouself ook. Vir party mense is dit soos medisyne vir die liggaam.” Emma stoot haar stoel terug. “Kom ek wys julle die plek. Ons wil hê mense moet weet waarvoor hulle geld gee, dat hulle kan sien watter verskil hulle maak.” Ek en Pa loop agter haar aan by die studeerkamer uit. Sy lyk goed van agter, skraal, maar haar jeans span perfek. “Is jy ’n student, Lukas?” vra sy oor haar skouer vir my. Ek kyk haastig weg van haar agterstewe. “Ja, maar ons het nou vakansie,” sê ek. “Ag, lekker,” sê sy. “Ook in die teologie?” “Nee!” sê ek vinnig. “Bedryfsielkunde.” “O?” Sy klink verras. “Ek het ’n doktorsgraad in bedryfsielkunde. Klas gegee by Ikeys in ’n stadium.” ’n Sweetdruppel val van Pa se ken. “Miskien doen ek op die ou end Joernalistiek,” sê ek. “’n Goeie rigting,” sê die vrou. “Een van ons vrywilligers is ook ’n student, maar hy doen nagskof, hy is nou terug by die backpackers se plek.” Sy wys na ’n deur wat links uit die gang oopmaak. “Ons het die muur tussen twee kamers hier uitgebreek vir ’n groot slaapkamer, maar ons het ook opslaanbeddens in die speelkamer waar van die kinders snags slaap.” Deur die deuropening kan ek vlugtig beddens sien. Die geraas word harder, ons loop in ’n groot vertrek in.

My maag ruk. Voor ’n TV met ’n vrolike kinderprogram sit ’n skaretjie verwronge kinderlywe en vertrekte gesigte. Een lag, iemand steun oor en oor, Poppie kom soos ’n spinnekoppie na Emma aangeskarrel. ’n Wit vrou sit met ’n kind op haar skoot, ’n swart vrou trek ’n borslap om ’n ander kind se nek reg. Ek loer na Pa. Hy lyk ongemaklik. Emma stel ons voor aan die helpers en elke kind op die ry af. ’n Paar reageer op hulle name met ’n kreun of arms wat skud, een glimlag. Nie een van hulle is wit nie. So, dis dan die einde van die messias-teorie. “Stevie is by die rekenaar,” sê Emma en wys my en Pa uit die vertrek uit, om ’n hoekie na waar ’n vergeelde wit rekenaar staan. Jis, die ding lyk amper nes ons heel eerste huisrekenaar. Voor die rekenaar sit ’n kind met sy rug na ons toe. Dis ’n wit kind, donker krulhare, dun arms. “Stevie is ons ster,” sê Emma trots. “Hy is agt jaar oud en lees op die vlak van tien. Twee ooms het vir ons kom kuier, Stevie.” Stevie draai om op die stoel. Eers dink ek hy het ’n masker op, ’n plat masker met ’n klein neusie en koeëlronde swart ogies amper soos ’n cartoon-karakter s’n, en ’n ry groot botande. Met geen onderkaak nie. Maar dit is nie ’n masker nie. Hy het ’n halwe gesig. Ek sluk. Stevie se gesig trek, ek dink hy glimlag. Hy maak ’n geluid en klim van die stoel af. “Dis dominee Kruger en sy seun, Lukas,” sê die vrou. Ek dink Stevie groet ons, flardes woorde kom uit sy mond. “Hallo, Stevie,” sê ek. Pa maak keelskoon. Ek glimlag so breed as wat ek kan, kyk in Stevie se swart ogies, probeer die res mis.

Emma sit haar arms om hom. “Ons leer hom hier, die laerskool stuur twee middae ’n week iemand om te help. Hy doen so goed. En wiskunde! Hy is ’n regte uitblinker. Hy het nou die dag ’n Burger gekry wat iemand hier vergeet het, toe doen hy ’n hele sudoku, net so.” Pa vat aan sy das. “Ons het ’n Burger in die kar waarvan ek nog nie die sudoku gedoen het nie,” sê hy. “Stevie kan dit kry.” Stevie se gesig verhelder, hy wikkel hom los uit Emma se arms. Hy pyl op Pa af, maak sy arms wyd oop en slaan hulle om Pa se groot maag. Hy druk Pa styf vas, draai sy halwe gesig sodat sy wang teen Pa se lyf rus. Hy staan ’n paar sekondes so, styf teen Pa, en toe sug hy ’n diep, gelukkige sug. Hy laat los en tree terug, en glimlag vir Pa, maar nie net met sy halwe mond nie, met alles, met alles wat hy is. Toe gebeur iets wat ek in my lewe nog nie gesien het nie. Pa se oë skiet vol trane. Hy draai hulpeloos na my. Ek sluk en sluk aan die pynappel in my keel. “Ons moet seker aanstaltes maak.” Al die predikant is uit Pa se stem. Stevie glip van hom weg. Hy gee ’n sprongetjie, kyk na ons met sy blink oë, na Emma. “Kan ek julle gou nog die speelplek hier agter wys?” vra Emma. “En die badkamer wat ons verander het?” Pa skud sy kop. “Dankie, dis nie nodig nie.” Hy haal sy sakdoek uit, snuit sy neus. “Dis goed dat jy so mooi leer, Stevie,” sê hy. “Ek sal gou die koerant vir jou gaan haal.” Stevie sê iets onherkenbaars en wip op en af. Ons stap weg. By die punt van die gang draai Pa om. “Tot siens, boeta,” sê hy en waai. Stevie waai wild vir ons, lag. Ek moet op my tande byt om nie aan die grens te gaan nie. Emma stap saam met ons voordeur toe.

“Ek sal met my kerkraad gesels,” sê Pa gedemp vir Emma, “dan besluit ons op die bedrag om te skenk. Het jy ’n kontaknommer vir my, of ’n e-posadres? Terloops, ek is Tinus.” “Natuurlik,” sê Emma. Sy verdwyn in die kantoor in en kom terug met ’n besigheidskaartjie. “En Tinus?” Pa bly staan. Sy vryf oor haar een arm. “Partykeer vat dit meer moed om jouself te red as ’n duisend siele.” Ek skop met my plakkie op die vloer. Toe Pa praat, hoor ek hom amper nie. “Ek kry gou die koerant vir jou.” “Ek stap sommer saam kar toe,” sê Emma. “Dis regtig gaaf van jou om die koerant aan te bied, dankie. Die kleinste dingetjies kan so baie beteken.” Buite skyn die son verblindend. Terwyl ons stap, vertel Emma verder van die tehuis, hoe sy vroeg afgetree het om dit te kon begin, hier op Beaufort-Wes, want dis waar sy grootgeword het. Moeilik, maar ook ’n voorreg, sê sy. Sy het die afgelope paar jaar ongelooflik baie geleer, van soveel verskillende dinge. By die kar staan sy en wag terwyl Pa die koerant uithaal. “Lekker om julle te ontmoet, Tinus,” groet sy Pa, en dan vir my. “Alles van die beste vir jou studies, Lukas.” Sy bly staan op die sypaadjie, koerant in haar hand, en waai toe ons wegry. Ek knip my oë dat dit bars, maar dit help nie meer nie. Net ná die eerste afdraai trek Pa af, teen die sypaadjie in, en skakel die kar af. Ek vee met my vingers oor my wange. Pa haal sy sakdoek uit en druk dit teen sy oë. “Dit was net ’n koerant,” fluister hy. “En hy was so bly.” Ek knik, snuif. “Dit was ’n nice ding van Pa om te doen,” sê ek. Ons sit vir ’n paar oomblikke so, toe steek Pa sy hand onder sy arm in en trek sy

pistool uit. Hy sit dit terug in die cubbyhole. Toe klim hy uit, wikkel sy baadjie af van sy geknelde skouers en maak sy holster los, en lê al twee op die agterste sitplek neer. Hy klim weer in die kar en slaan sy deur toe. “So ja. Dis beter,” sê hy. Hy snuit sy neus nog ’n keer. Toe draai hy die sleutel en sit die kar in eerste rat. Ons ry stadig hoofstraat toe, dis steeds Sondag-leeg oral om ons. En vreemd. Dis amper of ons die ruimte ingereis het, na ’n verre planeet, en nog nie regtig weer geland het op die aarde nie. Toe gaan my selfoon mal. Shiiit! Die netwerk is terug! ’n SMS van Gwen: Ma ht fotos vn har werk gstuur. Fokkn amazing!! K gan website vi har design :P. Oukei! Dit klink goed vir Ma. Dink ek? Behoort lekker vir Gwen te wees. ’n SMS van Willem: Wanner julle terug? En dan een van Ingrid, wat duidelik gister al gestuur is: Op Langebaan. Hoop julle ry ook veilig. Ek begin SMS’e terugstuur terwyl ons deur Beaufort-Wes ry. Eerste Ingrid, om te sê ons ry nou terug, sal haar later vertel van alles. Toe antwoord ek Willem, om te sê min of meer wanneer ons op Stellenbosch behoort te wees. Dan kan hy betyds doen wat hy ook al wil doen wat hy nie kan doen wanneer ons daar is nie. Ek is nie heeltemal seker wat om vir Gwen te antwoord nie. Ek is seker dis alles cool, dis net nog bietjie vreemd vir my. Toe tik ek maar: Gr8! Die Merc versnel uit Beaufort-Wes uit, terug op die oop pad, terug Laingsburg toe. Dis fantasties om weer connected te wees, my selfoon biep drie keer met antwoorde op my SMS’e. Toe ek klaar gelees het, sit ek my foon weg. Pa het nog nie ’n woord gesê van netnou af nie. Ek leun terug in my sitplek en kyk hoe die vaal kilometers die een ná die ander verbyskiet. “Dit was toe … nie heeltemal soos Pa verwag het nie, nè?” probeer ek.

Hy antwoord nie dadelik nie. “Nee, dit was nie soos ek verwag het nie.” Hy bly stil. “Wat ’n lewe, vir daardie kinders.” “Ja. Maar hulle is seker gelukkiger as baie ander, hulle word versorg. Hulle kry kos, en ’n dak oor hulle kop.” “Ja.” Toe doen die radio weer ’n freaky ding. Dit speel steeds op RSG, nie ek of Pa raak aan ’n knoppie nie, toe gaan die CD-speler skielik aan en Gert Vlok Nel begin sing. In die middel van “Waarom ek roep na jou vanaand”. Ek sien weer die kinders in die speelkamer, die kromgetrekte lywe, die aardige gesigte, en Stevie. Ek sien hoe Stevie sy arms oopmaak en glimlag en sy misvormde gesig styf teen Pa se lyf druk. Goodbye, Chang, goodbye, goodbye. Ek hoes en hoes.

“Pa gaan seker vanaand hier oorbly?” vra ek. Pa se oë is pofferig, hy vryf oor sy slape. “Nee, ek het nie so gedink nie. Ek kom net gou op om badkamer toe te gaan, dan val ek maar weer in die pad.” “Pa kan maar oorbly, genuine. As Pa môre vroeg ry, is Pa mos maklik môremiddag in Bloemfontein.” “Ek kan nog ’n goeie ent ver kom vandag.” Ek maak my CD’s bymekaar. “Wil Pa nie vir Ma sien nie?” waag ek dit. “Dalk wil sy saam terugry?” Pa druk sy deur oop. “Ek dink nie so nie,” sê hy. Een stel trappe, twee. Pa hyg toe ons bo kom. Ek klop hard ingeval Willem en Sejal binne is, maar toe ek die deur oopstoot, is alles verlate. Nes gister toe ek en Pa hier weg is. Maar ook heeltemal anders. “Pa wil nie gou koffie drink nie? Hier is nog melk.” Hy huiwer. “Ek maak vinnig,” besluit ek en sit die ketel aan. Toe Pa klaar is in die badkamer, loop ek ook gou ’n draai. Ek is nog besig toe ek die TV hoor aangaan in die woonkamer. Toe ek uitkom, sit Pa met ’n koffiebeker in die een hand en die TV-remote in die ander. Hy kyk na my en grinnik van oor tot oor. “Lus om SABC 2 te kyk?” vra hy. “Of …” hy druk ’n knoppie, “wat van SABC 3? e.tv?” Holy crap. “Hoe’t Pa dit reggekry?” “Dis maklik as jy net weet hoe. Jy druk hierdie knoppie, sien,” hy wys die remote vir my, “en dan …” “Ek het gedag die fout lê by die TV.”

“Nee, net die afstandbeheer.” Kan jy nou glo … Pa sit die remote neer. Ek vat my koffie en gaan sit op die draaistoel. “So, julle kom Desember …” begin ek voor ek onthou dat niks meer seker is nie. “So, wanneer begin Pa se verlof nou weer?” “Die vyftiende.” “Reg. Ek het Pa gesê ek kom die 24ste deur? Ek kan nie vroeër nie, CD Select sal baie besig wees daai laaste week.” “Dis reg so.” Ek wag vir die gewone kommentaar oor die kommersialisering van Kersfees. Niks. Ek vat ’n sluk koffie. “Weet Pa wanneer Gwen afkom?” Hy weet nie. Ons praat ’n bietjie oor Gwen. En oor ons bure op Struisbaai. Toe sit Pa sy beker neer en staan op. “Ek stap saam kar toe,” sê ek. “Sê groete vir Willem,” sê Pa. Toe ons in die gang uitstap, is dit soos déjà-vu, ek sweer – Willem en Sejal kom net ’n paar treë verder met die trap op. Sejal het ’n sagte groen rok aan, sy lyk soos ’n Bollywood-ster. Willem lyk soos Willem. “Jis-jis!” sê ek. “Ons het nou net hier aangekom, my pa is al weer op pad terug Bloemfontein toe.” Oor-en-weer-groetery; hierdie keer vra Pa uit oor die eksamen en Willem se vakansieplanne. Dan skud almal blad. “Beste, Sejal,” is Pa se laaste woorde voor ons met die trappe begin. Een stel, twee. Pa hyg weer. Hoe hyg ’n mens afdraand?

Ons loop stadiger hoe nader ons aan die Mercedes kom. Ek voel skoon spyt om die kar te groet, ons het bleddie baie saam deurgemaak die afgelope twee dae. Dalk het die ouens in die ou dae so oor hul getroue perde gevoel. Dis tyd om tot siens te sê. “Jy en Ingrid moet nou maar praat, Lukas.” Pa kug, sit sy hand op die Merc se bonnet. “Laat weet as ek kan help met iets.” “Thanks, Pa.” “En laat weet maar oor die kar ook.” Die kar? O ja, die Golf. Met sy gekrokte radiator, buffer en koplig. “Dankie. Sal so maak.” Dis tyd. Ek kan dit nie onthou nie, maar ek is seker ek moes dit gedoen het toe ek klein was. Kleintjies doen dit almal, nie waar nie? Pa lig nog sy hand vir bladskud toe ek my arms uitsteek en om hom vou, half van die kant af, waar sy maag minder in die pad is. Ek druk hom vas, ek kan sy hart voel klop, klop. Toe slaan hy sy arms om my ook, en hou my vas. Ná ’n paar sekondes maak ek my arms los en staan terug. “Mooi ry, Pa. Laat weet my waar Pa vanaand oorslaap.” Pa knip sy oë. “Maak so, boeta.” Toe klim hy in die kar. Die Merc se agterstewe swaai uit die parkeerplek, stadig, tot sy neus na die straat toe wys. Dan cruise die kar oor die vierkant teer, stop by die straat en glip na regs in die loom middag in. Ek draai om en loop stadig terug. Willem en Sejal sit op die bank en kyk TV. “Lukas, bro, ’n miracle het gebeur,” sê Willem opgewonde. “Kyk, hier’s SABC 2, en 3, en …!” “Ek weet! My pa het dit gedoen.” Daar is ’n musiekprogram op SABC 2, ’n koor

sing. “Kaptein Sardijn? You’re kidding.” “Who is Kaptein Sardijn?” vra Sejal. “Captain Haddock in the Tintin books,” sê Willem. Sy hand rus op Sejal se knie onder die sagte rok. “Lukas se pa het baie so gelyk toe hy jonger was, met sy donker baard en daai kuif.” “Oh. Is that … there was a movie some time ago, wasn’t there?” “Ja, maar die boeke is baie ouer,” sê Willem. “Die eerste een het seker ’n halfeeu gelede verskyn. Nee, meer, wanneer het die eerste boek uitgekom?” “Neëntien nege-en-twintig,” sê ek en gaan sit op die draaistoel. “I have never read a Tintin book,” sê Sejal. “What? Lucky for you Lukas has the whole series.” Willem spring op en gaan haal ’n paar Kuifie-boeke uit die boekrak. Hy sak weer langs Sejal op die bank neer. “Kyk, hier is ’n paar Afrikaanses ook, Die krap met die goue knypers, Die haaie van die Rooi See … ” “So, dis soos avonture?” vra Sejal en maak Die krap met die goue knypers oop. “Action?” “Ja,” sê ek. “Tintin is altyd die held. Die goeie laaitie. Jy weet nooit regtig waar hy vandaan kom of wie sy mense is of so nie, hy is net altyd besig om die slegte ouens te tackle.” “Kyk, hier is Uys en Buys, hulle is snaaks,” lag Willem, “die oorspronklike definisie van ‘dof’.” Hy kyk op na my. “So, wat het julle nou eintlik gaan doen op Beaufort-Wes?” “Dit,” sê ek, “is ’n baie lang storie.” “Everything OK with you?” vra Sejal. Waar sal ek begin? Ek gee ’n versigtige draai op die stoel. “Ingrid is pregnant,”

sê ek. Willem se mond val oop. “Shit, dude!” Dis kerkmusiek op SABC 2, so op die Sondag. Daar staan ’n paar rye koorknape in wit klere, sing met helder stemme in ’n ou kerk. “Gaan sy … Gaan julle …?” vra Willem. “Wow, big decisions ahead,” sê Sejal. “You don’t say,” sê ek. “En meer vir Ingrid as vir my. Ons weet nog nie wat om te doen nie.” “You’re not graduating this year, are you?” vra Sejal “Nee. Ek sleep ’n vak. But I planned to work part-time next year.” “As jy soek ’n werk,” sê Sejal, “ek ken iemand wat deel is van ’n family business van Indian restaurants, en hulle wil een oopmaak op Stellenbosch. They’re looking for staff. I think you’ll do well.” “Thanks, Sejal!” My selfoon bewe teen my been. ’n SMS van Ingrid. Ek vlieg op. “Ek gaan gou uit om met Ingrid te praat,” mompel ek. Ek draf met die trap af, gaan staan ’n ent van die gebou langs ’n muur voor ek bel. “Inge?” “Kan jy nou praat, Lukas?” “Ja, ek is buite die woonstelle. My pa is weg, terug Bloemfontein toe.” Die foon kraak in my oor. “Ek is nog nie seker wat om te doen nie,” sê Ingrid. “Oor die baba.” “Het jy al met jou ma-hulle gepraat?”

“Ja. My ma sê as jy nie bly gaan wees oor ’n kind nie, moet hom nie hê nie.” Oorkant die pad is ’n rumoer. Twee bergies is besig om te baklei, ’n man en ’n vrou. Ek het hulle tevore al hier rond gesien. As hulle nie dronk is nie, is hulle baie vriendelik. Actually, as hulle dronk is, is hulle éérs vriendelik – of bakleierig. Hang net af. “En … is jy bly?” vra ek. ’n Lang stilte. “Ek is nie seker of ek bly mág wees nie,” sê Ingrid. “Ek het dit nie beplan nie. Nie vir nou nie.” ’n Bottel breek, jy hoor net glasstukke spat. Die bakleiery gaan oor na ’n whole new level. “Wel, miskien …” ek leun teen die muur, “… as twee selle al daai odds geklop het – ek meen, for heaven’s sake, wat’s die kanse as jy die Pil vir twéé dáe oorslaan – miskien is dit ’n babatjie wat regtig in die wêreld wil wees. Wat iets hier moet kom doen, soort van.” Die foon kraak weer, gevolg deur ’n string woorde aan my regterkant wat ek nie seker is of Pa hulle almal ken nie. Party is nuut, selfs vir my. “Jy dink so?” Flippit, wat het ek kwytgeraak? “Mens moet net seker maak jy toets vir geboortedefekte,” sê ek vinnig. “Vir alles.” “Geboortedefekte? Wel, ja, maar dis nie vir my die grootste issue op die oomblik nie.” Die geveg beweeg af in die straat. Ons gesels nog ’n paar woorde, en ek sê weer dat ek by Ingrid sal staan wat sy ook al besluit. Toe groet ons en ek stap terug na die woonstel. Willem en Sejal sit op die bank soos ek hulle netnou gelos het. Sejal blaai deur ’n Tintin-boek en Willem kyk TV met die verwondering van iemand wat pas van

die Amish af oorgeloop het. Eindelik skeur hy sy oë weg van die skerm en sê hy het goed gekoop vir Jamie se spek-en-sampioenpasta en sjokoladepoeding, hy maak aandete vir ons drie. Op die ou end maak hy die pasta en ek die poeding. Dis halftien toe my selfoon weer lui. Dis Pa. Hy laat weet hy slaap oor op Beaufort-Wes.

Ons vertrek vroeg sodat ons ’n ekstra stappie kan inkry op pad na die koffieplek. As Tinus knieserig is, help dit baiekeer as ’n mens met hom gaan stap. Ek dink die beweging in sy waentjie sus hom, en dis ook nie sleg vir sy pa of ma om ’n bietjie afleiding te hê nie. “Hier is die Rajah, waar Pappa werk,” gesels ek toe ons by die restaurant se groot vensters met die krulletjiesletters kom. “Maar hierdie tyd van die dag is hulle nog toe, hulle maak eers twaalfuur oop.” Ek weet nie hoe lank ek nog hier gaan werk nie, ek is besig om iets meer ambisieus te soek. Ek het Psigometrie toe deurgekom, halleluja. En ek het besluit om nie aansoek te doen vir honneurs in Joernalistiek nie. Met ’n baba in die huis sal ek liewer eers konsentreer op werk. Daar sal later ander kanse wees. Ek loer deur die Rajah se vensters. Partykeer is Dinesh vroeg al hier, maar vandag is daar geen beweging binne nie. Hy is ’n bleddie smart ou, ek kan Sejal regtig nie kwalik neem dat sy vir hom geval het nie. Ou Willem was wel verpletter. Hy kon amper nie na ’n flippen love song luister sonder om aan die huil te gaan nie. As jy verlief en gelukkig en als is, kom jy nie agter dat 99,9 persent van songs oor verlore liefde gaan nie. Dis statisties beduidend. En nou werk hy as ’n barista by ’n Caffé Nero in Londen en het ’n ding aan met ’n Poolse girl wat by ’n Starbucks daar naby werk. Ek kry die idee hy dink in terme van ’n tweede gap-jaar. Selfs ’n derde, vierde, wie weet. Tinus begin weer kerm. “Oukei, oukei, ons loop nou,” sê ek en begin aanstap. Vandag braai ons weer op Stellenbosch. Hierdie tyd van die oggend kan mens darem nog asemhaal, die lug is koel onder die bome en die afdakke op die sypaadjie. “Kyk hoe mooi blou is die lug,” wys ek, “en kyk net al die mooi groen blare!” Tinus hou nie van die blare nie, hy begin blêr. Dit pla my nie te veel nie, hy sal

nou-nou weer rustig raak. Indien nie, gaan die een of ander vrou definitief by ons stop en kloek. Dit is verstommend hoe baie vroulike aandag ’n dude kry met ’n kleintjie by hom, werklik ironies in terme van verlore geleenthede. “En hier is Exclusive Books,” sê ek en bly staan om te kyk na die nuutste boeke wat in die venster uitgestal is. “’n Hele winkel net vol boeke, kan jy glo? Die meeste daarvan het nie prentjies nie, ek is jammer om te sê. Maar moenie bekommerd wees nie, ons het die hele reeks Tintin- en Asterix-boeke by die huis. Weet jy hoe baie ander kindertjies is nie so gelukkig nie?” Ons steek die straat oor. “En net hier voor,” ons is amper by die Wynland Galery, “is jou ouma se prente. Jou ouma is beroemd, het jy geweet?” Ma se nuwe uitstalling het laas week geopen en driekwart van haar werke is klaar verkoop. Dis vrek goed, maar teen hierdie tyd is ek al gewoond daaraan. Ma het iets van ’n fenomeen geword die afgelope jaar. Gwen het ’n baie smart website vir haar opgestel en haar op Facebook en Twitter gekry. Van die hoofstroommedia het haar ook raakgesien. Daar was ’n artikel oor haar in Rooi Rose, en Die Burger en Volksblad, en ’n onderhoud op LitNet. Finesse het haar ook genader, maar kop uitgetrek toe hulle agterkom die skilderende predikantsvrou is nie meer ’n predikantsvrou nie. Ons bly ’n rukkie voor die galery staan. “Jy is nog ’n bietjie te jonk om hier in te gaan,” sê ek. Tinus trek hartstogtelik los. “Regtig, glo my,” sê ek ferm. Ek meen, flippit, sy ma hang ook hier binne! Ma was uit haar vel toe sy hoor Ingrid verwag, en het dadelik gevra of sy ’n paar naakstudies van haar kan doen in verskillende stadiums van die swangerskap. Ek het eers teëgeskop. Ek meen, hel, natuurlik is dit Ingrid se lyf en sy mag daarmee maak wat sy wil, maar party mans verander mos in ape as hulle na ’n vrou se kaal lyf kyk. En al daai estrogeen het Ingrid die mees onge-bleddie-looflike paar borste gegee. Maar Ma het gesê sy sal Ingrid so skilder dat haar gesig darem nie te herkenbaar sal wees nie. Ek leun nader aan die venster. Ek kan een skildery van Ma duidelik sien, ’n man met ’n kortbroek en T-shirt. Sy skilder nou ook mense met klere aan, maar dis uncanny hoe baie van haar figure met klere net sowel kaal kon gewees het. As jy iets het om weg te steek, moet jy definitief nie vir Ma pose nie.

Twee vroue wat verbyloop, kyk bekommerd na my en Tinus wat nou uit volle bors sing. Dis tyd dat ons by die koffieplek uitkom. Ek begin so vinnig ek kan met die sypaadjie langs wikkel, die waentjie wip en skud. Tinus is so verbaas hy hou sommer op huil, maar ek ken al daai uitdrukking op sy gevreetjie, die vrede is net tydelik. En ja, nes ek verwag het, die oomblik toe ons remme aanslaan by ’n koffietafel op die sypaadjie, sit hy weer in. Ek haak my hande onder sy armpies in en tel hom uit die waentjie. Hy hanteer darem al hoe makliker, ’n mens hoef nie meer te keer dat sy kop soos ’n verlepte krisant rondskud nie. Ek drapeer hom oor my skouer. Ek is nie so goed daarmee soos Ingrid nie, sy’s tops – great met als, regtig – maar ek doen oukei. Ek ruik sy soet babageur, nuwe mensie gemeng met John- son’s babasjampoe. Gelukkig nog niks suspisieus in die onderste departement nie. Ons gaan sit op ’n stoel en ek begin sy rug saggies klop. Dit was nogal ’n probleem vir my en Ingrid om te besluit waarheen om te gaan vir Kersfees hierdie jaar. Na haar ouers op Langebaan, of Pa op Struisbaai, of saam met Ma en Lize wat in ’n huisie langs die Helshoogte-pas bly, op Lize se suster se plaas? Gwen en haar nuwe vriend in Johannesburg moes ook iewers ingepas word. Toe stel Pa voor almal kom Stellenbosch toe. Dit was ’n skitterende plan. Pa en Ingrid se ouers gaan ’n huisie net buite Stellenbosch deel en Gwen-hulle gaan by Ma en Lize plak. Dit sal die eerste keer wees dat Pa en Ingrid se ouers Gwen se vriend ontmoet, die twee het ’n naweek afgekom kort ná Tinus se geboorte. Hy is ’n interessante dude, ek dink ek het laas in Amerika so baie tattoos op een mens gesien. Gelukkig raak “odd” die nuwe normaal in ons familie. Tinus gee ’n steuntjie. Ek hou aan klop-klop-klop … Toe gebeur dit, reg teen my oor. ’n Allamagtige burp. Sy lyfie ontspan sommer teen myne. “Daar’s hy!” prys ek. “Dis nou wat mens ’n wind noem, hoor. Enige dag net so goed soos een van myne.”

Tinus glimlag dat ’n mens net tandvleis sien. Bliksem, my hart smelt sommer. “Goeiemôre!” sê die kelner langs my. “Ontbytspyskaart?” “Ek wag vir iemand, maar bring solank ’n swart koffie, asseblief,” sê ek. Ek verwag nie regtig nog ’n wind nie – een babalyf kan sowaar net soveel gas bevat – maar ek hou aan om Tinus se ruggie te vryf, vir die lekkerte. Af en toe streel ek ook oor sy kop. Ek dink nie ek het al ooit iets so sag soos babahare gevoel nie. Ek strek my bene voor my uit en sit gemaklik terug. Hulle speel Kersmusiek binne. Die een of ander Afrikaanse CD, nogal mooi. ’n Gestalte doem langs ons tafel op. Genade, Pa het nog meer gewig verloor van ek hom laas gesien het! “Jis, Pa!” Maar iets anders aan hom is ook vreemd. Ek sit versigtig vorentoe en steek my hand na hom uit. Pa druk my op die skouer en loop na my ander kant, buk om na Tinus te kyk. “Vas aan die slaap, Oupa,” sê hy en kom regop. “Is hy? Dis goed.” Ek gaan Tinus nie nou al in die waentjie neerlê nie, ons sit nog te lekker. Ek probeer uitwerk wat nog anders lyk aan Pa. Pa trek ’n stoel oorkant ons uit. “Hy het groot geword,” sê hy goedkeurend terwyl hy gaan sit. “Ja, hy was net ses weke oud, toe pas hy nie meer in die een-tot-drie-maandebabygrows nie,” sê ek trots. Die kelner sit my koffie voor my op die tafel neer. Pa vra ook ’n koppie. Holy shit. Dis sy baard. “Hei, Pa se baard is afgeskeer!” Pa grinnik half verleë. “Ja.” “Dit lyk … Pa het altyd ’n baard gehad?”

“Nie regtig nie.” Pa vryf oor sy ken. “Ek het dit begin kweek toe jy skool toe is. Jy was so ses.” Sjieesj. Pa begin al hoe meer lyk soos iemand na wie Struisbaai se enkelvroue twee keer gaan kyk as hulle verby hom op die strand loop. “Is die huisie orraait?” vra ek. “Ingrid het gaan kyk en sy’t gedink dis nie te sleg nie.” “Honderd persent,” sê Pa. “Is sy nog besig by die universiteit?” “’n Paar laaste goedjies, hulle is eintlik al met vakansie. Sy het hard gewerk, die junior lektore moet mos al die eerstejaarsvraestelle merk. Wil Pa iets eet? Ontbyt? ’n Stukkie koek?” “Laat ek sien wat het hulle.” Pa trek die spyskaart nader. Ek staan op en lê Tinus versigtig in die waentjie neer, op sy sy. Hy roer nie. Ek vou ’n babakombersie oor sy kaal bene, sy voetjies raak maklik koud. Hy lyk soos ’n engeltjie. Ek streel vir oulaas oor sy kop, druk die kombersie om hom in. ’n Perfekte seuntjie. Twee ogies, twee ore, ’n volmaakte mond, elke vinger en toon op sy plek. Dis wat mens noem genade. My oë brand toe ek weer gaan sit. ’n Vrou gaan staan langs ons tafel. Sy het ’n stywe ligblou broek en hemp aan, haar bruin hare is rooi getint. “Is jy nie dominee Kruger van Bloemfontein nie?” vra sy vir Pa. Hy kyk na haar, sukkel duidelik om haar te plaas. “Ek was.” Hy glimlag. “Ek het afgetree, ek bly nou op Struisbaai.” “Kan jy glo!” Lig flits van haar oorbelle. “Ons was jare gelede in julle gemeente, op Ventersdorp. Maar julle is mos te jonk om nou al afgetree te wees?” “Ek is ses-en-vyftig,” sê Pa. “Mens moet darem nog tyd hê om goed te doen wat jy geniet.” “My pa help ’n paar middae ’n week by die Sekondêre Skool Struisbaai,” chip

ek in. “Hy help kinders met wiskunde en wetenskap.” “O?” Die vrou lyk beïndruk. “Daar is seker ’n groot behoefte.” “Van daai kinders se punte het opgegaan met tussen dertig en veertig persent,” sê ek. “Hulle probeer hard,” sê Pa. “Party van hulle het maar moeilike omstandighede.” Pa en die vrou praat nog ’n rukkie, oor mense wat hulle vroeër geken het, en Struisbaai. Die vrou koer ’n paar woorde oor Tinus voor sy verder loop. “Ek wonder of sy getroud is?” merk ek op. “Moenie laf wees nie,” sê Pa. Hehe. Ek tel my koppie op. ’n Nuwe lied begin binne speel. Ek luister. “Kom alle getroues”. Ek en Pa praat gelyk. “My favourite Kerslied,” sê ek. “Bly maar ’n pragtige Kerslied daardie,” sê Pa. Tinus gee ’n steuntjie. Die kelner sit Pa se koffie en ’n bekertjie melk voor hom neer. “Jammer vir die wag, Meneer,” sê hy. “Enigiets anders vir julle?” “Wat van ’n stukkie melktert?” vra Pa my. “Ek stiek jou.” “Sal lekker wees, dankie,” sê ek. “Twee melkterte …” Die kelner skryf in sy boekie en verdwyn. “Wanneer laas het Pa iets van Emma gehoor?” Emma se kinders op BeaufortWes kry nou jaarliks donasies van die NG Kerk Bloemfontein Kliprand én Struisbaai se gemeente. Sy en Pa hou kontak.

Pa gooi melk in sy koppie. “Sy kom dalk kuier in Februarie. As die vakansiedrukte verby is.” Ramkat! “En dinge lyk goed vir Stevie se eerste operasie volgende jaar.” “Genuine? Dit sal fantasties wees.” Ek lig my koppie. “Cheers, Pa!” Hy lig syne ook. “Cheers, boeta.” ’n Straal son weerkaats van ’n venster oorkant die straat onder die afdak in. Dit skyn goud op Tinus se kop waar hy lê en slaap.

Dit net heeltemal way out buite die kwessie dat jou dominee-pa by jou flat opdaag en sê jy moet saam met hom Beaufort-Wes toe ry omdat ’n messias daar gesien is. Of liewer, normaalweg is dit. Maar as jy pas met jou Golfie agter in ’n karretjie van die Jack and Jill Driving School vasgery het en jou girlfriend kom daarna met die storie dat julle nie meer die naweek alleen Struisbaai toe kan gaan nie … dan, ja … Dan klim jy maar in jou pa se ou Merc in; luister maar na Radio Kansel en sy gemoun oor wat alles fout is met die land en wag maar geduldig dat die selfoon in jou sak vibreer met ’n SMS van jou girlfriend. Die ding is net dat jy dan ook agterkom dat dinge baie vinnig baie ingewikkeld kan raak. Jy kom byvoorbeeld agter jou pa het ’n pistool in die cubbyhole, dat jou doodgoeie ma – predikantsvrou! – uithang met ’n vrou wat nie bra dra nie, jou girlfriend vir ’n ruk net wil wegkom van alles, veral van jou, en dat die messias waarna jy en jou pa op pad is – wag hiervoor! – ’n swart seun is. Hop op. Die trip op die N1 van Stellenbosch na Beaufort-Wes was nog nooit so weird and wonderful soos dié een saam met Annelie Ferreira nie. Dit is soos om van die betaalfoon van ’n B&B op Laingsburg in die donker in te bel en … by jouself uit te kom. En in die middel van nêrens, kom jy agter, sien jy óf jou gat, óf ’n wonderwerk.

Na ’n BA en diploma in Vertaling aan die US het Annelie Ferreira as taalpraktisyn en subredakteur by Sanlam se Taaldienskantoor en Human & Rousseau Uitgewers gewerk. Daarna volg deeltydse- en vryskutwerk vir ’n verskeidenheid uitgewers en publikasies. Sy publiseer ’n aantal nie-fiksieboeke, onder andere Daar’s ’n mens binne, Die dag toe ons God gevang het en Eva ontmoet Einstein, asook ’n roman, Hoekom honde nie kan sing nie. Sy was die samesteller van Paaie, ’n boek oor verskillende godsdiensperspektiewe. Sy is getroud, met twee dogters, en bly tans in Bristol, Engeland, waar haar man as aktuaris werk. Sy reis gereeld terug na hulle huis in Durbanville.

Ander titels deur dieselfde skrywer:

Daar’s ’n mens binne

Die dag toe ons God gevang het

Eva ontmoet Einstein

Hoekom honde nie kan sing nie

Tafelberg, ’n druknaam van NB-Uitgewers, ’n afdeling van Media24 Boeke (Edms) Bpk, Heerengracht 40, Kaapstad, 8001 Posbus 879, Kaapstad 8000, Suid-Afrika www.tafelberg.com

Kopiereg © 2013 A. Ferreira

Alle regte voorbehou.

Geen gedeelte van hierdie elektroniese boek mag sonder die skriftelike verlof van die uitgewer gereproduseer of in enige vorm of deur enige elektroniese of meganiese middel weergegee word nie, hetsy deur fotokopiëring, skyf- of bandopname, of deur enige ander stelsel vir inligtingsbewaring of -ontsluiting.

Omslagontwerp: Michelle Staples E-boekontwerp: Trace Digital Services

Ook beskikbaar in druk: Eerste uitgawe 2013 ISBN: 978-0-624-06323-0

Epub-uitgawe: Eerste uitgawe 2013 ISBN: 978-0-624-06324-7 (epub)

Mobi-uitgawe: Eerste uitgawe 2013 ISBN: 978-0-624-06325-4 (mobi)