Ashtavakra Gita 2ek61

అనుక్షణం ఆత్మానందం అష్ట ా వక్ర గీత లోని అమృతబందువులు స్వేచ్ఛానువాదం:

బాలంత ర పు కిరణ్ సందర్

© 2015 Kiran Sundar Balantrapu Chennai – India [email protected]

అంకితం

అమ్మ కి అమ్మ: బాలంత్రపు జ్యోతిష్మతి (పెద్దాడ రామ్స్వామిగారి కుమార్తె) (1925 - 2011)

కృతజ్ఞత

ఈ నా ప్రయత్నానికి ఒక పుస్ెక రూపం ఇచ్చి, డిజిటలైస్ చేసిపెట్టి, కూడా ఉండి పాటుపడడ ఆపుెడు శ్రీ కంచ్చనాథం రవి శరమ గారికి... పుస్ెకం చదివి మెచ్చికుని వీపుతట్టి ప్రోతసహంచ్చ, మ్ంచ్చమాటలు చెప్పి, ‘మందుమాట’ వ్రాసి ఈ పుస్ెకానిా అలంకరించ్చన పెద్ాలు డా. పపుి వేణుగోపాలరావు గారికి… ఈ నా కృషిని ఎంతో గౌరవించ్చ, ప్రోతసహంచ్చ, స్హకరించ్చన నా అరాధంగి సుగుణకీ... నా హృద్యపూరాక కృతజ్ఞత్నభివంద్నలు

బాలంత్రపు కిరణ్ సుంద్ర్

ఉపోద్దాతమ [రవి శరమ]

అష్టివక్రుడు అష్టివక్రుని

కథ

మ్హభారతం

లోనిది.

ఉద్దాలక

ఋషి

గారి

వేద్పాఠశాలలో కహోడుడు మ్హా తెలివైన శిష్యోడు. కహోడుని తెలివితేటలకు మగుధడై ఉద్దాలకుడు తన పుత్రిక సుజాతను అతనికిచ్చి వివాహం చేస్వడు. సుజాత తమ్కు కలుగబోయే పుత్రుడు పరమ్మేధావి కావాలనే కోరికతో, తను గరభంద్దలిి ఉనాపుిడు, ఉద్దాలకుడు, కహోలుడు వేద్దలు నేర్పి పాఠశాలలో కూర్చిని, తన గరభసుెడైన శిష్యవుతో స్హా మ్ంత్రాధాోయనశ్రవణం చేస్తె ఉండేది. ఒకనాడు కహోడుడు వేద్దలు వలిిస్తె ఉండగా, సుజాత కడుపులోని శిష్యవు, “తండ్రీ, ఈ మ్ంత్రోచ్ఛారణలో తపుిలునాాయి” అని పలికాడు. కహోడుడు అంద్రిమందూ జ్రిగిన ఈ అవమానానికి కోప్పతుడై “నీవు పరమ్వికృత్నకారమగా జ్నిమంచెద్వు గాక” అని శప్పంచ్ఛడు. ఇది ఇల ఉండగా, ఒకనాడు కహోడుడు జ్నక మ్హారాజు పెద్ా యజ్ఞమేదో చేయబోతునాాడని ఆయన వద్ాకు యాచనకోస్మ్ని వెళ్ళాడు. జ్నకుడు కహోడుని మ్రాోద్గా అహాానించ్చ, “కహోడా, నేను చేయద్లచ్చకునా యజ్ఞం స్వగటం లేదు. మ్న స్భకు వంధి అనే ఋషి విచేిసి, ఆయనను పాండితోం లో ఓడించ్చన ప్పమ్మటే ఈ యజ్ఞం జ్రగాలని కోరాడు. పైగా ఆయనతో వాదించ్చ

i

ఓడిపోయినవాళ్ాను స్మద్రంలోనికి విసిర్పయాలని ష్రతుపెట్టిడు. నా వద్ా ఉనా పండితులంద్రూ ఒక్కొకొర్ప స్మద్రంపాలైపోయారు. నువెవానా వీడిని గెలవాలి” అని వినావించ్ఛడు. కహోడుడు అందుకు అంగీకరించ్చ, వంధితో పొటీలోకి దిగాడు. కానీ ఓడిపోయి, ఆయనకూడా స్మద్రం పాలైపోయాడు. అకొడ సుజాతకు శిశువు జ్నిమంచ్ఛడు కానీ, శాపవశాతుె పరమ్ వికృతంగా పుట్టిడు. వాని శరీరం అనేకమైన వంకరలు కలిగియండటంచేత వానికి ‘అష్టివక్రుడు’ అనే పేరు కలిగింది. అయితే అష్టివక్రుడు పరమ్ మేధావి. తనకు పన్ాండోయేడు వచ్చినపిట్టకే, ఉద్దాలకుని వద్ా నేరుికోవలసినద్ంత్న మగించ్ఛడు. అపిట్టకి అతనికి తన తండ్రి దురవస్థ గురించ్చ తెలియడమూ, వంధిని ఎవారూ పరాజితుని చేయలేకపోవటం వలన జ్నకుని యజ్ఞం ఇపిట్టకీ అస్ంపూరిెగానే ఉనా విష్యం తెలియడమూ జ్రిగాయి. తన మామ్ శ్వాతకేతుతో కలసి జ్నకమ్హారాజు వద్ాకు వెళ్ళాడు. జ్నకుడు వీని వికృతస్ారూపానికి విసుెపొయినా, వాని పాండిత్నోనికి అచెిరువంది మ్రాోద్గా ఆహాానించ్ఛడు. అష్టివక్రుడు వంధిని సునాయాస్ంగానే ఓడించ్చ, వంధిని ప్రతీకారారథం స్మద్రంలోనికి విసిరివేయాలని కోరాడు. అపుిడు వంధి తన నిజ్స్ారూపానిా తెలియజేసి, “బాబూ! నేను వరుణపుత్రుణ్ణి. నా తండ్రి తన పన్ాండు స్ంవతసరాల యజాఞనికి అతి ప్రశసుెలైన ఋతిాకుొలు కావాలని కోరాడు. అయితే వాళ్ాను సేకరించ్చ స్మద్రమలోనికి తీసుకుపోవడానికి నాకు ఇది ఒకొటే మారగం గోచరించ్చంది. ఇపుిడా పన్ాండు స్ంవతసరాలూ గడిచ్చపొయాయి, యజ్ఞమూ అయిపోయింది. ఇక వారంద్రినీ మ్నం తిరిగి తీసుకురావచ్చి" అని చెపాిడు. అంద్రూ స్మద్రతీరానికి పోయి, ఈ ఋతిాకుొలంద్రూ స్మద్రంనుండి బయటకి రావటం తిలకించ్చ ఆనందించ్ఛరు.

ii

కహోడుడు, తన పుత్రుడి పాండిత్నోనికి చ్ఛల గరాపడాడడు. తండ్రిని మించ్చన తనయడని క్కనియాడాడు. వంధి అష్టివక్రుని నీట్టలో ఒకస్వరి మంచ్చ, తన తండ్రి వరుణుని శకిెచేత వాని వికృతరూపం పోగొట్టి శాపవిమోచనం కలిగించ్ఛడు. కానీ ఆయన పేరు అష్టివక్రుడనే ఉండిపోయింది.

గీత వృత్నెంతం ఒకానొకపుిడు

ఆస్వథనంలో

వేద్దంతచరిలు

జ్రుగుతండగా,

స్ంద్రభవశాతుె “మ్నిషి గుర్రమెకేొటపుిడు ఒక కాలు రికాబులో పెట్టిక, పైకిలేవడానికి

ర్తండవకాలు

ఎతేెలోపు

తతెవద్రశనం

అయిపోతుంది”

అని

పండితుడు చదువుతుండగా జ్నక మ్హారాజు అది వినడం తటసిథంచ్చంది. అంటే ఆతమస్వక్షాత్నొరం

అంత

వేగంగానూ,

అంత

హఠాతుెగానూ

స్ంభవించే

సుెంద్నామాట! ఇదివినా మ్హారాజు వేంఠనే ఒక గుర్రం స్భలోనికి తెప్పించేసి, ఆ పండితుడిని ఈ వాోఖ్ో ఋజువు చేయమ్ని ఆదేశించ్ఛడు. అయితే పండితుడు వేద్దంతజాఞనానిా ఈ విధంగా ప్రతోక్షంగా నిరూప్పంచడం తన వలన స్వధోంకాని పని అని మొరపెటుికునాాడు. ద్దనికి జ్నక మ్హారాజు కోపగించ్చక్కని “అయితే ఈ శాస్వాలు అస్తోమ్యినా కావాలి లేద్ద అతిశయోకిె అయినా అయిఉండాలి’ అని ఆక్షేప్పంచ్ఛడు. తనవలన ఈ వాోఖ్ో ఋజువు చేయడానికి చేతకాకపోయినా, ఇవి జాఞనులైన ఋష్యల వాకుొలు కావడం చేత అస్త్నోలూ, అతిశయొకుెలూ కానేరవని ఆ పండితుడు బదులిచ్ఛిడు. జ్నకుడికి వళ్ళామ్ండి ఆ పండితుడిని కారాగృహంలో తోయించ్చవేస్వడు. ఇంతేకాక తన స్భకు వచేి ప్రతి పండితుడిని ఈ వాోఖ్ోను

iii

ప్రతోక్షంగా ఋజువు చేయమ్ని స్వాలు చేస్తె, అది చేయలేని పక్షంలో వారిని బందీలు చేసేయటం మొద్లుపెట్టిడు. ఇల జ్రుగుతఉండగా, అష్టివక్ర మని దేశభ్రమ్ణం చేసుకుంటూ జ్నకుని రాజ్ోంలోనికి రావడం స్ంభవించ్చంది. మాట్టమాటలోి ఆయనకు జ్నక మ్హారాజు చేసుెనా ఈ విష్యం తెలిసింది. ఆయన స్రాస్రి రాజుగారి ఆస్వథనానికి విచేిసి, పండితులంద్రినీ ఏ కారణంచేత కారాగృహంపాలు చేసుెనాారని జ్నక మ్హారాజును ప్రశిాంచ్ఛడు. మ్హారాజు కారణం చెపాిడు. “స్ర్ప, ఇక వాళ్ాంద్రినీ విడుద్ల చెయోండి” అని ఆష్టివక్రుడు ఆదేశించ్ఛడు. తన స్ందేహనివృతిె చేయగలిగినవాడే అంతధైరోంగా ఈ విధమైన ఆదేశమివాగలడు అని మ్హారాజుకి త్రోచ్చ, బందీలైన పండితులంద్నీ విడుద్ల చేసి, అష్టివక్రునితో “స్ర్ప, ఇక గుర్రం తెప్పిస్వెను, నాకు ఆత్నమనుభవం కలుగచేస్వెరా” అని అడిగాడు. మని

రాజును

తంద్రపడవద్ాని

హెచిరించ్ఛడు.

బ్రహమజాఞనం

ఏకాంతంలోనే కాని నిండుస్భలో కలుగచేసేది కాద్నాాడు. స్ర్ప, నిరజనప్రదేశానికి పోద్దమ్ని, అష్టివక్రుని ఒక పలిికిలో ఎకిొంచ్చ, వెనుక తన అనుచరులతో స్హా గుర్రాలెకిొ, మ్హారాజు ఊరిబయటకు బయలుదేరాడు. అల అరణోప్రంతం చేరుకునాాక, మని రాజును ఇక తమ్కు ఏకాంతం కలిగేలగ తన అనుచరలంద్రినీ వెనకిొ పంప్పంచ్చవేయమ్ని ఆదేశించ్ఛడు. వారంద్రూ తిరిగిపోయినవెమ్మటే, జ్నకమ్హారాజు గబగబా ఒకకాలు రికాబులోపెటేిసి, “స్వామీ, ఇక నాకు ఆతమజాఞనం అందించండి” అని ఆతృతగా అష్టివక్రుని అరిథంచ్ఛడు. “ఆగు జ్నకా! ఆ శాస్వాలలోనే, - బ్రహమజాఞనం అనేది గురువు శిష్యోడికి కలుగచేస్వెడు - అని వివరింపబడి ఉంది. మ్రి మ్న ఇరువురికీ అటువంట్ట గురుశిష్ో స్ంబంధం

iv

ఉనాద్ద?” అని ఆష్టివక్రుడు ప్రశిాంచ్ఛడు. జ్నకుడు ఆయనకాళ్ాకు మ్రొకిొ, తనను శిష్యోనిగా స్వాకరించమ్ని ప్రరిథంచ్ఛడు. అష్టివక్రుడు మ్రల “శిష్ోరికం పొంద్దలంటే మ్రి శిష్యోడు తననూ, తన తనువూ, మ్నస్తస, ధనమూ అనీా గురువుకు అపిగించేసి శరణాగతి పొంద్దలే” అని అనాాడు. మ్రుక్షణం జ్నకుడు రాజ్ోంతో స్హా తన స్రాస్వానీా ఆయనకు ధారపోసి, ఆయన పాద్దలు పటుికుని శరణు, శరణనాాడు.

అష్టివక్రుడు

“స్రి”

అని

ఒకొమాటనాాడు.

జ్నకుడు

స్ెంభించ్చపోయాడు. అష్టివక్రుడకొడినుంచ్చ అంతరాధనమైపోయాడు. జ్నకుడు కద్లిక లేకుండా ఉనాచోటే శిలల నిశ్విష్యుడై నిలబడిపోయాడు. అల ఎంతో స్మ్యం గడిచ్చపోయింది. స్ంధో వ్రాలుత ఉంది. ప్రజ్లూ, మ్ంత్రులూ జ్నకమ్హారాజు ఎంతసేపట్టకీ తిరిగిరాకపోయేటపిట్టకి ఆందోళ్న చెంది వెతుకుొంటూ అడవిలో ఆయన నిలబడిఉనాచోట్టకి చేరారు. ఆయనకు వీరంద్రి ఉనికే తెలియలేదు. ప్రతిచరాో లేదు. స్వథణువుల నిలబడి ఉనాాడు. ఈ అపస్వమరక సిథతి చూసి నిరాాంతపొయి, భయపడి, అంద్రూ అష్టివక్రుని వెద్కటం మొద్లుపెట్టిరు. వీడెవడో మాంత్రీకుడై ఉంట్టడనీ, రాజుగారిమీదేదో ప్రయోగం చేసి ఈ దుుఃసిథతి కలుగచేస్వడని, వాడిని వెదికి పటుికు శిక్షంచ్ఛలనీ రకరకాల తీరామనాలు చేసుకుంటూ, రాజుగారి శరీరానిా ఒక పలికిలో మోసుకుని రాజ్మ్ందిరానికి తీసుకుపోయారు. స్మ్యం

గడిచేక్కదీా

రాజుగారి

పరసిథతిలో

ఎట్టవంట్ట

మారూి

రాకపొయేస్రికి, మ్ంత్రులు అష్టివక్రుని గాలించ్చ వెదికి తీసుకురావట్టనికి రాజ్ోంలొ అనిావైపుల చ్ఛరులను పంపారు. బాగా చీకట్టపడేవేళ్కు అష్టివక్రుని వెదికి పటుికునా భటులు ఆయనను రాజ్భవనానికి తీసుకువచ్ఛిరు. మ్ంత్రులు

v

వాళ్ాకోపానిా దిగమ్రంగకుంటూ అష్టివక్రునితో మ్హారాజును తిరిగి ఆయన స్హజ్ సిథతిలోకి తీసుకురమ్మని ప్రధేయపడాడరు. క్కంద్ర్పమో రాజుగారి ప్రసుెత దైనోసిథతికి అష్టివక్రుడే కారణమ్ని ఆక్షేప్పంచ్ఛరు. అష్టివక్రుడు చ్చరునవుా నవిా మ్ంత్రులతో ఆ స్ంగతి రాజుగారినే అడిగితెలుసుకోమ్నాాడు. మ్ంత్రులు రాజుగారిలో ఎటువంట్ట చలనమూ

కలుగచేయడంలో

త్నమ

విఫలులైపోయామ్ని

తెలియచేస్వరు.

అష్టివక్రుడు, అలగా అని రాజుగారివైపు తిరిగి “జ్నకా” అని ప్పలిచ్ఛడు. జ్నకుడు అంజ్లిఘట్టంచ్చ “ప్రభూ” అనాాడు. అంద్రూ ఆశిరోపడాడరు. ఆష్టివక్రుడు “జ్నకా, వీరంద్రూ నీ దుుఃసిథతికి నేనే కారణమ్ని నిందిసుెనాారు. వాళ్ా స్ంశయం తీరుి” అని అనాాడు. జ్నకుడు ఉగ్రుడై అష్టివక్రుని నిందించ్చనదెవారని అడిగాడు. మ్ంత్రులు భయకంప్పతులైనా, అష్టివక్రునితో రాజుగారికి పూరాసిథతి కలిించమ్ని ప్రధేయపడటం ఆపలేదు. అష్టివక్రుడు త్నమిరువురికి ఏకాంతం కలిగేటుి వారందిని నిష్కొరమించమ్ని ఆదేశించ్ఛడు. అంద్రూ వెళ్ళాక అష్టివక్రుడు “జ్నకా, నీ ఈ విచ్చత్రమైన నడవడికకు కారణమేమిట్ట? ఎందుకు ఇల వింతగా ప్రవరిెసుెనాావు?” అని ప్రశిాంచ్ఛడు. ద్దనికి జ్నకుడు “ప్రభూ, ఇపుిడు నేను మీ ద్దసుడను. కేవలం మీ ఆజ్ఞలకే స్ిందించగలను” అని వినావించ్ఛడు. అపుిడు అష్టివక్రుడు

“బ్రహమజాఞనం

అనేది

కేవలం

ద్దనికి

పాత్రులయినవారికే

ప్రస్వదింపవచ్చిను. నేను ఇంతసేపూ నీ పాత్రతను పరీక్షంచ్ఛను. స్ంతోష్పడాడను. ఇక నీ భోజ్నాది కారాోలను మగించ్చకు కూరుినాావంటే మ్న చరిను క్కనస్వగిద్దామ” అని అనాాడు. జ్నకుడు ఆహారం స్వాకరించ్చ, వచ్చి, “మ్హానుభావా, జాఞనమెల సిదిధసుెంది? మకిె ఎల కలుగుతుంది? అస్లు వైరాగోం ఎలగ ప్రప్పెసుెంది? ఇద్ంత్న నాకు చెపిండి ప్రభూ!” అని ప్రరిథంచ్ఛడు.

vi

అష్టివక్రుడు

“బ్రహమ

అనేది

నీ

నుండీ

వేరుగా

ఉనా

క్కతె

పద్దరథమేమీకాదు. బ్రహమను తెలుసుకోవడానికి వేళ్ళవిశ్వష్టలతో పనిలేదు. తతెవమ్సి. అదే నువుా. నువేా అది. అదే అనాది, అనంతమైన ఆతమ” అంటూ బోధించస్వగాడు. ఈ విధంగా ఆయన అష్టివక్రగీతను విశద్పరస్తెఉంటే రాత్రంత్న గడిచ్చపోయింది. తెలివారాక రాజ్ద్రశనానికి వచ్చిన మ్ంత్రులంద్రూ రాజుగారిని చ్ఛల స్వాభావికంగా ఉండటం చూసి ఆనందించ్ఛరు. అష్టివక్రుని క్కనియాడారు. జ్నకుడు క్కలువు తీరిి తన ధరామలను ఎపిట్టలగానే నిరారిెంచస్వగాడు. నిండుస్భలో అష్టివక్రుడు “ఓ రాజా, ఇదివరకు నీకు బ్రహమజాఞనమ్నేది శాస్వాలలో చెప్పినటుి

హఠాతుెగా,

అపరిమితవేగంగా

కలుగవచ్చిననే

విష్యంపై

అనుమానమండేది. ఆ శాస్వాలు నిజ్మేనా అని స్ంశయించ్ఛవు. ఇపుిడు నీ అనుభవం ఏమిట్ట? గుర్రానిా స్భలోకి తెప్పించ్చ, ఈవాోఖ్ోలోని స్త్నోనిా నిరూప్పస్వెవా?” అని అడిగాడు. జ్నక

మ్హారాజు

స్వినయంగా,

నమ్రతతో

“ప్రభూ,

నేనపుిడు

స్ంపూరిమైన భ్రమ్లో ఉండినాను. తపుి నాదేను. నా అజాఞనం వలన శాస్వాలను స్ంశయించ్ఛను. ఆహా! వాట్టలోని ప్రతి పద్మూ స్తోమే.’ అని ప్రకట్టంచ్ఛడు.

ఓం తత్ స్త్.

vii

1

జాఞనమెల సిదిధసుెంది? మకిె ఎల కలుగుతుంది? అస్లు వైరాగోం ఎలగ ప్రప్పెసుెంది? ఇద్ంత్న నాకు చెపిండి ప్రభూ! – అని జ్నకుడు అడిగాడు.

రప్ థమోధ్యాయః

జనక్ ఉవాచ || ి రభవిష్ాతి | క్థం జ్ఞ ా నమవాప్నోతి క్థం ముకి ై వరాగ్ాం చ క్థం ప్ర ర ి ప్ ం ఏతద్బ్రూహి మమ ప్ ర భో || 1-1 ||

2

అష్టివక్రు డనాాడు – నాయనా! మకిె కావాలంటే ఇంద్రియభోగ విష్యాలను విష్ంగా ఎంచ్చ వదిలిపెటుి. స్హనమూ, నిజాయతీ, కరుణా, స్ంతృప్పె, స్తోవాకాిలన – వీట్టని అమ్ృత ప్రయంగా పరిగణ్ణంచ్చ వరించ్చ.

అష్ట ా వక్ర ఉవాచ || ి మిచాసి చే ిత్మ త విష్యాన్ విష్వ ి త ాజ | ముకి క్షమారజవదయాతోష్సతాం పీయూష్వ దభజ || 1-2 ||

3

నీ దేహంలో ఉనా పంచభూత్నలైన పృథ్వాతతెవమూ, నీరు, అగిా, వాయవూ, ఆకాశతతెవమూ – వీట్టలో ఏ ఒకొటీ కూడా నీవు కావు. మకిెని పొంద్దలంటే వీటనిాట్టనీ స్వక్షగా నిలిచ్చచూస్తెఉనా ఆతమస్ారూపునిగా, చైతనోరూపమైన ఆతమవుగా నినుా నీవు తెలుసకో.

న ప్ృథ్వే న జలం నాగ్నో రోవాయు ర్ద్ య ారో వా భవాన్ | ి యే || 1-3 || ఏష్టం సాక్షిణ మాత్మానం చిద్బ్ ూ ప్ం విద్ధ ి ముక్

4

నీవు కనక నీ దేహానిా నీనుండి వేరు పరచ్చ, “నేను ఉనాాను” అనా చేతనలో, ఎఱుకలో విశ్రమించ్చ ఉండగలిగితే, ఇపిట్ట కిపుిడే సుఖానీా శాంతినీ అనుభవించగలవు. బంధవిమకుెడివి కాగలవు.

యద్ధ దేహం ప్ృథక్ క్ృతా చితి విశ్ర ఠ సి | ర మా తిష్ ై వ సఖీ శ్రన్త ి బన ి భవిష్ాసి || 1-4 || అధున ి ముక్త

5

నీవు బ్రాహమణ, క్షత్రియాది వరాిలకు చెందినవాడవు కావు. నీకు గారహస్థయమూ, స్నాోస్మూ వంట్ట ఆశ్రమాలు లేవు. నీ వస్లు కంట్టకి అగుప్పంచేవాడవు కావు. నీవు ఏదీ అంటనివాడవు. ఆకారానికి కటుిబడనివాడవు. జ్రుగుతునావీ, కనబడుతునావీ అనిాట్టనీ చూస్తె ఉండే విశాస్వక్షవి. ఆనంద్ంగా ఉండు.

న తేం విప్ర ో నాశ్ ర ద్ధక్త వర్ణ ర మీ నాక్షగోచరః | అసఙ్గ ో ఽసి నిరాకార్ణ విశ్ేసాక్షీ సఖీ భవ || 1-5 ||

6

ధరమమూ, అధరమమూ, సుఖ్మూ, దుుఃఖ్మూ ఇవనీా మ్నసుసకు స్ంబంధించ్చనవి. స్రావాోప్పయైన నీకు చెందినవి కావు. నీవు కరమలు చేసే కరెవూ కావు, ఫలిత్నల ననుభవించే భోకెవూ కావు. నీవు ఎలివేళ్లయందూ మకుెడవే.

ధరాాధర్ద్ా సఖం దుఃఖం మానసాని న తే విభోః | ి సి న భోకా ి సి ముక్ ి ఏవాసి సరేదా || 1-6 || న క్రా

7

స్రాానీా చూసే ఏకైక ద్రష్ివు నువేా. ఎపుిడూ కూడా నువుా మకెప్రయడవే. జీవనుమకుెడవే. నీ బంధమ్లి ఏమిటంటే, ఈ మకుెడై అనిాట్టనీ చూసే ద్రష్ిను అది ఇంకెవరో ఇతరు డనుకుంటుంట్టవు.

ి ప్ర ఏక్త ద ా సి సరేసా ముక్ ర ష్ట ర యోఽసి సరేదా | అయ మేవ హి తే బన్త ి ద ా రం ప్శ్ాసీతరమ్ || 1-7 || ర ష్ట

8

“నేను కరెను” అనే అహంభావవిష్ం పూరించే నలిత్రాచ్చ చేత కాటువేయబడాడవు. “నేను కరెను కాను” అనా విశాాస్ం అమ్ృతం లట్టది. ఆ అమ్ృత్ననిా సేవించ్చ ఆనంద్ంగా ఉండు.

ి తాహంమానమహాక్ృష్ట అహం క్ర్త ో హిదంశితః | ి తి విశ్రేసామృతం పీత్మే సఖీ భవ || 1-8 || నాహం క్ర్త

9

“నేను ఏకాతమను; ఆలోచనలతో కలవని వట్టి శుద్ధమైన స్ిృహను” అనా నిశియం నిపుి లట్టది. ఈ నిపుితో నీ అజాఞనపు అడవిని కాలిి బూడిద్ చేసి శోకమ వీడినవాడవై ఆనంద్ంగా ఉండు.

ఏక్త విశుద ి బోధోఽహం ఇతి నిశ్చయవహిోనా | ప్ ా నగ్హనం వీతశోక్ః సఖీ భవ || 1-9 || ర జ్ఞేలా జ్ఞ

10

త్నడును చూసి అది పామ అనా భ్రమ్ కలిగి అకొడ పామ కలిితమైనటుి, దేనియందు ఈ ప్రపంచమ్ంత్న కలిితమై కనిప్పస్తెందో, ఆ ఆనంద్ పరమానంద్ చైతనాోనివే నీవు. ఆనంద్ంగా ఉండు.

యత ర విశ్ే మిదం భాతి క్ల్పితం రజ్జ జ సరివత్ | ఆనన య ప్రమానన య ః సబోధ ి స ేం సఖం చర || 1-10 ||

11

త్నను మకుెడే అనుకునేవాడు నిజ్ంగా మకుెడు. త్నను బదుధడే అనుకునేవాడు బదుధడై ఉంట్టడు. “ఎటుి తలచ్చన అటేి అగును” అనా స్వమెత నిజ్మే.

ి భిమానీ ముక్త ి హి బద్ధ ముకా ి బదా ి భిమా నాపి | కింవద ి నీ హ సతేాయం యా మతిః సా గ్తి రభవేత్ || 1-11 ||

12

ఆతమ ఊరికే చూస్తె ఉండేటువంట్టది. అంతట్ట వాోప్పంచ్చనది. వెలితి లేనిది. తనకు భినామైన దేదీ లేని ఏకైక మైనది. ఏ బంధమూ, మోహమూ లేనిది. చైతనోస్ారూపమైనది. ఏమీ చేయనిది, చేయడాని కేమీ లేనిది. ఏదీకూడా అంటనిది. కోరికలు లేనిది. శాంతమైనది. భ్రమ్ చేత ఏదో జీవాతమలగ, అహంకారంలగ, స్ంస్వరంలో పడడటుి అగుప్పసుెంద్ంతే.

ి శిచ దకిర యః | ఆత్మా సాక్షీ విభః పూరో ఏక్త ముక్ ి భ అసంగో నిసిృహః శ్రన్త ర మాత్ సంసారవా నివ || 1-12 ||

13

నీ ఉనికియే అంతట్టకీ ఆధారం. నీ ఉనికియొకొ ఎఱుకయే మెలకువ. అది తపి మ్ర్చకట్ట లేదికొడ. “నేను జీవాతమను. పరమాతమకి ప్రతిబంబానిా మాత్రమే” అనా భ్రమ్నూ, “నా లోపల, నా వెలుపల” అనా భావాలనూ విడనాడి, నీ ఉనికినే గమ్నించ్చ ధాోనించ్చ.

ై ేత మాత్మానం ప్రిభావయ | కూటస థ ం బోధ మద్ ి ే భావం బాహా మథాన ి రమ్ || 1-13 || ఆభాసోఽహం భ ర మం ముకా

14

“నేను శరీరానిా” అనా తలపే నినుా చ్చరకాలంనుండీ పాశంల కట్టిపడేసింది, కుమారా. “నేను తెలివిని” అని తెలుసుకునా జాఞనఖ్డగంచేత ఆ దేహాభిమానపాశానిా తెంచ్చవేసుకుని ఆనంద్ంగా ఉండు.

దేహాభిమానప్రశేన చిరం బద్ధ ి ఽసి పుత ర క్ | ి ా సఖీభవ || 1-14 || బోధోఽహంజ్ఞ ో న తం నిక్ృన ా నఖడ్గ

15

నువుా బంధాలు లేనివాడవు. నిష్క్ొరయడవు. తనంతట త్ననే తెలియబడేటటువంట్ట స్ాయంప్రకాశుడవు. మ్చిలూ, కళ్ంకాలూ లేని నిరంజ్నుడివి. నీ బంధమ్లి ఏమిటంటే నీవు స్మాధిధాోనానిా అభోసిస్వెవు. అదే అడుడ.

నిససంగో నిష్క్రూయోఽసి తేం సేప్ ర కాశో నిరంజనః | అయమేవ హి తే బన ి ః సమాధి మనుతిష్ ఠ సి || 1-15 ||

16

ఈ ప్రపంచ మ్ంతట్టకూడా వాోప్పంచ్చ నీవే నిండియనాావు. ఈ ప్రపంచంలోని వనీా – ద్దరంలో పూస్లు గుచిబడడటుి – నీయందే ప్రోతమై ఉనాాయి. నిజానికి నువుా ఏకల్తె లేని శుద్ధస్ారూపుడవు. ‘తెలివి’ అని మ్నకు తెలిసే బోధస్ారూపుడవు. కుంచ్చతస్ాభావానిా పెంపొందించ్చకోకు. చెడుతలపులు అలవరచ్చకోకు.

ి మిదం విశ్ేం తేయి ప్న తేయా వాాప్ ర తం యథారథతః | ి త్మమ్ || 1-16 || శుద ి బుద ి సేరూప్ ి స ేం మాగ్మః క్షుద ర చిత

17

నీవు అపేక్షలు లేనివాడివి. వికారాలు పోనివాడివి. నిండైన వాడవు. కోరికల వేడి చలిరినవాడవు. లోతైన బుదిధ గలవాడవు. క్షోభ పడనివాడవు. అది తెలిసి, కేవలం చైతనాోనిా మాత్రమే వరించే వాస్న మిగిలియనావాడవు కమమ.

నిరపేక్షో నిరిేకార్ణ నిరభరః శీతలశ్యః | అగాధబుద్ధ ి రక్షుబో ి భవ చినాాత ర వాసనః || 1-17 ||

18

ఆకారం కలిగియనా దేదైనాకూడా స్తోంకానిది, నిజ్ంగాలేనిది అని తెలుసుకో. నిరాకారమైనదే నిశిలమైనది. మారనిది. కద్లనిది. శాశాతమైనది. ఈ తతోెవపదేశం పొంద్టంచేత నీకు మ్ళ్ళా ఈ స్ంస్వరంలో పుటిటం తపుితుంది.

సాకార మనృతం విద్ధ ి నిరాకారం తు నిశ్చలమ్ | ి ి తో ేప్దేశేన న పున రభవసంభవః || 1-18 || ఏతత

19

ఏ విధంగానైతే అద్ాంలోపల ప్రతిబంబంగానూ, బయట్ట బంబంగానూకూడా చూసేవాడే ఉనాాడో, అదేవిధంగా, ఈ శరీరంలోపల స్వక్షగానూ, బయట ద్ృశోంగానూ కూడా ఉనాది పరమేశారుడే.

ై వాదరశమధాస్వ ి ః ప్రితస ి సః | యథ థ రూపేఽన ై వాఽసిాన్ శ్రీర్తఽన ి ః ప్రితః ప్రమేశ్ేరః || 1-19 || తథ

20

అంతట్ట త్ననే వాోప్పంచ్చయనా ఆకాశం ఏ విధంగానైతే ఒక కుండలోపల వెలుపల కూడా ఉంటుందో, అదేవిధంగా, నితోమూ నిరంతరంగా (విరామ్ం లేక) ఉండే ఆ పరబ్రహమమ జీవుల కనిాట్టకీ లోపల వెలుపల కూడా నిండియనాది.

*

ి రాథా ఘటే | ఏక్ం సరేగ్తం వ్యామ బహి రన ి రం బ నితాం నిరన ర హా సరేభూతగ్ణే తథా || 1-20 || ఇతి రప్ థమోధ్యాయః

21

ఆహా! నేను నిరంజ్నుడను. శాంతస్ారూపుడను. ప్రకృతికీ, గుణగణాలకీ అతీతమ్యిన చైతనాోనిా. ఎఱుకను. ఇంతకాలం ఏమ్రుపాటుతో మోహం చేత, మాయచేత, మోస్పోయాను. – అని జ్నకు డనాాడు.

ద్ధేతీయోధ్యాయః

జనక్ ఉవాచ || ి బోధోఽహం ప్ అహో నిరంజనః శ్రన్త ర క్ృతేః ప్రః | ి మహం కాలం మోహేై నవ విడంబతః || 2-1 || ఏత్మవన

22

ఎలగైతే ఈ దేహానిా కేవలుడనైన నేనే విదితం చేసుకుంటునాానో, అలగే, ఈ జ్గతుెను కూడా నేనే కనుప్పంప చేసుెనాాను. అందుచేత, ఈ జ్గతుె యావతె నాదే. యావతె నాది కాకపోతే ఏదీ నాది కాదు.

యథా ప్ ర కాశ్యా మేాక్తదేహమేనం తథా జగ్త్ | అతో మమ జగ్తసరేమథవా న చ కించన || 2-2 ||

23

ఆహా, శరీరంతో స్హా ఈ విశాానాంతట్టనీ పకొనపెట్టి చూడగా, ఏదో ఒక తెలియని నేరుిచేత నాకు ఇపిట్టకిపుిడే పరమాతుమడు తెలియవసుెనాాడు.

సశ్రీర మహో విశ్ేం ప్రితాజా మ యాధునా | కుతశిచత్ కౌశ్ల దేవ ప్రమాత్మా విలోక్ాతే || 2-3 ||

24

ఎలగైతే అలలూ, బుడగలూ, నురగా, ఇవేవీ కూడా నీట్టనుంచ్చ వేరైనవి కావో, అలగే ఈ నా ఆతమనుండి ఉతినామైన ఈ విశాం, ఆతమకు భినామైనది కాదు.

యథా న తోయతో భినాో ి స రంగాః ఫేనబుదురదాః | ఆతాన్త న తథా భినోం విశ్ే మాతావినిరోతమ్ || 2-4 ||

25

విచ్ఛరించ్చ చూసేె ఎలగైతే గుడడ నిజానికి వట్టి నూలే అని తేలుతుందో, అలగే, విచ్ఛరం చేసి చూసేె ఈ విశాం నిజానికి ఆతేమగాని మ్ర్పదీ కాద్ని తేలుతుంది. నూలే గుడడగా కనిప్పంచ్చనటుి, ఆతేమ విశాంగా కనిటుితంది అనామాట.

ి మాతో తను ర భవే దేవ ప్టో యదే ద్ధేచ్ఛరితః | ఆతాతనాాత ర మే వేదం తదే ద్ధేశ్ేం విచ్ఛరితమ్ || 2-5 ||

26

ఎలగైతే చెరుకురస్ంలో ఇమిడి ఉనా చకెొర అణువణువు ఆ చెరుకురస్ంగానే వాోపెమై ఉనాదో, అలగే, నాలో ఇమిడిఉనా ఈ విశాంలో అణువణువునా నేనే నిండి ఉనాాను.

ై వేక్షురస్వ లక్ృప్ర ి తేన వాా ై ప్త వ శ్రరరా | యథ ి ం మయా వాాప్ ి ం నిరన ి రమ్ || 2-6 || తథా విశ్ేం మయి లక్ృప్

27

త్నడును త్నడని తెలుసుకోకపోవటంచేత అకొడ పామ కనిప్పసుెంది. అది త్నడేనని తెలుసుకునాతరువాత, అకొడ ఇంక పామ కనబడదు. అదే విధంగా, ఆతమను తెలుసుకోకపోవటం వలన జ్గతుె కనిప్పసుెంది. ఆతమను తెలుసుకుంటే, తనకంటే భినామైనదిగా జ్గతుె వేరుగా కనిటిదు.

ఆత్మాజ్ఞ ా నా జ ా నా నోభాసతే | జ గ్దాభతి ఆతాజ్ఞ రజ ా నా దహిరాభతి తజ్ఞ ా నా దాభసతే న హి || 2-7 || జ ేజ్ఞ

28

ప్రకాశమే, అనగా ఎఱుకయే, నా అస్లు స్ారూపం. నేను ఎఱుకకనా వేరైనది కాను. విశాం ప్రకాశించ్చంది, విశాం యొకొ ఎఱుక నాకు కలిగిందీ అంటే, ఆ ప్రకాశాన్వాన నేను కూడా అకొడే విదితమై ఉనాది ఖాయం.

ి ఽసాాహం తతః | ప్ ర కాశో మే నిజం రూప్ం నాతిరిక్త యదా ప్ ర కాశ్తే విశ్ేం తదాహం భాస ఏవ హి || 2-8 ||

29

ఆహా, కలినామాత్రమ్యిన ఈ విశాం, అజాఞనంచేత నాలో పొడస్తపుతో ఉంటుంది కద్ద! అది, మతోపుచ్చపిలో వెండిలగా, త్నడు మీద్ పామ కనిింపబడినటుిగా, ఎండమావిలో నీళ్ళానా భ్రమ్ కలిగినటుిగానే భ్రమే కద్ద!

అహో విక్ల్పితం విశ్ే మజ్ఞ ా నా నాయి భాసతే | ి ఫణీ రజ్జ రూప్ాం శుకౌ జ వారి సూరాక్ర్త యథా || 2-9 ||

30

మ్ట్టినుంచ్చ కుండ నిరిమతమైనటుిగా, నీట్టనుంచ్చ అల లేచ్చనటుిగా, బంగారమనుంచ్చ వడాడణం తయారయినటుిగా, ఈ లోకం (నిద్ర లేవగానే) నాలోనుండే ఉతినామ్యి, మ్ళ్ళా (నిద్రపోయినపుిడు) నాలోకే లయమైపోతుంది. కుండని పగలగొట్టితే, మ్ళ్ళా తిరిగి మ్టేి అయిపోతుంది. అల లేచ్చపడాడక మ్ళ్ళా నీట్టలోకే కలిసిపోతుంది. వడాడణం కరిగిసేె మ్ళ్ళా బంగారమే అయి మిగులుతుంది.

మతో ి వినిరోతం విశ్ేం మయేావ లయ మేష్ాతి | మృద్ధ కుంభో జలే వీచిః క్నకే క్టక్ం యథా || 2-10 ||

31

అబోో! ఆదుభతం నేను! ఈ నాకు ద్ణాిలు! బ్రహమనుండి ఒక గడిడపోచవరకు ఈ జ్గతెంత్న వినాశం చెందినాకూడా, చెకుొ చెద్రక నిలిచ్చ ఉండే నాకు ఇవే ద్ణాిలు!

ి మే | అహో అహం నమో మహాం వినాశో యసా నాసి ి ంబప్రాన ి ం జగ్నాోశేఽపి తిష్ బ ఠ తః || 2-11 || ర హాాద్ధస

32

ఓహో నేను! ఆహా, నాకు ద్ణాిలు! దేహవంతుడనైనాగానీ కేవలుడను. అదిాతీయడను. ఎకొడికీ వెళ్ాడం, ఎకొడినుండీ రావడం వంట్ట అగతోం లేక, విశాం అంతట్ట వాోప్పంచ్చ ఉనా నాకు ఇవే ద్ణాిలు!

అహో అహం నమో మహాం ఏక్తఽహం దేహవా నపి | ి నాగ్నా ి వాాప్ా విశ్ే మవసి క్ేచి నో గ్నా థ తః || 2-12 ||

33

ఆహా! ఆదుభతం నేను! ఇకొడ నా అంత ద్క్షులు ఎవరూ లేరు. ఏదీ అంటని, దేనీా త్నకని ఈ నా నిరాకారశరీరంతో చ్చరకాలంగా ఈ విశాానాంత్న ఎతిె పట్టి ధరిసుెనాాను. అట్టి నాకు ఇవే ద్ణాిలు!

అహో అహం నమో మహాం దక్షో నా ి సీ హ మతసమః | అసంసిృశ్ాశ్రీర్తణ యేన విశ్ేం చిరం ధృతమ్ || 2-13 ||

34

ఓహో నేను! ఆహా నాకు ద్ణాిలు! కించ్చతుె కూడా ‘నాది’ అనాది లేనివాణ్ణి. ఉందీ అనుకుంటే, నా మ్నసుసకూ మాటలకూ అందేద్ంత్నకూడా నా ఆసేె కద్ద! అట్టి ప్రభువునైన నాకు ద్ణాిలు!

ి కించన | అహో అహం నమో మహాం యసా మే నాసి అథవా యసా మే సరేం య దాేఙ్ానసగోచరమ్ || 2-14 ||

35

తెలియద్గినదీ, తెలుసుక్కనేవాడు, తెలుసుకోవటం– ఈ త్రితయమ వాస్ెవానికి లేదు. నాలో అజాఞనం చేత ఈ మూడూ ఉనాటుిగా అగుప్పస్వెయి. నిజానికి ఏ మ్లినమూ మ్చ్ఛి లేని నిరంజ్నుడను నేను.

ి వాస ి వమ్ | జ్ఞ ా నం జ్ఞ ా యం తథా జ్ఞ ా త్మ తి ర తయం నాసి అజ్ఞ ా నా దాభతి య తే ర దం సోఽహ మసిా నిరంజనః || 2-15 ||

36

దుుఃఖానికి మూలం దెవాతభావం. దీనికి ఒకొటే మ్ందు. కనిప్పంచే ద్ృశో మ్ంత్నకూడా శుష్ొమ్నీ, నిజ్ంగా ఉనాద్లి కేవలం చైతనోపుంజ్మనైన, అమ్లుడనైన నేనొకొడనే ననీ తెలుసుకోవడం తపి వేర్ప మ్ందు లేదు.

ై ద్ేతమూల మహో దుఃఖం నానాత ి సాాఽసి ి భేష్జమ్ | దృశ్ా మేత నాృష్ట సరేం ఏక్తఽహం చిద ర సోఽమలః || 2-16 ||

37

“అజాఞనంచేత ఈ శరీర మ్నే ఉపాధిని, వోకిె అనే ఉపాధిని కలిించ్చకుంటునాాను. నిజానికి నేను వట్టి ఎఱుకనే” అని విడమ్రచ్చకునా నాకు ఎపుిడూ నిరిాకలిసిథతే కద్ద!

బోధమాతో ా నా దుప్రధిః క్ల్పితో మయా | ర ఽహ మజ్ఞ ఏవం విమృశ్తో నితాం నిరిేక్లేి సి థ తి రామ || 2-17 ||

38

నా కస్లు బంధమూ లేదు, మోక్షమూలేదు. భ్రంతికూడా, నేను ఆశ్రయం ఇవాకపోవటంచేత, తలగిపోయింది. ఆశిరోం! నాలోని విశాం కూడా వాస్ెవానికి నాలో లేనేలేదు!

ి మోక్షో వా భా ి నిరాశ్ న మే బన్త ి ఽసి ర ి ని ః శ్రన్త ర యా | ి తో న మయి సి అహో మయి సి థ తం విశ్ేం వస థ తమ్ || 2-18 ||

39

నా శరీరంతో స్హా ఈ విశాం అంత్నకూడా రికెమైనద్ని నిశియంగా తెలిసింది. ఆతమకూడా పూరిెగా ఎఱుక మాత్రమే అని తెలిసిపోయింది. మ్రిపుి డింకా కలినలకు త్నవేది?

సశ్రీర మిదం విశ్ేం న కించి ద్ధతి నిశిచతమ్ | శుద ి చినాాత ర ఆత్మా చ త తరసిాన్ క్లినాఽధునా || 2-19 ||

40

శరీరమూ, స్ారగనరకాలూ, బంధమోక్షాలూ, భయమూ ఇద్ంత్న కూడా వట్టి కలిన మాత్రమే. స్తోమైన చైతనాోన్వాన నాకు వీట్టతో ఏం పని?

శ్రీరం సేరోనరకౌ బన ి మోక్షౌ భయం తథా | క్లినామాత ర మేై వతత్ కిం మే కారాం చిదాతానః || 2-20 ||

41

అడవిలగ కిటకిటలడే జ్నస్మూహంలోకూడా, నాకు అంతట్ట నేనేతపి ఇతరమైన ర్తండో వసుెవు కనిప్పంచటంలేదు. ఆశిరోం! మ్రింక నేను వాోమోహంలో పడిపోవడానికి ఏమందిగాక?

అహో జనసమూహేఽపి నై ద్ేతం ప్శ్ాతో మమ | ి ం క్ే రతిం క్రవా ణాహమ్ || 2-21 || అరణా మివ సంవృత

42

నేను దేహానిాకాను. దేహం నాది కాదు. నాకు దేహం లేదు. నేను జీవుడను కాను. చైతనోరూపమైన ఎఱుకనే. ఒక జీవిలగ జీవితం మీద్ ఇచా కలిగి ఉండటమే నాకు బంధమై యండినది.

నాహం దేహో న మే దేహో జీవ్య నాహ మహం హి చిత్ | అయ మేవ హి మే బన ి ఆసీ దాా జీవితే సిృహా || 2-22 ||

43

అబో! అనంత మ్హాస్వగరమైన నాయందు తలపులనే గాలి బయలేారడంతో విచ్చత్రమైన భువనకలోిలలు చెలర్పగుత్నయి కద్ద!

ై ూ రా అహో భవనక్లో య ూక్ సముతి థ తమ్ | ల ై ల రిేచిత్ ి వాతే సముదాతే || 2-23 || మ యానంతమహాంభోధౌ చిత

44

అనంతమ్హాస్వగర మైన నాయందు తలపులనే ఈదురుగాలి శాంతించగానే జీవుడనే వరెకుడూ, జ్గతెనే అతని నౌకా ర్తండూకూడా వినాశం చెందుతునాాయి పాపం!

ి వాతే ప్ మ యానంతమహాంభోధౌ చిత ర శ్రమాతి | అభాగాా జీ జ వవణిజో జగ్తోితో వినశ్ేరః || 2-24 ||

45

ఆశిరోం! తీరంలేని అనంతమ్హాస్వగర మైన నా యందు జీవులనే అలలు తమ్ ప్రకృతికి అనుగుణంగా లేసుెనాాయి, తగులుకుంటునాాయి, ఆడుకుంటునాాయి, చ్చవరికి పడుతునాాయి.

*

ి మహాంభోధ్య వాశ్చరాం జీవవీచయః | మ యానన ి ఘోని ి ఖేలని ి ప్ ి సేభావతః || 2-25 || ఉదాని ర విశ్ని ఇతి ద్ధేతీయోధ్యాయః

46

అష్టివక్రు డనాాడు “నాలోని ‘నేను’ అనా సుురణే వినాశమే లేనిదీ, కేవలస్తోమూ ఐన ఆతమ” అని యథాతథంగా తెలుసుకునాాక అట్టి ఆతమజుఞడు ఇంక ధనస్మపారజన వెంట ఎందుకు వేలడత్నడు?

తృతీయోధ్యాయః

అష్ట ా వక్ర ఉవాచ || ి ేతః | అవినాశిన మాత్మానం ఏక్ం విజ్ఞ ా య తత త వాతాజ ా సా ధీరసా క్థ మరా థ రజ నే రతిః || 3-1 ||

47

అజాఞనంవలి మతోపుచ్చపిలో ఉనాద్దనిా వెండి అనుకుని భ్రమ్పడి ప్రలోభపడడటేి, అంతరంగంలోని ఆతమను తెలియకపోవడంచేతనే బయట ప్రపంచ్చక విష్యాలునాటుి భ్రమ్పడడమూ, వాట్టని మోహంచడమనూా.

ఆత్మాజ్ఞ ా నా దహో పీ ర తి రిేష్యభ ర మగోచర్త | ి రజ్ఞ శుకే ా నతో లోభో యథా రజతవిభ ర మే || 3-2 ||

48

“స్మద్రం నుండి తరంగాలు లేచ్చ వేరుగా అగుప్పంచ్చనటుి, నాలోనుంచే ఈ విశాం పుట్టి వేరుగా, నిజ్ంల అగుప్పస్ెంది” అని తెలిసిన తరువాత కూడా, నీవు దీనుడిలగ అటూ ఇటూ పరిగెడత్నవు దేనికీ?

విశ్ేం సురతి య తే ో ఇవ సాగ్ర్త | ర దం తరఙ్గ సోఽహమ సీాతి విజ్ఞ ా య కిం దీన ఇవ ధ్యవసి || 3-3 ||

49

అతి సుంద్రమూ, శుద్ధచైతనోమే అయిన ఆతమగురించ్చ, - అంటే తమ్ స్ాస్ారూపానిా గురించ్చ - వినాాక కూడా కామ్సుఖాలపటి అతోంత ఆస్కిెకి లొంగడంతో అశుద్ధతను అంట్టంచ్చకుంట్టరు కద్ద!

శు ూ త్మేపి శుద ి ై చతనా మాత్మాన మతిసన య రమ్ | ి సంసక్త ి మాల్పనా మధిగ్చాతి || 3-4 || ఉప్స్వ థ ఽతాన

50

అనిా జీవరాశులలోను తన ఆతమస్ారూపానిా, తనలో అనిా జీవాతమలను చూడగలిగిన మనిపుంగవుడు కూడా ఇంకా మ్మ్కారానిా పట్టి ఉండటం ఆశిరోం!

సరేభూతేషు చ్ఛత్మానం సరేభూత్మని చ్ఛతాని | ి తే || 3-5 || మునే రా జ నత ఆశ్చరాం మమతే మనువర

51

పరమ్ అదెవాతభావం కలిగి, మోక్షం కోస్ం కృషిచేస్తెకూడా, కామానికి లొంగి అశ్లిలమైన అలవాటికి పాలవడం ఆశిరోమే!

ై ేతం మోక్షార్తథ ఽపి వావసి ఆసి థ తః ప్రమాద్ థ తః | ఆశ్చరాం కామవశ్గో విక్లః కేల్పశిక్షయా || 3-6 ||

52

అవస్వనకాలం వచ్చి, మ్నిషికి జ్వస్త్నా లుడిగినాక కూడా, తెలిసి తెలిసి, జాఞనారజనకు శత్రువైన కామ్సుఖాలకి అర్రులు చ్ఛచడం ఆశిరోం!

ఉద్బ్భతం జ్ఞ ా నదురిాత ర మవధ్య రాాతిదురరలః | ి మనుశిర తః || 3-7 || ఆశ్చరాం కామ మాకాంక్షేత్ కాల మన

53

ఐహక, ఆమషిమక ఫలభోగాల ర్తండిట్టయందూ వైరాగోం కలిగి, ఏది నితోం ఏది అనితోం అనా వివేకం కలిగి మోక్షానేా కోర్పవాడు ఆ మోక్షానేా తలచ్చ భయపడటం ఆశిరోమే!

ి సా నిత్మానితావివేకినః | ఇహాముత ర విరక్ ఆశ్చరాం మోక్షకామసా మోక్షా దేవ బభీష్క్కా || 3-8 ||

54

జాఞనం కలిగినవాడైతే, ఎలిపుిడూ ఉనాద్లి తన ఆతేమనని తెలుసుకోవడం చేత భోగాలకి పొంగీపోడు. కష్టిలకి మ్ండీ పడడు.

ి భోజామాన్తఽపి పీడామాన్తఽపి సరేదా | ధీరస ఆత్మానం కేవలం ప్శ్ాన్ న తుష్ాతి న కుప్ాతి || 3-9 ||

55

పనిపాటలు స్వగిసుెనాపుిడుకూడా, తన స్ాంతదేహానిా త్నననుకోక అనోవసుెవుగా భావించగలిగే మ్హాతుమడు పొగడెలకీ, తెగడెలకీ ఎల క్షోభ చెందుత్నడు? ఎందుకు విచలితు డౌత్నడు?

చేష్ ా మానం శ్రీరం సేం ప్శ్ా తానాశ్రీరవత్ | ి వే చ్ఛపి నినా సంస య యాం క్థం క్షుభేాత్ మహాశ్యః || 3-10 ||

56

ఈ జ్గమ్ంత్న వట్టి మాయ అని తెలిసి, ద్దనిపటి ఆస్కిె వీడిన సిథరమ్నసుొడికి, మ్ృతుోవు ద్గగరపడాడకూడా ఏం భీతి కలుగుతుంది?

మాయామాత ర మిదం విశ్ేం ప్శ్ాన్ విగ్తకౌతుక్ః | అపి సనిోహితే మృత్యా క్థం త ర సాతి ధీరధీః || 3-11 ||

57

నిరాశాజ్నకమైన పరిసిథతులోి కూడా మ్నసుసలో క్కరత్న కోరికా లేకుండా, ఆతమజాఞనస్ంతృప్పెతోనే నిండి ఉండే మ్హాతుమని ఎవరితో పోలిిచూపగలమ?

నిఃసిృహం మానసం యసాై నరాశేాఽపి మహాతానః | ి సా తులనా కేన జ్ఞయతే || 3-12 || త సాాతాజ్ఞ ా నతృప్

58

ఈ కనిప్పంచేద్ంత్నకూడా స్ాభావతుః రికెమైనద్ని తెలుసుకునా ధీరమ్నసుొడికి “ఇది స్వాకరించ ద్గింది, ఇది తిరస్ొరించ వలసింది” అనా భేద్దలు ఎందుకు కనిప్పస్వెయి? (కనిప్పంచవు)

సేభావా దేవ జ్ఞనాన్త దృశ్ా మేత నో కించన | ఇదం గా ర హా మిదం త్మాజాం స కిం ప్శ్ాతి ధీరధీః || 3-13 ||

59

తన మ్నసుసలో వాోమోహాలను తోజించ్చ, ద్ాంద్దాల కతీతుడై, కోరికలు లేనివాడు ఏది దొరికితే అదే పొంది అనుభవిస్వెడు కాని, ఇది దుుఃఖానిాచేిది, ఇది స్ంతోష్టనిాచేిది అని ఎంప్పకలు చేస్ొడు.

*

ి ి ాక్ క్ష్టయసా నిరయేన అంతస య ేసా నిరాశిష్ః | యదృచాయా గ్తో భోగో న దుఃఖాయ న తుష్ ా యే || 3-14 || ఇతి తృతీయోధ్యాయః

60

అష్టివక్రు డనాాడుఈ స్ంస్వరమోహంలోపడి బంబేలు పడుతునా మ్ృగతులుోలకీ, ఆతమజాఞనం కలిగి జీవిత్ననిా ఒక ఆటగా స్రద్దగా నడిపే ధీరులకీ పాపం, అస్లు పోలికే లేదు కద్ద!

చతుర్ణ థ ధ్యాయః

అష్ట ా వక్ర ఉవాచ || ి తాజ హ నా ా సా ధీరసా ఖేలతో భోగ్లీలయా | ై రూాఢ ై ః సహ సమానత్మ || 4-1 || న హి సంసారవాహీక

61

ఓహో! ఏ కైవలోపద్ం కోస్ం ఇంద్రాది స్కలదేవతలు స్హతం దీనంగా పాకులడుత్నరో, అట్టి కైవలోనంద్ంలోనే ఉంటూకూడా, యోగియైనవాడు (పరమాతమతో స్వయజాో నాందిన వాడు) గొపిలకి పోడు, హరషంతో పొంగిపోడు.

యతిదం పే ర ప్సవ్య దీనాః శ్కా ర దాాః సరేదేవత్మః | అహో తత థ తో యోగీ న హరష ముప్గ్చాతి || 4-2 || ర సి

62

ఆకాశానిా పొగ అంటుతునాటుి కంట్టకి కనిప్పస్తెనాా నిజానికి అంటదు. అదే విధంగా, ఆ కైవలో న్ారిగినవాని మ్నసుసని పుణోపాపాల తలపులు అంటనే అంటవు.

ి రోజ్ఞయతే | తజ ా సా పుణాప్రప్రభాాం సిర్ణశ హాన న హాాకాశ్సా ధూమేన దృశ్ామానాపి సఙ్ ో తిః || 4-3 ||

63

ఈ జ్గతెంత్న కూడా ఆతేమ అని తెలుసుకునా మ్హాతుమడు తనకి తోచ్చనటుి జీవితం గడుపుత్నడు. అతని స్ాచాంద్ వరెనానిా ఎవ రాపగలరు?

ై ా వేదం జగ్తసరేం జ్ఞ ఆత్ ా తం యేన మహాతానా | ి మానం తం నిషేదు యదృచాయా వర ి ం క్షమేత క్ః || 4-4 ||

64

తన స్త్నోనిా తెలుసుకునా విజుఞ డొకొడే రాగదేాష్టలను, ఇష్టినిష్టిలను వదిలిపెటిగల స్మ్రుథడు. బ్రహమదేవుడినుండి పచిగడిడద్దకా నిండియనా ఈ స్ృషిిలోని చతురిాధ చరాచరాలోి వేర్తవారికీ ఇది స్వధోం కానేరదు.

ి ంబప్రానే ి భూతగా ఆబ ర హాస ర మే చతురిేధే | విజ ా ై స్ావ హి సామరథా మిచ్ఛానిచ్ఛావివరజనే || 4-5 ||

65

‘నే నునాాను’ అనా సుురణయైన ఆతమ ఒకొటే ఉనాద్నీ, అదే ఈ జ్గతుె నంత్న పాలించే దేమడనీ తెలిసినవాడు చ్ఛల అరుదు. అట్టివాడు, తనకు తెలిసినటుి త్నను వోవహరిస్వెడు. మ్రి దేనిని గురించీ బరుకు పడడు.

*

ఆత్మాన మదేయం క్శిచ జ్ఞ జ నాతి జగ్దీశ్ేరమ్ | ి త తసకురుతే న భయం తసా కుత య దేేతి ర చిత్ || 4-6 || ఇతి చతుర్ణ థ ధ్యాయః

66

నీద్ంటూ, నినుా అంటేది ఏదీ లేదు. అటువంట్ట శుద్ధమైన సుురణమాత్రమైన నువుా ఏదో వద్లిపెట్టిలని ప్రయతిాసుెంట్టవేమిట్ట? అటువంట్ట భ్రంతిని బద్ాలగొట్టి, ఉనావాడివి ఉనాటుిగానే ఉనికిలో లయం అయిపో, అంతే. – అని అష్టివక్రుడు బొధిసుెనాాడు.

ప్ంచమాధ్యాయః

అష్ట ా వక్ర ఉవాచ || ి కేనాపి కిం శుద న తే సంగోఽసి ి ి స ాి కు మిచాసి | సంఘాతవిలయం కురే నేోవమేవ లయం వ ర జ || 5-1 ||

67

స్మద్రంనీట్టలోంచ్చ బుడగలు పుట్టినటుి, నీలోంచే ఈ జ్గతుె ఉద్భవిస్ెంద్నీ, అస్లు నిజ్ంగా ఉనాద్లి కైవలోమైన నీ ఆతమ ఒకొటేననీ తెలుసుకుని, ఉనావాడివి ఉనాటుిగానే ఉనికిలో లయం అయిపో.

ఉదేతి భవతో విశ్ేం వారిధే రివ బుదురదః | ఇతి జ్ఞ ా ై త్ేక్ మాత్మానం ఏవ మేవ లయం వ ర జ || 5-2 ||

68

జ్గతుెకు తనదైన ప్రతేోక వసుెతాం లేదు. అమ్లుడవైన నీకు వికారాలు లేవు. అందుచేత, ప్రతోక్షంగా కనిప్పసుెనాాకూడా నిజానికి నీలో జ్గతె అదీ లేదు. ఈ జ్గతుె కనబడటం కూడా, త్నడునాచోట పామంద్ని భ్రంతి పడడటేి అని గ్రహంచ్చ ఉనాఫళ్ంగా ఉనికిలో కరిగిపో.

ి త్మే ద్ధేశ్ేం నా ి స ామలే తేయి | ప్ ర తాక్షమ ప్ావస ి ం ఏవ మేవ లయం వ రజ్జ జ సరి ఇవ వాక్ ర జ || 5-3 ||

69

సుఖానీా దుుఃఖానీా, ఆశానిరాశలను, బ్రతుకునీ, మ్రణానీా, వీటనిాట్టనీ స్మానద్ృషిితో, స్మ్సిథతిలోంచ్చ చూడగలిగే పరిపూరుిడవైన నీవు, ఉనావాడివి ఉనాటుిగా ఉనికిగా మిగిలిపో.

*

ై రాశ్ాయోః సమః | సమదుఃఖసఖః పూరో ఆశ్రన సమజీవితమృతుాః స నేోవ మేవ లయం వ ర జ || 5-4 || ఇతి పంచమాధ్యాయః

70

అష్టివక్రుడు మ్ళ్ళా అనాాడు – “నేను ఆకాశంవలె అనంతమైన వాణ్ణి. ఈ జ్గతేెమో కుండలంట్టది. పరిమితీ, పరిణతీ గలది”అనా తేడా తెలియడమే జాఞనం. ఇట్టి జాఞనమారగంలో - పటుికోవటం, వదిలిపెటేియటం, లయమైపోవడాలూ లేవు.

ష్ష్ట ఠ ధ్యాయః

అష్ట ా వక్ర ఉవాచ || ి ఽహం ఘటవత్ ప్ర ఆకాశ్వ దనన్త ర క్ృతం జగ్త్ | ఇతి జ్ఞ ా నం తై థతసా న త్మాగో న గ్ర హో లయః || 6-1 ||

71

“నేను మ్హాస్వగరం లంట్ట వాడను. ఆ ప్రపంచమేమో అల వంట్టది”ఈ స్ంబంధం తెలుసుకోవడమే జాఞనం. ఇట్టి జాఞనమారగంలో - పటుికోవడం, పరితోజించడం, ఐకోమైపోవడం, ఇలంట్టవి లేవు.

మహోదధి రి వాహం స ప్ ర ప్ంచో వీచిసనిోభః | ఇతి జ్ఞ ా నం తై థతసా న త్మాగో న గ్ర హో లయః || 6-2 ||

72

“‘నేను’ అనా సుురణ మతోపుచ్చపి వంట్టది. విశాం అనాది కలిన, మతోపు చ్చపియంద్లి వెండిరూపోం వంట్టది. మిథో” ఇదే జాఞనం. ఇందులో ఒకద్దనిా పటుికోవటం, ఒకద్దనిా వదిలిపెటిడం, ఇంకోద్దనిలో లయమైపోవడం లేవు.

ి సఙ్గరశో రూప్ావద్ విశ్ేక్లినా | అహం స శుకి ఇతి జ్ఞ ా నం తై థతసా న త్మాగో న గ్ర హో లయః || 6-3 ||

73

“నికొంగా అనిా జీవరాశులయందు ‘నేను’ అనా సుురణను ఉనాాను. అదేవిధంగా, ఈ నాలో అనిా చరాచరాలూ రూపుద్దలిి ఉనాాయి” ఇదే జాఞనం. దీనికి - స్వాకరించడం, తిరస్ొరించడం, రూపుమాపడం లేవు.

*

అహం వా సరేభూతేషు సరేభూత్మ నాథో మయి | ై తసా న త్మాగో న గ్ర హో లయః || 6-4 || ఇతి జ్ఞ ా నం తథ ఇతి ష్ష్ట ఠ ధ్యాయః

74

జ్నకు డనాాడు – అనంత మ్హాస్మద్రాన్వాన నాలో, ప్రపంచమ్నే నౌక తన స్ాంతగాలికి తనే తటుికోలేక అటూ ఇటూ ఊగిస్లడుతంటుంది కానీ అల ఊగిస్లడే తతెవం నాకైతే లేదు.

ి మాధ్యాయః సప్

జనక్ ఉవాచ || ి తః | మ యానంతమహాంభోధౌ విశ్ేప్నత ఇతస భ ో త్మ || 7-1 || ర మతి సాేంతవాతేన న మమా ి స ాసహిషు

75

అనంతమ్హాస్వగరాన్వాన నాలో జ్గతుె అనే అల తన ప్రకృతికి అనుగుణంగా లేసుెంది గాక, పడుతుంది గాక. కాని నాకు మాత్రం ఎద్గడం, నశించడం లేవు.

మ యానంతమహాంభోధౌ జగ్దీేచిః సేభావతః | ి మాయాతు న మే వృద్ధ ఉదేతు వాఽస ి రో చ క్షతిః || 7-2 ||

76

అనంతమ్హాస్మద్రాన్వాన నాలో విశాం అనా కలిన చెలర్పగుతోంది. అయినా, అతిశాంతుడనూ నిరాకారుడనూ కాబట్టి, నేను మ్టుకు అలగే, ర్పగకుండా ఉంట్టను.

మ యానంతమహాంభోధౌ విశ్ేం నామ విక్లినా | అతిశ్రంతో నిరాకార ఏత దేవాహ మాసి థ తః || 7-3 ||

77

ప్రపంచ్చక వసుెకలినలలో ఆతమ లేదు. అనంతమైన నిరంజ్నమైన ఆ ఆతమలో వసుెవనాది లేదు. అందుచేత ఆతమనైన నేను అస్ంగుడనై, కోరికలు లేకుండా శాంతంగా అలగే ఉంట్టను.

ి నిరంజనే | నాత్మా భావేషు న్త భావ ి స త్మ ర ననే ి ఽసిృహః శ్రన ి ఏత దేవాహ మాసి ఇ తాసక్త థ తః || 7-4 ||

78

ఆహా, నేను శుద్ధ చైతనోమే తపి వేర్పదీకాను. ఈ జ్గతేెమో వట్టి కనికటుి వంట్టది. అటువంటపుిడు, “ఇది చేపటిద్గగది, ఇతి మ్ంచ్చది కాదు” అనే తలపులు నా కెకొణ్ణించ్చ వస్వెయి? ఎందుకు వస్వెయి?

*

అహో చినాాత య ూజ్ఞలోప్మం జగ్త్ | ర మేవాహం ఇన అతో మమ క్థం కుత ర హేయోప్రదేయక్లినా || 7-5 || ి మాధ్యాయః ఇతి సప్

79

దేనినైనా చూసి వాోమోహపడటమో, వాపోవటమో, దేనినైనా వదిలిపెట్టిననో, చేపట్టిననో అనుకోవడమో, దేనిా చూసైనా ఉపొింగిపోవడమో, ఆక్రోశించడమో – మ్నసుసలో ఇటువంట్ట దేమి జ్రిగినా అది బంధమే. కట్టి పడేసుెంది.

అష్ ా మాధ్యాయః

ి ం కినిచదాేంఛతి శోచతి | తదా బన్త ి యదా చిత కినిచనుాంచతి గ్ృహా ో తి కించిద ి ృష్ాతి కుప్ాతి || 8-1 ||

80

వాోమోహమూ వాపోవడమూ, తోజించడమూ స్వాకరించడమూ, హరషమూ కోపమూ లేనపుిడే మ్నసుసకు మకిె. విడుపు.

ి రాదా చిత ి ం న వాంఛతి న శోచతి | తదా ముకి న ముంచతి న గ్ృహా ో తి న హృష్ాతి న కుప్ాతి || 8-2 ||

81

మ్నసుస ఏదైనా ఒక ద్ృషిిని (ద్ృషిికోణానిా) పటుికుకూరుింటే అది బంధం. ఏ ద్ృషిికోణానికీ కూడా తగులుకోకుండా ఉనాపుిడే మకిె. మోక్షం.

ి ం సక్ ి ం కాసేపి దృష్క్ తదా బన్త ి యదా చిత ా షు | ి మసక్ ి ం సరేదృష్క్ తదా మోక్షో యదా చిత ా షు || 8-3 ||

82

“ఈ ‘నేను’ (కరె) లేనపుిడే మోక్షం. ‘నేను’ అనా ప్రతేోక వోకిెభావం ఉనాపుిడు బంధమే.” ఇల అనుకోగలిగినపుిడే చేపటిడాలూ, విడిచ్చపెటిడాలూ సులభంగా మానగలవు సుమా! (చేపటేిదీ, విడిచ్చపెటేిదీ ఈ ‘నేనే’ కద్ద.)

*

యదా నాహం తదా మోక్షో యదాహం బన ి నం తదా | మతేేతి హేలయా కించిత్ మా గ్ృహాణ విముంచ మా || 8-4 || ఇతి అష్ట మాధ్యాయః

83

“కరెవోపాలన, కరెవోం చెయోకపోవడం, ఇలంట్ట ద్ాంద్దాలూ, వోతిర్పకాలూ ఎపుిడు కడతేరత్నయి? పైగా, ‘ఎవరికి’ కడతేరాలి?” ఇది గ్రహంచ్చ, ఇహం పటి వైరాగోంచేత త్నోగపరుడవై, దేనికీ పూనుకోవటం మాని, నిరిిపెంగా ఉండు. – అని అష్టివక్రుడు అనాాడు.

నవమాధ్యాయః

అష్ట ా వక్ర ఉవాచ || ి ని క్సా వా | క్ృత్మక్ృతే చ దేనా య ేని క్దా శ్రనా ఏవం జ్ఞ ా తేేహ నిర్తేదాదభవ త్మాగ్ప్ర్ణఽవ ర తీ || 9-1 ||

84

నాయనా! లోకులపోకడలను చూసేె, ఎవరికైనా జీవితేచ్ఛా, భోగాలపై వాంఛా, కుతహలమూ తగుగత్నయా? అటువంట్ట లోకంపోకడలు పాట్టంచడం చేత ఎవడైనా ధనుోడు కాగలడా?

క్సాాపి త్మత ధనాసా లోక్చేష్ట ా వలోక్నాత్ | జీవితేచ్ఛా బుభక్షా చ బుభతోసప్శ్మం గ్త్మః || 9-2 ||

85

“ఈ స్ంస్వరం అంత్న నిస్వసరం, అనితోం, పొగడద్గగది కాదు. త్నపత్రయాలు పుట్టించే దోష్ంతో నిండినది. తిరస్ొరించద్గగది” అని నిశియించ్చకునావాడు శాంతం చెందుత్నడు.

అనితాం సరే మే వేదం త్మప్త ర యద్బ్ష్క్తమ్ | అసారం నిని య తం హేయ మితి నిశిచతా శ్రమాతి || 9-3 ||

86

మానవజీవితంలో కష్ిసుఖాలూ, లభాలూ, జ్యాపజ్యాలూ అనే ద్ాంద్దాలు లేని వయస్స, అధాోయమో ఏదైనా ఉంద్ద? వాట్ట గురించ్చ పట్టించ్చకోక, ఎల ప్రపెమో అల బ్రతుకు గడిపేవాడు జీవితంలో ఉతీెరుిడవుత్నడు. దొరికినద్దంతో తృప్పె చెందేవాడే దొర.

క్తఽసౌ కాలో వయః కిం వా యత య ేని న్త నృణామ్ | ర దేనా ి సిద్ధ త్మ నుాపేక్షా యథాప్ర ి మవాపుోయాత్ || 9-4 || ర ి ప్ వరీ

87

మ్హరుషలూ, యోగులూ, మ్తప్రవకెలూ ఇనిావిధాల చెపూెంటే చూసి, విని, వైరాగోం స్ంపాదించ్చకుని శాంతం చెంద్ని వార్తవరైనా ఉంట్టరా?

నానా మతం మహరీషణాం సాధూనాం యోగ్ననాం తథా | దృష్ట ా ే నిర్తేద మాప్నోః క్త న శ్రమాతి మానవః || 9-5 ||

88

తన నిరిిపెజీవనంచేత, స్మ్భావం చేత, బుదిధకౌశలం చేత మ్న చైతనాోనిా మ్నకు పరిచయం చేసి, ద్దని స్ారూపజాఞనానిా మ్నకు కలిగించ్చ మ్నని ఈ స్ంస్వరం నుండి ద్దట్టంపచేసేవాడేకద్ద గురువు?

ి ప్రిజ్ఞ క్ృత్మే మూరి ా నం ై చతనాసా న కిం గురుః | ి ా య ిసా రయతి సంసృతేః || 9-6 || నిర్తేదసమత్మయుకా

89

పాంచభౌతిక శరీరమూ, ప్రపంచ్చక వసుెవులూ అనీాకూడా నామ్రూపాలు ఆపాదించటంవలి వేట్టకి వాట్టవలె కనిప్పసుెనావే గాని, నిజానికవి పంచభూత్నలు మాత్రమే అని గ్రహంచ్చ. అలగ్రహంచ్చన క్షణమే నీవు నీ మాయాబంధానుాంచ్చ మకుెడవై నీ నిజ్స్ారూపంలో ఆతమసిథతుడవౌత్నవు.

ప్శ్ా భూతవికారాం ి స ేం భూతమాత్మ ర న్ యథారథతః | ి ః సేరూప్సో తత్ క్షణా దరన ి నిరుాక్ థ భవిష్ాసి || 9-7 ||

90

పేరుకునా కోరికలే స్ంస్వరం. అందుచేత కోరికలు వేట్టకీకూడా పటుిబడకుండా ఉండు. పేరుకునా కోరికల అలవాటుి మానేయడం వలన స్ంస్వరంపటుి విడుతుంది. అది జ్రిగిన నాడు నీ వింకేమీ చేయనకొర్పిదు. ఉనాటుిగానే ఉంటే చ్ఛలు.

*

వాసనా ఏవ సంసార ఇతి సరాే విముంచ త్మః | తత్మ ి ాగో వాసనాత్మాగాత్ సి థ తిరదా యథా తథా || 9-8 || ఇతి నవమాధ్యాయః

91

పురుష్టరాథలు నాలుగింట, కామ్ం నీ శత్రువు. అరథం అనరాథలకి ద్దరితీసుెంది. ఈ ర్తండూ విడిచ్చ పెట్టియిో. ఈ ర్తండిట్ట నినుా ప్రేర్పప్పంచే కారణం ధరమం. అంచేత ఆ ధరామనికి కూడా ఏ విధంగానూ గుడి కటేియకు.

దశ్మాధ్యాయః

విహాయై వరిణం కామ మరథం చ్ఛనరథసంకులమ్ | ధరా మ పేాతయో ర్త ే తుం సరే త్మ ర నాదరం కురు || 10-1 ||

92

మిత్రులు, భూమలు, ధనమ, ఇళ్ళా, భారో, బంధువులూ – ఈ స్ంపద్నంత్నకూడా ఒక కల లగాను, లేక, ఒక ఐంద్రజాలికుడి మాయలగాను పరిగణ్ణంచ్చ, మొత్నెనికి ఇద్ంత్న మూణాిళ్ా మచిటే అనా స్త్నోనిా చూడు.

సేపేోన య ూజ్ఞలవత్ ప్శ్ా ద్ధనాని తీ ర ణి ప్ంచ వా | మిత ర క్షేత ర ధనాగార దారదాయాద్ధ సంప్దః || 10-2 ||

93

ఎకొ డెకొడైతే తృష్ి – అంటే, ‘ఇది కావాలి’ అనా ప్పపాస్ కలుగుతోందో అకొడే స్ంస్వరం అంటుతోంది అని తెలుసుకో. ద్ృఢమైన వైరాగాోనిా అలవరచ్చకుని, వాంఛలు చలిరినవాడవై, సుఖ్ంగా ఉండు.

యత ో సంసారం విద్ధ ి తత ర యత ర భవే ి త ృష్ట ర ైవ| ై రాగ్ా మాశిర తా వీతతృష్ ప్ర ో ః సఖీ భవ || 10-3 || ర ఢవైవ

94

నీకునా స్ంకెళ్ళా కోరికలు మాత్రమే. వాట్టని తెంపుకుంటేనే సేాచా – విమోచనం అనబడేది. ఎపిట్ట కపుిడు, తిరిగి తిరిగి, మ్రువకుండా ప్రపంచ్చక విష్యాల మోజులో పడకుండా ఉండటమే స్ంతోష్టనిా కలిగిసుెంది.

తృష్ట ో మాత్మ ి ి స నాోశో మోక్ష ఉచాతే | ర తాక్త బన ి మాతే భవాసంసకి ా రుాహురుాహుః || 10-4 || ర ణ ప్ర ర ి పి తుష్క్

95

నిజ్ంగా ఉనాద్లి శుద్ధమైన చైతనోస్ారూపుడవైన నువాకడవే. ఈ ప్రపంచమ్ంత్నకూడా జ్డం. ద్దనికి చైతనోం లేదు. నిజ్మైన ఉనికీ లేదు. అస్లు అవిద్ో(అజాఞనం) అనాది కూడా ఏదీలేదు. మ్రింకా నీకు, ఏదో జాఞనం స్ంపాదించ్ఛలనా పాకులట దేనికి?

తే మేక్ శేచతనః శుద్ధ ి జడం విశ్ే మస ి త థా | అవిదాాపి న కించి త్మస కా బుభత్మస తథాపి తే || 10-5 ||

96

రాజ్ోం, స్ంత్ననమూ, భారాో, శరీరం, సుఖాలు, వీటనిాట్టనీ కూడా ఒక్కొకొ జ్నమలోనూ నువుా ఎంత గట్టిగా పటుికు కూరుినాా అవనీా చ్చవరికి నీనుండి దూరమే అయిపోత వచ్ఛియి కద్ద!

రాజాం సత్మః క్ళత్మ ర ణి శ్రీరాణి సఖాని చ | ి సాాపి నష్ట సంసక్ ా ని తవ జనాని జనాని || 10-6 ||

97

అరథమూ, కామ్మూ, ధరమమైన పుణోకారాోలూ, ఇక చ్ఛలుబాబూ! ఈ పురుష్టరథ ప్రపంచ్చకజీవన మ్నే కీకారణోంలో మ్నసుసకు ఎపుిడూ విశ్రంతి దొరకనేలేదుకద్ద.

అల మర్తథ న కామేన సక్ృతేనాపి క్రాణా | ి ర్త న విశ్ర ఏభాః సంసారకానా ర ి న మభూ నానః || 10-7 ||

98

ఎనిా జ్నమల బటీి నువుా మ్నోవాకాొయ కరమల చేత గొడుడ చ్ఛకిరీ చేస్తె వచ్ఛివు! అద్ంత్న ఇపిట్టకైనా ఆప్ప, విరమించ్చకుని, ఉపశమించ్చ.

*

క్ృతం న క్తి జనాాని కాయేన మనసా గ్నరా | దుఃఖ మాయాసదం క్రా త దదాా పుాప్రమాత్మమ్ || 10-8 || ఇతి దశ్మోధ్యాయః

99

వసుెవులకి ఉనికీ, లేమీ, పరిణతీ - ఇవి మూడూకూడా స్ాభావగుణా లని నిరాధరణగా తెలుసుకునావాడు నిరిాకారుడై (తబోబుో కాకుండా) కష్టిలు కడతేరిన వాడై, సునాయాస్ంగా ఉపశమ్నం పొందుత్నడు.

ఏకాదశోధ్యాయః

భావాభావవికారశ్చ సేభావా ద్ధతి నిశ్చయీ | ై వ్యప్శ్రమాతి || 11-1 || నిరిేకార్ణ గ్తకే ల శ్ః సఖేన

100

యావత్ స్ృషిికీ నిరామత భగవంతుడే, అతడు తపి వేర్ప ఏ శకీె ఇకొడ లేద్ని నిశియంగా అరథం చేసుకునావాడు అంతరంగంలో కోరికలు మ్టుమాయమైనవాడై, శాంతుడౌత్నడు. దేనివెంట్ట పడి తగులుకోడు. పులుమకోడు.

ఈశ్ేరః సరేనిరాాత్మ నేహానా ఇతి నిశ్చయీ | ి రోళితసరాేశ్ః శ్రన ి ః కాేపి న సజ అన జ తే || 11-2 ||

101

జీవితంలో ఆపద్లూ, స్ంపద్లూ వాట్ట వాట్ట స్మ్యాలోి వాట్టలిడం మ్న ప్రరబాధనిా బట్టి దైవం నిరియించేదీ అని తెలివిగా అరథం చేసుకునావాడు, తన ఇంద్రియాల పోకడ తనలోనే అణ్ణగి ఉండటంచేత ఎపుిడూ స్ంతృప్పెగా ఉంట్టడు. ఏమీ అడగడు. ఏడుపులు ఏడవడు.

ఆప్దః సంప్దః కాలేై ద్వా దే వేతి నిశ్చయీ | ి ః సేస్వ తృప్ థ ని య ూయో నితాం న వానాతి న శోచతి || 11-3 ||

102

సుఖ్మూ, దుుఃఖ్మూ, పుటుికా, మ్రణమూ, అనీా ప్రరబాధనుస్వరం దైవ నిరియాలే అని తేటగా తెలుసుకునావాడు, తన స్ాంతగొపివలి స్వధోమైయేది ఏదీ లేద్ని కనిపెట్టి ఆయాస్పడకుండా ఉంట్టడు. ఏద్నాా కారోంలో కృషి చేసుెనాా గాని, ద్దని ఫలంస్వధించే పటుిద్లలో, త్నపత్రయంలో తగులుకోడు.

సఖదుఃఖే జనామృత్యాై ద్వా దే వేతి నిశ్చయీ | సాధ్యాదరీశ నిరాయాసః కురేనోపి న ల్పప్ాతే || 11-4 ||

103

ఈ జీవితంలో చ్చంతయే చ్చకాకులకి కారణం, మ్ర్పదీ కాదు అని గట్టిగా గ్రహంచ్చనవాడు, చ్చంత్న, బంగపెటుికోవటమూ మాని, చ్చకాకులు పోయి, దేనిపట్టి వాోమోహం లేక, సుఖ్ంగా, శాంతంగా ఉండగలుగుత్నడు.

ి యా జ్ఞయతే దుఃఖం నానా థే హేతి నిశ్చయీ | చిన ి ః సరేత తయా హీనః సఖీ శ్రన ర గ్ళితసిృహః || 11-5 ||

104

“నేనీ జ్డశరీరానిాకాను. నాకస్లు పరిమితం చేసే శరీరమే లేదు. నేను ఎఱుకను(చైతనాోనిా)” అని నిశియంగా గ్రహంచ్చనవాడు కైవలోస్మ్మైన సిథతినంది, త్ననుగాని ఇతరులుగాని చేసినవీ, చేయనివీ అనీా పైకిలగి అరాథలు తీసి స్వగదీయడు.

నాహం దేహో న మే దేహో బోధోఽహ మితి నిశ్చయీ | ై కవలా మివ సంప్ర ర ి ప్న న సార తాక్ృతం క్ృతమ్ || 11-6 ||

105

బ్రహమదేవుడినించ్చ పచిగడిడవరకూ ఉనాద్లి త్ననే అని గ్రహంచ్చనవాడు, ఆలోచనలతో స్తమ్తం అవక, పవిత్రుడై, జీవితంలో తనకి ప్రపెమైనవీ ప్రపెంకానివీ లెకొవేసి బేరీజు వేస్తె కూరోిక, శాంతుడై ఉంట్టడు.

ి ంబప్రాన ి ం అహ మే వేతి నిశ్చయీ | ఆబ ర హాస ి ః ప్ర నిరిేక్లిః శుచిః శ్రన ర ి ప్ర ప్ర ర ి ప్ వినిరేృతః || 11-7 ||

106

రకరకాలవాట్టతో నిండి, అచెిరువు గొలిపే ఈ ప్రపంచం అస్లు ఉతెది అని స్ిష్ింగా తెలుసుకునావాడు, వాంఛలూ అలవాటూి లేనివాడై, స్తురిెయే త్ననుగా మిగిలి, బరువూ ప్రతేోకత్న కోలోియి, శాంతిస్వెడు.

*

నానాశ్చరా మిదం విశ్ేం న కించి ద్ధతి నిశ్చయీ | ి మాతో నిరాేసనః సూురి ర న కించి ద్ధవ శ్రమాతి || 11-8 || ఇతి ఏకాదశోధ్యాయః

107

శారీరకమైన పనులమీద్ మొద్ట అస్హనం కలిగి తరువాత, పెద్ాపెద్ా మాటలు ఆడటం అంటే విసిగెతిె అటుపైన, బొతిెగా ఆలోచ్చంచడం కూడా భారమే అనిప్పంచ్చ, అలగే, ఉనావాణ్ణా ఉనాటుిగానే మెద్లకుండా కూరుినాాను. – అని జ్నకు డనాాడు.

దాేదశోధ్యాయః

జనక్ ఉవాచ || ి రాసహః | కాయక్ృత్మాసహః పూరేం తతో వాగ్నేస ి సహ ి స సాాత్ ఏవ మే వాహ మాసి అథ చినా థ తః || 12-1 ||

108

బయట శబాాది ఇంద్రియవిష్యాల వాోమోహానిా ద్దట్టను. లోపల ఆతమ స్ర్ప, చూసే విష్యం కాదు. అందుచేత, హృద్యంలో ఏ ద్నిప్పసేె అది గమ్నిస్తె అలగే ఉనాపాటున ఉంట్టను.

పీ య దే రదృశ్ాతేేన చ్ఛతానః | ర తాభావేన శ్బా ై కాగ్ర హృదయ ఏవ మే వాహ మాసి విక్షేప్త థ తః || 12-2 ||

109

నా ఊహలచేత చెలర్పగిన అలోచనలు, ధాోనంలో ననుా భ్రమింపచేసినపుిడు మ్నసుసను స్మాధిలో నిలపడానికి ఏకాగ్రత వంట్ట ప్రయత్నాలు స్లపాలి. అట్టి భ్రమ్లు లేనపుిడు ఏ ప్రయతామూ అకొరలేదు అనా విష్యం గమ్నించ్చ, ఏమీ స్ంకలిం చేయకుండా అలగే ఊరికే కూరుింట్టను.

సమాధ్యాసాద్ధవిక్షిప్ర ి వావహారః సమాధయే | ఏవం విలోక్ా నియమం ఏవ మే వాహ మాసి థ తః || 12-3 ||

110

ఇది స్వాకరణీయమ, ఇది తిరస్ొరణీయమ (ఇది మ్ంచ్చదీ, ఇది చెడడదీ) అనా తేడాలు ననుా వీడిపోయాయి. పొంగిపోవడమూ, కుంగిపోవడమూ వంట్ట ఉద్రేకాలు నాకు లేవు, ఓ బ్రాహమణోతెమా! అందుచేత నేను అలగే, ఆ సిథతిలోనే హాయిగా ఉంట్టను.

హేయోప్రదేయవిరహా దేవం హరషవిష్టదయోః | అభావా దదా హే బ థ తః || 12-4 || ర హా నేోవ మే వాహ మాసి

111

బ్రహమచరోమూ, గారహస్థయమూ వంట్ట ఆశ్రమ్ ధరామలని పాట్టంచటమూ, ఆ నియమాలు తపిటమూ, ధాోనం చేయటమూ, మ్నుసుపడడద్దనిా వదిలిపెటిటమూ, వీటనిాట్టవలి నా స్తురిెకి భంగం కలగటం చూసి, నేనుమ్టుకు అలగే ఉనాపాటున ఉంటునాాను.

ి సీేక్ృతవరజనమ్ | ఆశ్ ర మానాశ్ ర మం ధ్యానం చిత ై ర్తవ మే వాహ మాసి విక్లిం మమ వీక్ష్యాత్ థ తః || 12-5 ||

112

కరామనుష్టునం చేయడం అజాఞనం అయితే, చేసుెనా కరమలను మానేయడం కూడా అజాఞనమే. అనుష్టునం లోని కరాెభావం అజాఞనం. విరమించడంలోని కరాెభావం కూడా కరాెభావం కావడం చేత అజాఞనమే. ఈ తత్నెవనిా స్మ్గ్రంగా తెలుసుకుని, నేను అలగే హాయిగా ఉనాపాటున ఉంట్టను.

ై వ్యప్రమ ి స థా | క్రాానుష్ట ఠ న మజ్ఞ ా నా దాథ ి ేం ఏవ మే వాహ మాసి బుధ్యే సమా గ్నదం తత థ తః || 12-6 ||

113

ఊహంపశకోంకాని భగవంతుణ్ణా, ఎంత గొపిగా ఊహంచెయోగలిగినాకూడా, ఆ ఊహారూపానేా – అంటే వట్టి ఊహనే కద్ద మ్నం అరాధిసుెనాామ! అల బలవంత్నన భగవంతుణ్ణా ఊహంచే భావాలు మాని నేను అలగే ఉనాపాటున కూరుింట్టను.

ి రూప్ం భజ తాసౌ | అచింతాం చింతామాన్తఽపి చినా ి ే త దాభవనం తసాా దేవ మే వాహ మాసి తాకా థ తః || 12-7 ||

114

ఈ విధంగా ఉనాపాటున ఉండగలిగే తుషిిని చేసుకునావాడు కృత్నరుథడు. ఈ విధంగా “ఊరకే” ఉండే స్ాభావం గలవాడు ధనుోడు.

*

ఏవ మేవ క్ృతం యేన స క్ృత్మర్ణ థ భవే దసౌ | ఏవ మేవ సేభావ్య యః స క్ృత్మర్ణ థ భవే దసౌ || 12-8 || ఇతి దాేదశ్రధ్యాయః

115

జ్నకు డనాాడుఏమీలేని ఫకీరు పొందే మ్నశాశంతి, కౌపీనం ధరించ్చ స్వధనచేసే స్నాోసికి కూడా దురిభమ. అందుచేత, ఈ బాహోంగా స్ంస్వరానిా త్నోగం చెయోటం, స్నాోస్వనిా స్వాకరించటం, వంట్ట వాట్టని మాని నేను హాయిగా ఉంట్టను.

రత యోదశ్రధ్యాయః

జనక్ ఉవాచ || అకించనభవం సాేస థ ాం కౌపీనతేేఽపి దుర ల భమ్ | త్మాగాదానే విహా యాసాా దహ మాస్వ యథాసఖమ్ || 13-1 ||

116

కాయకర్తవమనా, వాక్ కర్తవమనా మ్నోకర్తవమనా – వీట్టలో ఒక్కొకొటీ ఒక్కొకొ రకంగా మ్నలేా కష్ిపెడుతంట్టయి. ఈ కరమస్వధనలనీా మాని ఒకొ మోక్షస్వధనలో హాయిగా నిమ్గుాడనై ఉనాాను.

కుత్మ ర పి ఖేదః కాయసా జిహాే కుత్మ ర పి ఖిదాతే | ి ాి కా ే పురుష్టర్తథ సి మనః కుత్మ థ తః సఖమ్ || 13-2 || ర పి తత

117

నిజ్ంగా ఏ పనీకూడా మ్నం స్ంకలిించ్చ చేసినది కానేరదు అనా స్త్నోనిా తలుచ్చకుని, ఏది కరెవోంగా నాకెదురుపడితే అది అపిట్టకి నిరాహంచ్చ ఆనంద్ంగా ఉంట్టను.

ి ా తత ి ేతః | క్ృతం కి మపిై నవ సాా ద్ధతి సంచిన ి మాయాతి తత్ క్ృ త్మేస్వ యథాసఖమ్ || 13-3 || యదా యతరరు

118

శరీరమే త్నమ అనుకునే యోగులు ఒకచోట కరమచెయోమ్నో, ఇంక్కకచోట నైష్ొరమయ సిథతిలో ఉండమ్నో నిరోంధిస్తెంట్టరు. కరెృతాంతో, కరమతో స్ంబంధమూ అస్ంబంధమూ లేని నేను అట్టి నిరోంధాలేవీ లేక నిశిింతగా ఉంట్టను.

ై ష్రరాానిరరన క్రాన ి భావా దేహస థ యోగ్ననః | సంయోగాయోగ్విరహా దహ మాస్వ యథాసఖమ్ || 13-4 ||

119

ఒక చోట ఉండటంవలినో, స్ంచ్ఛరం చేసుెండడం వలినో, ర్తండూ మానేసి ఊరికే పడుకునిఉండటం వలినో నాకు అబేో మ్ంచ్చగాని, చెడుగాని ఏమీ లేవు. అందుచేత నిలుినే ఉనాా, పయనిసుెనాా, నిద్రపోతునాా, నేను స్ంతోష్ంగానే ఉంట్టను.

అరా థ నర్ద్ థ న మే సి థ త్మా గ్త్మా న శ్యనేన వా | తిష్ ఠ న్ గ్చాన్ సేప్న్ తసాా దహ మాస్వ యథాసఖమ్ || 13-5 ||

120

నిద్రపోత ఉండటం వలి నాకు నష్ిమేమీ లేదు. కృషి చేయడం వలి లభమూ లేదు. అందుచేత నష్ిమూ, ఉలిస్మూ అనా లెకొలు విడిచ్చపెట్టి హాయిగా ఉనాపాటున సుఖ్ంగా ఉంట్టను.

ి మే హానిః సిద్ధ సేప్తో నాసి ి రాతోవతో న వా | నాశోల ల సౌ విహా యాసాా దహ మాస్వ యథాసఖమ్ || 13-6 ||

121

ప్రపంచ్చక వసుెభోగాలవలి కలిగే సుఖ్దుుఃఖాలలో హెచ్చితగుగల పాళ్ాకి ఒక నియమ్ం లేకపోవడంచేత ‘ఇది శుభకరమ, ఇది అశుభమ’ అనా మద్రవేయడం మాని సుఖ్ంగా ఉంట్టను.

*

సఖాద్ధరూప్రనియమం భావే ష్టేలోక్ా భూరిశ్ః | శుభాశుభే విహా యాసాా దహ మాస్వ యథాసఖమ్ || 13-7 || ఇతి రత యోదశ్రధ్యాయః

122

ఈ స్ంస్వరంలో ఉంటూకూడా స్ంస్వరపు చ్చంతలు క్షీణ్ణంచ్చనవాడు, నిద్రపోతకూడా మెలకువలో ఉనాటువంట్టవాడు. అతనికి ఎపుిడేనా పరధాోనం కలిగి ఆలోచనలు ఒకటీ అరా తలెతిెనా, స్ాభావసిద్ధంగా అతని మ్నసుస ఆలోచనల రణగొణధాని లేక ప్రశాంతంగా ఉంటుంది. – అని జ్నకు డనాాడు.

చతురయ శ్రధ్యాయః

జనక్ ఉవాచ || ప్ ి యః ప్ ర క్ృత్మా శూనాచితో ర మాదా దాభవభావనః | నిద్ధ ర తో బోధిత ఇవ క్షీణసంసరణో హి సః || 14-1 ||

123

కోరికలనీా చలిరి మ్టుమాయమైపోయిన నాకు, ఇక ఇంకా మిత్రులూ, ధనమూ, ద్దనిా దోచ్చకునే ప్రపంచ్చక విష్యాలూ ఏమంట్టయి? ఇంక శాస్వాలేమిట్ట? జాఞనమేమిట్ట?

క్ే ధనాని క్ే మిత్మ ర ణి క్ే మే విష్యదసావః | క్ే శ్రస ా నం యదా మే గ్ల్పత్మ సిృహా || 14-2 || ర ం క్ే చ విజ్ఞ

124

జ్గదీశారుడూ, అనిాట్టనీ గమ్నిసుెనావాడూ, అయిన పరమాతుమని తెలుసుకునాాక, బంధమూ మోక్షమూ అనా చరిల మీద్ ఇచా మాని ఇక నాకు మకిె దొరకాలనా ఆదురాా కూడా లేదు.

విజ్ఞ ా తే సాక్షిపురుషే ప్రమాతాని చేశ్ేర్త | ై నరాశేా బంధమోక్షేచ న చింత్మ ముక్ ి యే మమ || 14-3 ||

125

నిరిాకలిమైన అంతరంగం గలవాడు బయట్టకి స్ాస్ంకలింతోనే మ్సులుతునాటుి కనప్పంచ్చనా, అతని బతుకు కలలోలగే జ్రిగిపోతంటుంది. అటువంట్ట ద్శలోఉనావాని లోపలి సిథతిగతులు, అతనివంట్ట అంతరంగశుద్ధత గలవాళ్ాకే గాని ఇతరులకి తెలియదు.

*

అంతరిేక్లిశూనాసా బహిః సేచాన య చ్ఛరిణః | భా ర ి న స్వావ దశ్ర ిసా ిసా ిసా దృశ్ర ఏవ జ్ఞనతే || 14-4 || ఇతి చతురయ శ్రధ్యాయః

126

అష్టివక్రు డనాాడు స్తెవబుదిధగల మమక్షువులకైతే జీవితధేోయమైన మకిె పొంద్ట్టనికి ఊరికే యాద్దలపంగా చేసిన ఉపదేశమే చ్ఛలు. జిజాఞసువులు జాఞనస్మపారజనకోస్ం ఉపదేశాలవెంట జీవితమ్ంత్న వెచ్చించ్చనా జాఞనమోహంలోనే చ్చకుొకుని ఉంట్టరు.

ప్ంచదశ్రధ్యాయః

అష్ట ా వక్ర ఉవాచ || ి ేబుద్ధ యథాతథోప్దేశేన క్ృత్మరథః సత ి మాన్ | ఆజీవ మపి జిజ్ఞ ా సః ప్ర ి స త ర విముహాతి || 15-1 ||

127

బంధం అంటే సుఖ్ంకోస్ం ప్రపంచ్చకవిష్యాల వెంటపడవలసి రావడం. మోక్షం అంటే మ్న సుఖ్శాంతులకై ప్రపంచ్చక విష్యాల వెంటపడవలసిన అగతోం లేకపోవటం. తెలుసుకోవలసిన వేద్దంతరహస్ోమ్లి ఇంతే. ఇక నీకు ఎల తోచ్చతే అల చెయిో.

ై రసాం బన్త మోక్షో విష్యవ ి ై వష్యిక్త రసః | ఏత్మవ దేవ విజ్ఞ ా నం యథేచాసి తథా కురు || 15-2 ||

128

ఈ తతెవజాఞనం వాచ్ఛలురిా మూగిగానూ, తెలివిగలవారిని జ్డబుదిధగానూ, శ్రమికులను బద్ధకసుెలుగానూ మార్పిసుెంది. అంచేత, ప్రపంచభోగాలను అనుభవించ్ఛలనా కోరిక గలవారు ఈ తతెవజాఞనబోధ జ్యలికి రారు.

వాగ్నా ప్ర ా మహోద్ధాగ్ం జనం మూక్జడాలసమ్ | ర జ ి ేబోధోఽయ మత ి స ాి క్త బుభక్షుభిః || 15-3 || క్ర్ణతి తత

129

నీవు దేహానివి కావు. నీకు పరిమితంచేసే దేహమూ లేదు. నీవు పనులను చేసే కరెవీ కావు, ఆ పనుల ఫలల ననుభవించే భోకెవీ కావు. నీవు చైతనోస్ారూపుడివి. స్ద్ద స్వక్షగానే ఉండేవాడివి. దేనినీ అపేక్షంచక సుఖ్ంగా తిరుగాడు.

ి క్రా ి న వా భవాన్ | న తేం దేహో న తే దేహో భోకా చిద్బ్ ూ ప్నఽసి సదా సాక్షీ నిరపేక్షః సఖం చర || 15-4 ||

130

రాగదేాష్టలు మ్నసుసకు చెందినవి. నీకు కాదు. మ్నసుస నీకు చెందినది కాదు. నీది కాదు. నువుా తేడాలూ భేద్దలూ లేనివాడివి. మారుిలు చెంద్నివాడివి . “ఉనాాను” అనా సుురణవే నువుా. సుఖ్ంగా తిరుగాడు.

రాగ్దేేషౌ మన్తధర్ద్ా న మన ి స్వ క్దాచన | నిరిేక్లోిఽసి బోధ్యత్మా నిరిేకారః సఖం చర || 15-5 ||

131

అంద్రిలోనూ నినూా, నీలో అంద్రినీ చూడడం నేరుికుని, నీ అలిమైన వోకిెని పట్టి ఉండక, ‘నాది నాది’ అనా పాకులట వీడి, హాయిగా తేలికగా ఉండు.

సరేభూతేషు చ్ఛత్మానం సరేభూత్మని చ్ఛతాని | విజ్ఞ ా య నిరహంకార్ణ నిరామ ి స ేం సఖీ భవ || 15-6 ||

132

స్మద్రంలో అలలు ఏరిడి వేరుగా కనిప్పస్వెయి. ఓ చైతనోమూరీె ! అదేవిధంగా నీ సుురణలోంచే ఈ విశాం ఉద్యిస్తెంది. ఆ సుురణవే నీవు. ఇందులో స్ందేహం లేదు. బంగ పడకు.

విశ్ేం సురతి య తే ర దం తరంగా ఇవ సాగ్ర్త | ి విజేర్ణ భవ || 15-7 || త ి త ే మేవ న సనే య హ శిచన్మార్త

133

జాఞనమే రూపుద్దలిినవాడివి. భగవంతుడవు నువుా. జ్డమైన, గుణదోష్టలతో నిండిన ప్రకృతివి కావు. ద్దనికి అతీతమైన ఆతమవు. విను బాబూ! నమమ నాయనా! ప్రకృతికమైన ఈ ప్రపంచపు మోహంలో పడకు సుమా!

శ్ ి సే త్మత శ్ ి సే నాత ర ద ర ద ర మోహం కురుష్ే భోః | జ్ఞ ా నసేరూప్న భగ్వా నాత్మా తేం ప్ ర క్ృతేః ప్రః || 15-8 ||

134

పంచేంద్రియాల స్ంకెళ్ా చ్చకిొన ఈ దేహం అవి నిలబడమ్ంటే నించ్చంటుంది, రమ్మంటే వసుెంది, పొమ్మంటే పోతుంది. కాని, నీ అస్లు స్ారూపమైన ఆతమ వచేిదీ కాదు, పోయేదీ కాదు. మ్ర్తందుకు ద్దనిా గురించ్చ విచ్ఛరిస్వెవు?

ై ః సంవేష్క్ గుణ ా తో దేహ ి సి ష్ ఠ త్మాయాతి యాతి చ | ఆత్మా నగ్ంత్మ నాగ్ంత్మ కి మేన మనుశోచసి || 15-9 ||

135

దేహం కలింతం వరకూ బతికి ఉండనీ, లేద్ద, ఇపిట్టకిపుిడే రాలిపోనీ. చైతనోమే స్ారూపమగా గల నీకు దేహం చ్చరకాలం ఉండటం వలి కలిగే వృదిధగానీ, అ దిపుిడే రాలిపోవడం వలి నష్ింగానీ ఏమనాది?

ి ం గ్చాతేై ద్ావ వా పునః | దేహ ి సి ష్ ఠ తు క్లిన క్ే వృద్ధ ి ః క్ే చ వా హాని ి స వ చినాాత ర రూపిణః || 15-10 ||

136

అనంత మ్హాస్వగరం వంట్టవాడవైన నీలో జ్గతుె అనే అల తన ప్రకృతికి అనుగుణంగా లేసుెంది గాక, పడుతుందిగాక. కాని ద్దనివలి, నీకు పెరుగుట, తరుగుట లేవు.

తే యానంతమహాంభోధౌ విశ్ేవీచిః సేభావతః | ి మాయాతు న తే వృద్ధ ఉదేతు వాస ి రో వా క్షతిః || 15-11 ||

137

నాయనా! వట్టి ఎఱుకయే నీ స్ారూపమ. నీ ఎఱుకలోని ఈ జ్గతుె నీనుండి భినాం కాదు. మ్రి అలంటపుిడు, జ్గతుెలో ఏది స్వాకరించద్గగది? ఏది తిరస్ొరణీయమ? ఈ ద్ాంద్ా కలిన ఎవరికి? ఎలగ కలగగలదు?

త్మత చినాాత ర రూప్నఽసి న తే భినో మిదం జగ్త్ | అతః క్సా క్థం కుత ర హేయోప్రదేయక్లినా || 15-12 ||

138

ఉనాద్లి అద్ాయడవైన నువుా ఒకొడవే! నాశం లేనివాడివి. శాంతుడవు. చైతనో విస్వెరానివి. అమ్లుడవు. అటువంట్ట నీయందు జ్నమగాని, కరమగాని, అహంకారంగాని ఎకొడనుండి ఏరిడగలదు?

ి చిదాకాశేఽమలే తేయి | ఏక్సిా నోవాయే శ్రనే కుతో జనా కుతో క్రా కుతోఽహంకార ఏవ చ || 15-13 ||

139

నువుా దేనిని చూసినా, నీ ద్ృషిి దేనిమీద్ పడాడ అకొడ ప్రకాశించేది అద్ాయడవైన నువేా. బంగారు గాజులూ, వంకీలూ, గజ్జజలూ బంగారంగానే మెరుసుెంట్టయి గాని, బంగారానికి భినాంగా కనిప్పస్వెయా?

య ి త ేం ప్శ్ాసి తై త్ూక్ ి స ే మేవ ప్ ర తిభాసస్వ | కిం ప్ృథక్ భాసతే సేరా ో త్ క్టకాంగ్దన్మపురమ్ || 15-14 ||

140

‘నేను బ్రహమతత్నెవనిా, ఆతమను’ అనా జాఞనానీా, ‘నేను జ్డానిా కాను, అనాతమయైన ప్రపంచ్ఛనిా కాను’ అనా వివేకానీా వేరు వేరు సిద్దధంత్నల కింద్ విభజించక, ‘ఉనాద్లి ఒకొటే, ఉనాద్ంత్న ఆతమయే’ అని రూఢిచేసుకుని, సిద్దధంతస్ంకలిలు లేక స్ంతోష్ంగా ఉండు.

అయం సోఽహ మయం నాహం విభాగ్ మితి సంతాజ | సరే మాతేాతి నిశిచతా నిససఙ్రలిః సఖీ భవ || 15-15 ||

141

ఈ ప్రపంచం ఉనాటుిగా కనిప్పంచడం కేవలం నీ అజాఞనం వలి తోచ్చనదే కాని నిజ్ం కాదు. అజాఞనంతో కాక పారమారిథక ద్ృషిితో చూసేె నిజానికి ఉనాద్లి నీ వకొడవే. స్ంస్వరంలో చ్చకుొకునా గృహసుథడైనా, స్ంస్వరానిా తోజించ్చన స్నాాయసియైనా, జీవుడైనా ఈశారుడైనా, మ్ర్పదైనా అనీా నువేాగాని వేర్ప ఎవరూ ఇకొడ లేరు.

ై వాజ్ఞ తవ ా నతో విశ్ేం తే మేక్ః ప్రమారథతః | ి సంసారీ నాసంసారీ చ క్శ్చన || 15-16 || తేతో ి ఽన్తా నాసి

142

‘ఈ ప్రపంచమూ, స్ంస్వరమూ వట్టి భ్రమ్, నిజానికి ఇద్ంత్న ఏమీ లేదు’ అని నిశితంగా గ్రహంచ్చనవాడు, కోరికలు చోటుచేసుకోలేని వట్టి ఎఱుకమాత్రుడననా అనుభవంలో, ఏమీ కానటేి శాంతంగా ఉంట్టడు.

భా ర ి ని మాత ర మిదం విశ్ేం న కించి ద్ధతి నిశ్చయీ | ి మాతో నిరాేసనః సూురి ర న కించి ద్ధవ శ్రమాతి || 15-17 ||

143

ఈ స్ంస్వరమ్నే స్మద్రంలో ఇదివరకు ఉండినద్లి ఒకొటే. ఇపుిడూ ఉనాది ఒకొటే. ఇకపై కూడా ఒకొటే ఉండబోయేది (నానాతెవం అనాది లేనిది). నీ కంట్టవా, స్ంక్రమించ్చన బంధమూ లేదు, స్ంపాప్పెంచవలసిన మోక్షమూ లేదు. కృతకృతుోడివి. నీకు చేసేందుకు తరువాయి ఏమీలేదు. హాయిగా మ్స్లుతండు.

ి భవిష్ాతి | ఏక్ ఏవ భవాంభోధ్య వాసీ దసి ి మోక్షో వా క్ృతాక్ృతాః సఖం చర || 15-18 || న తే బన్త ి ఽసి

144

హే చైతనోమ్యా! (నినేా) స్ంకలిలతోటీ, వికలిలతోటీ నీ చ్చత్నెనిా క్షోభ పెటికు. ఉపశమ్నంతో సేద్తీరి, ఆనంద్మూరిెయైన నీ ఆతమలోనే ఆద్మ్రచ్చ ఉండు.

ి ం క్షోభయ చినాయ | మా సఙ్రలివిక్లిభాాం చిత ఉప్శ్రమా సఖం తిష్ ఠ సాేతా నాానన య విగ్ర హే || 15-19 ||

145

దేనిమీదైనా కూడా ధాోనం చేయడం అదీ మాన్యిో. హృద్యంలో ఏదీ కూడా ధారణపట్టి కూరోికు. నువుా ఆతమవి. మకుెడవే. ఇంకా విచ్ఛరమారగమూ అదీ పట్టి ఏం చేసుొంట్టవు?

*

తాై జవ ధ్యానం సరేత యి ృద్ధ ధ్యరయ | ర మా కించి ద ి ఏవాసి కిం విమృశ్ా క్రిష్ాసి || 15-20 || ఆత్మా తేం ముక్ ఇతి ప్ంచదశ్రధ్యాయః

146

నాయనా! నీవు నానాశాస్వాలనూ పలువిధాల ప్రవచ్చస్తె ఉండేవాడివి కావచ్చి. లేక పలువురి వద్ా శ్రవణం చేస్తెండేవాడివి కావచ్చి. ఇ వెనిాచేసినా, పలికినవీ –వినావీ అనీా మ్రిిపోతేకానీ నీకు ఆతమనిష్ు లభించదు. -అని అష్టివక్రు డనాాడు.

షోఢవైశ్రధ్యాయః

అష్ట ా వక్ర ఉవాచ || ఆచక్షే శ్ృణు వా త్మత నానాశ్రసా ర ణానేక్శ్ః | తథాపి న తవ సాేస థ ాం సరేవిసారణా దృతే || 16-1 ||

147

మ్హానుభావా! నువుా వట్టి భోగివైనాకానీ, పవిత్రమైన కరమఠుడవైనాకానీ, స్మాధి అభోసించే యోగివైనాకానీ, నీ చ్చతెం మ్టుకు ధరామరథకామాలకి అతీతమైనద్దనేా, ఈ పురుష్టరాథలనిాట్టపై కోరికల నధిగమించ్చన సిథతినే అభిలషిసుెంది. ఆరాధిసుెంది.

భోగ్ం క్రా సమాధిం వా కురు విజ ా తథాపి తే | ి ం నిరస ి సరాేశ్ మతారథం ర్ణచయిష్ాతి || 16-2 || చిత

148

స్వధనలో స్ాప్రయతాం చేరిడం వలినే అంద్రూ ఆధాోతిమకతలో కిిష్ిత ననుభవిసుెనాారు. కానీ ఎవరూ ఈ స్ంగతినరథం చేసుకోవటం లేదు. ఈ ఒకొ కిటుకు తెలుసుకుని – అంటే ప్రయతాం జ్యరు మాని, నిరాాణానిా ప్రప్పెంచగలవాడు ధనుోడు.

ఆయాసా తసక్లో దుఃఖీై ననం జ్ఞనాతి క్శ్చన | అనేై న వ్యప్దేశేన ధనాః ప్ర ర ప్నోతి నిరేృతిమ్ || 16-3 ||

149

స్వధనలమాట అటుంచ్చ. ‘ర్తపి వెయోడం, ఎతెడం కూడా పెద్ా ప్రయతామే’ అనిప్పంచేంత బద్ధకంలోని రహస్ోం తెలిసిన నిపుణులకే ఆనంద్రస్ం అనుభవ మౌతుంది. వేర్ప తకిొన ఎటువంట్ట స్వధకులకీ ఇది లభోం కాదు.

ి నిమేషోనేాష్యో రపి | వాాప్రర్త ఖిదాతే యస త సాాలసాధురీణసా సఖం నానాసా క్సాచిత్ || 16-4 ||

150

‘ఇది స్వధించ్ఛను, ఇదింకా స్వధించ్ఛలిస ఉంది’ అనా ద్ాంద్ాభేద్దలు మ్నసుసలో ఎపుిడైతే స్మ్సిపోత్నయో, అపుిడే మ్నసుస ధరామరథకామ్మోక్షాల వేటనుంచ్చ విడుపు నందుతుంది.

ై ే రుాక్ ి ం యదా మనః | ఇదం క్ృత మిదం నేతి దేంద్ ధరాారథకామమోక్షేషు నిరపేక్షం తదా భవేత్ || 16-5 ||

151

విరకిెని అభోసించే బైరాగిలో దేాష్ం చోటుచేసుకుని ఉంటుంది. విచిలవిడిగా విష్యభోగాల ననుభవించేవాడిలో రాగం పేరుకుని ఉంటుంది. (రాగమూ, దేాష్మూ ర్తండూకూడా కరెృత్నానిా గట్టిపరచేవే.) వ్రత్నలూ, నిషేధాలూ లేనివాడు రాగదేాష్టలనించ్చ తప్పించ్చకోగలుగుత్నడు.

ి విష్యదేేష్ట విరక్త ా రాగీ విష్యలోలుప్ః | ి న విరక్త ి న రాగ్వాన్ || 16-6 || గ్ర హమోక్షవిహీనస

152

కోరికలు అవివేకానికి ఆస్వొరం కలిగిస్వెయి. అవి ఉనాంతవరకూ ఆ అవివేకంవలి నిలచ్చన స్ంస్వరవృక్షంనుంచ్చ రాగదేాష్టలు అంకురిస్తెనే ఉంట్టయి.

హేయోప్రదేయత్మ త్మవ తసంసారవిటప్రంకురః | సిృహా జీవతి యావై ద్ే నిరిేచ్ఛరదశ్రసిదమ్ || 16-7 ||

153

ప్రపంచం వెంట స్వగితే రాగం పుడుతుంది. ప్రపంచం నుంచ్చ పారిపోవాలనా భావం చేత దేాష్ం పుటుిక్కసుెంది. ఇవి ర్తండూ లేక పసిప్పలిల లేతమ్నస్ెతెవంతో అమాయికంగా బతుకుస్వగించేవాడు ధీమ్ంతుడే కద్ద!

ప్ ి జ్ఞయతే రాగో నిరేృత్య ి దేేష్ ఏవ హి | ర వృత్య నిరయేన్త య ే బాలవ దీ ి మా నేవ మేవ వావసి థ తః || 16-8 ||

154

స్ంస్వరంపై రాగం ఉనావాడు, ఆ మోజువలి పుటుిక్కచేి దుుఃఖానికి వెరచ్చ, ఆ దుుఃఖ్ం నుండి తప్పించ్చకోడం కోస్ం స్ంస్వరానిా తోజించ్ఛలని పూనుకుంట్టడు. కాని వీతరాగి, స్ంస్వరంపై మోజు, మోహం లేకపోవటంచేత దుుఃఖితు డవడు. అందుచేత అతడు స్ంస్వరంలోనే ఉనాా స్తమ్తం అవడు.

హాతుమిచాతి సంసారం రాగీ దుఃఖజిహాసయా | వీతరాగో హి నిరు య ఃఖ ి స సిా నోపి న ఖిదాతి || 16-9 ||

155

మోక్షం మీద్ అభిమానం ఉనాా, వాడు జాఞని కాడు; దేహం మీద్ అభిమానంతో ఆస్నాలూ కస్రతుెలూ చేసినా, వాడు యోగి కాడు. అభిమానం ఎట్టిదైనా, అభిమానం ఉనావాడు కేవలం దుుఃఖానేా అనుభవిస్వెడు.

య సాాభిమాన్త మోక్షేఽపి దేహేఽపి మమత్మ తథా | న చ జ్ఞ ా నీ న వా యోగీ కేవలం దుఃఖభా గ్సౌ || 16-10 ||

156

నీకు ఉపదేశించేవాడు శివుడు కానీ, విష్యివే కానీ, బ్రహమదేవుడే అయినా, ఆ నేరుికునా పరిజాఞన మ్ంత్న నువుా మ్రిచ్చపోతేనేగాని నీకు ఆతమనిష్ు సిదిధంచదు.

*

హర్ణ య దుాప్దేష్ట ా తే హరిః క్మలజోఽపి వా | తథాపి న తవ సాేస థ ాం సరేవిసారణా దృతే || 16-11 || ఇతి షోఢవైశ్రధ్యాయః

157

అష్టివక్రు డనాాడు జాఞనఫలమైన స్ంతోష్మైనా, యోగాభాోస్ఫలమైన ఇంద్రియస్ాచాత ఐనా నితోం ఏకాంతంలో విలసిలేివాడే ప్రపెం చేసుకోగలడు.

ి దశ్రధ్యాయః సప్

అష్ట ా వక్ర ఉవాచ || తేన జ్ఞ ా నఫలం ప్ర ర ి ప్ ం యోగాభాాసఫలం తథా | ి ః సేచేాని తృప్ య ూయో నితా మేకాకీ రమతే తు యః || 17-1 ||

158

ఉనాద్లి త్ననొకొడే అని తెలుసుకునా తతెవజుఞడు, బ్రహామండమ్ండలమ్ంత్నకూడా త్ననే నిండియండడం చేత, ఈప్రపంచంలో ఎపుిడూ కూడా విచ్ఛరగ్రసుెడు కాడుకద్ద!

ి ేజో ి ఖిదాతి | న క్దాచి జ ా హన జ గ్ తాసిాన్ తత యత ఏకేన తే నేదం పూరోం బ డ మణ డ లమ్ || 17-2 || ర హాాణ

159

స్లికీ చ్చగుళ్ాను ఇష్ింగా తినే ఏనుగుకి వేప చ్చగుళ్ళా రుచ్చంచనటుి, మ్నోనిగ్రహంతో ఆతమలో విశ్రమించేవారికి ఎట్టి పరిసిథతులలోనూ ఎటువంట్ట ప్రపంచ్చక విష్యాలూ కూడా రుచ్చంపవు.

న జ్ఞతు విష్యాః కేఽపి సాేరామం హరష య ి న ామీ | సల ర త మి వేభం నింబప్ల ల కీప్ల ల వపీ ల వాః || 17-3 ||

160

త్న ననుభవించ్చన భోగాలపై అధికారభావమూ, తనకు సిదిధంచని భోగాలకై అర్రులు చ్ఛచడమూ ఈ ర్తండూ లేనటువంట్ట వారు ఈ ప్రపంచంలో చ్ఛల అరుదు.

ి భోగేషు భకే ి షు న భవ తాధివాసిత్మ | యస ి షు నిరాకాంక్షీ త్మదృశో భవదుర అభకే ల భః || 17-4 ||

161

ఈ స్ంస్వరంలో భోగలలసులు కనిప్పస్వెరు. అలగే మమక్షువులనుకూడా చూడవచ్చి. కానీ, అటు భోగాలపైనా ఇటు మోక్షంపైనా కాంక్షలేనివారు, ర్తంట్టకీ అతీతులైన మ్హాతుమలు నిజ్ంగా అరుదే!

బుభక్షు రిహ సంసార్త ముముక్షు రపి దృశ్ాతే | భోగ్మోక్షనిరాకాంక్షీ విరళో హి మహాశ్యః || 17-5 ||

162

బ్రతుకనాా, ధరామరథకామ్మోక్షాలనాా ఒక స్వాకారభావమూ, మ్ృతుోవుపై తిరస్వొరభావమూ లేని విశాలహృద్యలు ఎకొడో కానీ కనపడరు కద్ద!

ధరాారథకామమోక్షేషు జీవితే మరణే తథా | ి సా హేయోప్రదేయత్మ న హి || 17-6 || క్సాా పుాదారచిత

163

ఈ ప్రపంచం పైన దేాష్భావంకానీ, ఈ స్ంస్వరంబంధం తెగిపోవాలనా కోరిక కానీ లేక, తనకు ఏది ప్రపెమైతే ద్దంతో సుఖ్ంగా బ్రతికేవాడు ధనుోడు.

వాంఛా న విశ్ేవిలయే న దేేష్ ి స సా చ సి థ త్య | ి యథా సఖమ్ || 17-7 || యథా జీవిక్యా తసాా ద ి నా ఆస్వ

164

ఇట్టి తతెవజాఞనం చేత ఈవిధంగా ఆలోచనలు అంతరించ్చ, వోకిెతాం స్ంస్ొరింపబడడం చేత, ప్రపంచవిష్యాలను చూస్తె, వింటూ, స్ిృశిస్తె, ఆఘ్రాణ్ణస్తె, ఆస్వాదిస్తె కూడా నిశిింతగా జీవితం గడిపేవాడు కృత్నరుథడు.

క్ృత్మర్ణ థ ఽనేన జ్ఞ ా నే నే తేావం గ్ల్పతధీః క్ృతీ | ి యథా సఖమ్ || 17-8 || ప్శ్ాన్ శ్ృణేన్ సిృశ్న్ జిఘ ూ నోశ్ో నాోస్వ

165

భవస్వగరం ఇంకిపోతే (స్ంస్వరం అనా మాయ తలగితే) తృష్టి ఉండదు, విరకీె ఉండదు. ద్ృషిిలో ద్ృషిికోణం ఉండదు. కరమలు ఫలపేక్షరహతమైన వౌత్నయి. ఇంద్రియాలు వికలంగాలవలె విశ్రమిస్వెయి.

శూనాా దృష్క్ ా రేృథా చేష్ట ా విక్ల నీని య ూయాణి చ | ి రాే క్షీణసంసారసాగ్ర్త || 17-9 || న సిృహా న విరకి

166

జీవనుమకుెడికి నిద్రా, మెలకువా అనా అవస్థలతోనూ, కళ్ళామూసి ఉండటం, తెరచ్చకుని ఉండటం వంట్ట సిథతిగతులతోనూ స్ంబంధం లేదు. అతడు ఎట్టి పరిసిథతులలోనూ కూడా పరమ్పద్ంలోనే ఉంట్టడు.

ి న నిదా న జ్ఞగ్రి ర తి న్తనీాలతి న మీలతి | ి తే ముక్ ి చేతసః || 17-10 || అహో ప్రదశ్ర కాేపి వర

167

జీవనుమకుెడు దేనిపట్టి మాలినోం లేని హృద్యంతో, ఎలిపుిడూ ఆతమనిష్యుడై అగుప్పస్వెడు. అతడు ఎట్టి పరిసిథతులలోనూ, ఎటువంట్ట కోరికల ఉద్రేకాలకీ లోనుకాని సేాచాతో రాజిలుితుంట్టడు.

సరేత థ ః సరేత ర దృశ్ాతే సేస ర విమలశ్యః | ి వాసనాముక్త ి ముక్ ి ః సరేత సమస ర రాజతే || 17-11 ||

168

ఈ జ్గతుెలోని విష్యాలను చూస్తె, వింటూ, స్ిృశిస్తె, ఆఘ్రాణ్ణస్తె, ఆరగిస్తె, గ్రహస్తె, మాట్టిడుత, చేక్కంటూ అనిా విధాల వోవహరాలోి ఉనాపిట్టకీ కూడా, ఏదైనా పాట్టంచ్ఛలిసన నిరోంధంకానీ తోజించ్ఛలిసన నిరోంధం కానీ లేని మ్హానుభావుడు నిజ్ంగా జీవనుమకుెడే!

ప్శ్ాన్ శ్ృణేన్ సిృశ్న్ జిఘ ూ నోశ్ోన్ గ్ృహ ో న్ వదన్ వ ర జన్ | ై రుాక్త ి ముక్ ి ఏవ మహాశ్యః || 17-12 || ఈహిత్మనీహిత్

169

జీవనుమకుెడు నింద్కికానీ, సుెతికికానీ పాలిడనివాడు. దేన్వానా చూసి ఉపొింగిపోవడంగానీ, ఆగ్రహం చెంద్టంకానీ ఉండదు. ఎవరికైనా ద్దనం చేసిన కరెృతాం గానీ, ఏదైనా పుచ్చికునా మొహమాటం గానీ అతడికి ఉండదు. ఈ విధంగా అతడు అనిాట్టపట్టి అనాస్కుెడై మ్స్లుత్నడు.

న నిన య తి న చ ిసౌ తి న హృష్ాతి న కుప్ాతి | ి ః సరేత న దదాతి న గ్ృహా ో తి ముక్ ర నీరసః || 17-13 ||

170

అనురాగవతియైన స్త్రీ కనపడడపుిడైనా, మ్ృతుోవు ఎదురైనపుిడైనా కూడా స్మ్భావం కలిగి, చలించని మ్నసుసతో ఆతమసిథతుడై ఉండగలిగే మ్హానుభావుడు నిజ్ంగా జీవనుమకుెడే.

సానురాగాం రసియం దృష్ట ా ే మృతుాం వా సముప్సి థ తమ్ | ి ఏవ మహాశ్యః || 17-14 || అవిహేలమనాః సేసో థ ముక్

171

ఏది ఎదురైనా ఒకేల ఎంచే వాడే ధీరుడు. అట్టి ధీరుడికి, స్త్రీపురుష్యల మ్ధో హెచ్చి తగుగలు లేవు. సుఖ్ం కలిగినా దుుఃఖ్ం కలిగినా, స్ంపతుెలు అబోనా విపతుెలు ద్దపురించ్చనా, ప్రతేోకించ్చ చీమ్ కుట్టినటుి ఉండదు.

సఖే దుఃఖే నర్త నారాాం సంప్తుస చ విప్తుస చ | విశేషోై నవ ధీరసా సరేత ర సమదరిశనః || 17-15 ||

172

మ్నిషికి, ప్రపంచ్చకమైన లవాదేవీలలో రస్ం నశిసేె, హంస్వ, కారుణోమూ అనే చ్ఛద్స్వెలూ గొపితనమూ, దీనతామూ అనే సిథతిగతులూ ఆశిరోమూ, నిస్ిృహా వంట్ట భావోదేాగాలూ అతనిా ఎడాపెడా లగడం ఉండదు.

న హింసాై నవ కారుణాం నౌద ి తాం న చ దీనత్మ | నాశ్చరాంై నవ చ క్షోభః క్షీణసంసరణే నర్త || 17-16 ||

173

జీవనుమకుెడు ప్రపంచ్చక విష్యాలలో మనిగితేలడు. అలని ప్రపంచ్ఛనిా దేాషించనూ దేాషించడు. తన ప్రపాెనీా తన దురద్ృష్టిల్తా కూడా తలద్దలిి, అంటీమటికండా అనుభవిస్తెవెళ్త్నడు.

ి విష్యదేేష్ట న ముక్త ా న వా విష్యలోలుప్ః | ి మనా నితాం ప్ర అసంసక్ ర ి ప్ర ప్ర ర ి ప్ ముప్రశుోతే || 17-17 ||

174

ఇది తనకి అనువైంద్నీ, ఇది అనువుకానిద్నీ, ఇది నచ్చినద్నీ ఇది నచినిద్నీ అనిప్పంచే తికమ్కలూ స్ందిగాధలూ లేని భోళ్ళ మ్నసుస వాడు, “ఉనాద్లి ఒకొటేగా” అనాటుిగా త్నపీగా ఉంట్టడు.

సమాధ్య నాసమాధ్యన హిత్మహిత విక్లినాః | శూనాచితో ి న జ్ఞనాతిై కవలా మివ సంసి థ తః || 17-18 ||

175

‘నేను ఫలనా, ఇద్ంత్న నాదీ’ అనా భావాలు లేక, ‘ఇద్ంత్న కూడా రికె’ మ్నా బుదిధ గడించ్చనవాడికి కోరికలనీా – తలెతెకమందే, తనలోపలే - నిరీజవమైపోత్నయి. అటువంట్టవాడు కరమలు చేస్తె కూడా వాట్ట ఫలల పాలు కాడు.

నిరామో నిరహంకార్ణ న కించి ద్ధతి నిశిచతః | ి రోల్పతసరాేశ్ః కురే నోపి క్ర్ణతి న || 17-19 || అన

176

తన మ్నసుసను స్వాయస్ంకలిలు లేవని సిథతిలోకి కరిగించ్చకునావాడు, జాతకరీత్నో ఏ ద్శ పట్టినా, తబోబోవడం, కలలు కనడం, స్ెంభించ్చపోవడం అదీ ఉండదు.

*

మనఃప్ ర కాశ్ సంమోహ సేప్ోజ్ఞడా వివరిజతః | దశ్రం కా మపి సంప్ర ో ల్పతమానసః || 17-20 || ర ి ప్న భవే ద ి దశ్రధ్యాయః ఇతి సప్

177

అష్టివక్రు డనాాడుమెలకువ రాగానే ‘కల అంత్న వట్టి భ్రమ్, నిజ్ంగా జ్రగలేదు’ అని తెలిసిపోతుంది. అలగే, నేను నిజ్ంగా ఎవరినో నాకు బోధ పడగానే, ఈ ‘మెలకువబ్రతుకు’ భ్రమ్ కూడా బటిబయలౌతుంది. ఆ విధంగా, ‘త్నను’ తెలియవచ్చి, నా మెలకువకలలోంచ్చ ననుా మేలుక్కలిపే నా నితోరూపానికి నమ్సుసలు. హాయినే రూపుద్దలిి, శాంతమై తేజ్రిలేి నిజ్మైననాకు నీరాజ్నాలు. అష్ట ా దశ్రధ్యాయః

అష్ట ా వక్ర ఉవాచ || యసా బోధోదయే త్మవ తసేప్ోవ దభవతి భ ర మః | ై ా సఖ ై క్రూప్రయ నమః శ్రనా ి య తేజస్వ || 18-1 || తస్

178

స్కలైశారాోలనూ స్ంపాదించడం వలి భోగాలు పుష్ొలంగా అనుభవించవచ్చిను కానీ, సుఖ్ శాంతు లనావి మ్టుకు ఈ భోగాలనిాట్టనీ పరితోజించనిదే కలగవు సుమా!

అరజయి త్మేఖిల నరా థ న్ భోగా నాప్నోతి పుష్రలన్ | ి ర్తణ సఖీ భవేత్ || 18-2 || న హి సరేప్రిత్మాగ్ మన

179

శమించ్చ మౌనంగా ఉనాపుిడు ‘ప్రశాంతి’ అనా అమ్ృతధార ఊటలూరుతుంటుంది. ‘ఎపుిడూ ఏదో ఒకట్ట చేస్తెనే ఉండాలి’ అనే కరెవోం వేడికి ఈ అమ్ృతం ఊట ఆవిరై అంతరంగం మాడిపోతుంది. అటువంట్ట కరెవో దుుఃఖ్ మనా అంతరంగానికి సుఖ్మేది?

ి వాదుఃఖమార ి ణ క్ర డ జ్ఞేలదగా ి ి న రాతానః | కుతః ప్ ర శ్మపీయూష్ధ్యరాసారమృతే సఖమ్ || 18-3 ||

180

ఈ స్ంస్వరం ఉనాది కాదు, “ఉంది” అనుకునాది మాత్రమే. భావనామాత్రం. నిజానికి దీనికి ఉనికి లేదు. ఈ స్ంస్వరస్వగరం, జాగ్రద్వస్థలో ఉండి, సుష్యప్పెలో లేకుండాపోతోంది. నువుా “ఉంది” అనుకునాపుిడు ఉంటంది. అనుకోనపుిడు లేకుండా పోతోంది. నిజ్ంగా ద్దనంతటదే ఉనా వసుెవు ఒకపుిడు ఉండి మ్ర్చకపుిడు లేకపోవడం జ్రగదు.

భవ్యఽయం భావనామాతో ర న కించితిరమారథతః | నా ి స ాభావః సేభావానాం భావాభావవిభావినామ్ || 18-4 ||

181

ఆతమ అందుబాటుకి దూరంగా లేదు. ద్దని వాోపెం తగిగంచడం వలి గుప్పిటికి వచేిదీ కాదు. అది ఊహకందేది కాదు. ప్రయాస్పడితే అందేదీ కాదు. ఒకపుిడు అంది మ్ర్చకపుిడు అంద్కపోయే ద్నా మారుి చెందేదీ కాదు. అది స్ాఛిమైనది. “అది” కాదు, నువేా! “నే నునాాను” అనుకునే నీలోని సుురణ!

న ద్బ్రం న చ సంక్తచ్ఛ లలబ ి మే వాతానః ప్దమ్ | నిరిేక్లిం నిరాయాసం నిరిేకారం నిరంజనమ్ || 18-5 ||

182

స్ాస్ారూపం అవగాహనం చేసుక్కనా మాత్రానే, ఈ స్ంస్వరమ్నే “గిలక” మీద్ వాోమోహద్ృషిి పోయి కనువిపుి కలిగినవారు, కంట్టతెర (‘లోపలి తెర’) తలగినవారై, ఇంక మ్ళ్ళా శోకమ్నాది అనుభవించరు.

వాామోహమాత ర విరత్య సేరూప్రదానమాత ర తః | ి నిరావరణదృష్ వీతశోకా విరాజనే ా యః || 18-6 ||

183

ఈ ‘బంధం’ అనాద్ంత్న కూడా కలినే, బంధాలేవీ నిజ్ం కావు; స్నాతనమైన తన ఆతమకి అస్లు మొద్ట్టనించీ కూడా ఏ స్ంకెళ్ళా లేవు అని తెలుసుకునాాక, ఇంక ఆ ధీరుడికి మ్ళ్ళా నడవడం నేరుికుంటునా చంట్టప్పలిడిల మకిెస్వధనలు అభాోస్ం చెయోవలసిన పనేమిట్ట?

ి ం క్లినామాత ి ః సనాతనః | సమస ర మాత్మా ముక్ ఇతి విజ్ఞ ా య ధీర్ణ హి కి మభాసాతి బాలవత్ || 18-7 ||

184

ఈ ఆతమ బ్రహేమ అని స్ిష్ింగా నిరాధరించ్చకుని, స్తోమూ మిథాో ర్తండూకూడా కలిిత్నలే అని కనిపెటిడంతో కోరికలు తుద్మట్టిన మ్నిషికి, ఇంక చదువుకోడానికిగాని, చెప్పించడానికిగాని, చెయోడానికిగాని ఏమంది?

ఆత్మా బ ర హేాతి నిశిచతా భావాభావౌ చ క్ల్పిత్య | నిష్టరమః కిం విజ్ఞనాతి కిం బ్ర ూ తే చ క్ర్ణతి కిమ్ || 18-8 ||

185

అంత్న ఆతేమనని నిశితంగా తెలుసుకుని, మౌనంలోకి శాంతించ్చన యోగికి, ఇల అయితే నేను భగవంతుణ్వినటుి, ఇల అయితే కానటూి అనే తలపులు ఇంక మొలకెతెవు.

అయం సోఽహ మయం నాహం ఇతి క్షీణా విక్లినా | సరే మాతేాతి నిశిచతా త్యష్ ో ంభూతసా యోగ్ననః || 18-9 ||

186

ఆతమనిష్ుచే ఉపశాంతి చెందిన యోగికి మ్నసుస చెద్రడమూ, ఏకాగ్రత్న భావాతీతజాఞనమూ, భావుకమౌఢోమూ సుఖ్ం, దుుఃఖ్ం ఇలంట్ట వికారా లేవీ తలెతెవు.

న విక్షేప్న న ై చకాగ్ర ాం నాతిబోధో న మూఢవైత్మ | ి సా యోగ్ననః || 18-10 || న సఖం న చ వా దుఃఖ ముప్శ్రన

187

త్నను రాజ్ో మేలుతునాా, లేక బచి మెతుెకోవలసివచ్చినా లభం పొందినా, నష్టిలపాలైనా స్ంస్వరంలో మనిగినా, స్నాాయసిగా అడవులుపట్టినా యోగియైన వాడికి ఏదీ విశ్వష్ంగా కనిప్పంచదు. ఎందుకంటే ఆతమనిష్యుడైన యోగి వీట్ట వేట్టకీ అరాథలు తియోడు కాబట్టి.

సాేరాజ్ఞాై భక్షావృత్య ి చ లభాలభే జనే వనే | ి యోగ్ననః || 18-11 || నిరిేక్లిసేభావసా న విశేషోఽసి

188

ధరమం, అరథం, కామ్ం, మోక్షం అనే పురుష్టరథపు వాద్దలూ మీమాంస్లునూాచేసుకునా పుణోమూ, నోచ్చకోనిదీ అనే తేడాలూ క్కరతలునూా యోగికి వరిెంచవు. ఎంచేతంటే, యోగి అనావాడు ఏకైకస్తోంగా మిగిలి నిలిచ్చ ద్ాంద్దాల స్ందిగాధలనుంచ్చ విడుపొందినవాడు.

క్ే ధరాః క్ే చ వా కామః క్ే చ్ఛరథః క్ే వివేకిత్మ | ి సా యోగ్ననః || 18-12 || ఇదం క్ృత మిదం నేతి దేన వ ే రుాక్

189

జీవనుమకుెడైన యోగికి, ‘ఇది కరెవోం, చెయోక తపిదు’ అనా అంక్షలూ లేవు, ఈ పని చేసేె బావుంటుందికద్ద అనా కాంక్షలూ లేవు. తన దైనందిన జీవితం ఎల స్వగితే అలగే స్వగిస్వెడు, అంతే.

ి న కాపి హృద్ధ రంజనా | క్ృతాం కి మపిై నవాసి ి సా యోగ్ననః || 18-13 || యథా జీవన మే వేహ జీవనుాక్

190

మ్నసుసలో అనిా స్ంకలిలనుండీ విశ్రంతి పుచ్చికునాట్టి మ్హాతుమడికి విశామూ లేదు, విశాం మీద్ మోహమూ ఉండదు. ఇక అతనికి ధాోనమేమిట్ట, మకుెడవాడం ఏమిట్ట?

ి త్మ | క్ే మోహః క్ే చ వా విశ్ేం క్ే త దా ి ానం క్ే ముక్ సరేసంక్లిసీమాయాం విశ్ర ర ి న సా మహాతానః || 18-14 ||

191

ఎవరి కంట్టకైతే ఈ ప్రపంచం భౌతికంగా కనిప్పస్తెందో, వార్ప దీనిని మాయ అనీ భ్రమ్ అనీ ఖ్ండిస్వెరు. ప్రపంచ్చక వాోమోహాలులేని జాఞని ఏం ఖ్ండిస్వెడు? అత డీ ప్రపంచ్ఛనిా చూస్తె బ్రహమస్ారూపానేా ద్రిశస్వెడుకాని, ప్రపంచగా చూసేె కద్ద?

యేన విశ్ే మిదం దృష్ ా ం స నా ి సీ తి క్ర్ణతుై వ | నిరాేసనః కిం కురుతే ప్శ్ా నోపి న ప్శ్ాతి || 18-15 ||

192

తన కతీతమైన బ్రహమమ ఉంద్నుకునావాడు “అహం బ్రహమ” అనా ధాోనంలో మ్డిగటుికూొచ్చంట్టడు. ఉనాది ఒకొటే, అదే త్నను అని అస్లు దెవాతంలోనే పడక నిశిింతగా ఉండేవాడు ఏం చ్చంతిస్వెడు? ఏం ధాోనిస్వెడు?

ి యేత్ | యేన దృష్ ా ం ప్రం బ ర హా సోఽ హంబ ర హేాతి చిన ి యతి నిశిచన్త ి ద్ధేతీయం యో న ప్శ్ాతి || 18-16 || కిం చిన

193

ఎవరి అనుభవంలోనైతే మ్నసుస కోరికలవెంట బయట్టకి పరిగెడుతనే గోచరిసుెందో, వాడు స్వధనలు చేసి ద్దనిా నిరోధించ్చకోవాలిసన పని ఉంది. కోరిక లుపశమించ్చ మౌనంగా ఊరికే కూరుిండేవాడి మ్నసుసకి వెంట్టడాడనికి ఏమీలేదు, కనక, స్వధనలతో పనేమిట్ట?

దృషో ా యే నాతావిక్షేప్న నిర్ణధం కురుతే తేసౌ | ి న విక్షిప్ ి ః సా ధ్యాభావా తరర్ణతి కిమ్ || 18-17 || ఉదారస

194

జాఞని స్ంస్వరిలగే ప్రపంచ్చకంగా వోవహరిసుెనాా స్ంస్వరానికి అతీతుడైన వాడు. అతడి అనుభవంలో స్ంస్వరులకు మ్లేి క్కరతలూ చ్చకాకులూ గాని, స్వధకులకు మ్లేి మ్నోవిక్షేపమూ స్మాధీ గానీ, కానరావు.

ి మాన్తఽపి లోక్వత్ | ధీర్ణ లోక్విప్రాసో ి వర న సమాధిం న విక్షేప్ం న లేప్ం సేసా ప్శ్ాతి || 18-18 ||

195

కలిమిలేమల న్నాక, వాంఛలు అడుగంట్ట స్ంతుషిితో బతికే బుధజ్నుడు, లోకం ద్ృషిిలో ఏవో పనులు చేస్తె ఉనాటుి కనిప్పంచ్చనా, నిజానికి వాట్టవేట్టకీ అతను కరె ననుకోడు.

భావాభావవిహీన్త య ి స ృప్న ి నిరాేసన్త బుధః | ై నవ కించితరృతం తేన లోక్దృష్ట ా ా వికురేత్మ || 18-19 ||

196

ఏద్నాా చెయాోలనాా, లేదు ఏద్నాా మాన్యాోలనాా జీవనుమకుెడికి ఇబోందేమీ కలగదు. ఎపుిడెల అవస్రమైతే అల మ్సులుకుంటూ సులభంగా హాయిగా ఉంట్టడు.

ప్ ి వా నివృత్య ి వాై నవ ధీరసా దురోూహః | ర వృత్య ి మాయాతి తతరృత్మే తిష్ యదా యతరరు ఠ తః సఖమ్ || 18-20 ||

197

జీవనుమకుెడు కోరికలు లేనివాడై, పటుిక్కమ్మలు అకొరలేనివాడై, స్ాఛాంద్ంగా, ఒక ఎండుట్టకుల తన ప్రపెం వీచే గాలికి స్ంచరిస్తెంట్ట డంతే.

ి బన నిరాేసన్త నిరాలంబః సేచాన్త య ముక్ ి నః | ి ః సంసారరవాతేన చేష్ క్షిప్ ా తే శుష్రప్రోవత్ || 18-21 ||

198

స్ంస్వరంతో బేరాలు చెయోనివాడికి హరషమూ లేదు, విష్టద్మూ రాదు. వాడు నితోం చలిని అంతరంగంతో దేహంలేని దేవత్నపురుష్యడిలగా రాజిలుిత్నడు.

అసంసారసా తు కాేపి న హర్ణ ష న విష్టదత్మ | స శీతలమనా నితాం విదేహ ఇవ రాజతే || 18-22 ||

199

తన అంతరంగానిా స్ాఛాశ్లతలంగా అమ్రుికుని, తనలోనే విశ్రమించ్చ ఉండే ధీమ్ంతుడికి దేనినీ స్నోసించడంగాని, దేనినీ చెండనాడే అవస్రంగాని ఉండదు.

ి నాశో వాపి న కుత కుత్మ ర పి న జిహా సాసి ర చిత్ | ఆత్మారామసా ధీరసా శీతలచాతరాతానః || 18-23 ||

200

తన జీవితంలో యాద్ృఛ్ఛాకంగా ప్రప్పెంచ్చన కరెవాోనిా అరమ్రికలులేకుండా న్రవేరుస్తెపోయే ధీరుడికి మామూలుమ్నుష్యలకి తోచ్చనటుి, “వీళ్ళా స్నామనించ్ఛరు, వాళ్ళా అవమానించ్ఛరు” అని మ్నసుసలో గొడవలు పుటివు.

ి సా కురేతోఽసా యదృచాయా | ప్ ర క్ృత్మా శూనాచిత ప్ర ర క్ృతస్వావ ధీరసా న మాన్త నావమానత్మ || 18-24 ||

201

‘ఈ కరమలనీా కూడా దేహం చేస్ెంది గాని పరిశుధాధతమనైన నేను చెయోడం లేదు’ అనా భావంతో మెలిగేవాడు కరమలు చేస్తె వునాా చేసినవాడవడు. కరమఫలల వలలో దొరకడు.

క్ృతం దేహేన క్ ర్తాదం న మయా శుద ి రూపిణా | ి నుర్ణధీ యః కురే నోపి క్ర్ణతి న || 18-25 || ఇతి చి నా

202

కరమల కతీతంగా ఉండాలనా వేద్దంతం తెలియనివాడిల, అమాయికంగా, కరెవోం చేసుొంటూ తిరుగుత్నడు. కాని ప్పచ్చివాడేం కాదు సుమా. జీవనుమకుెడు ప్రపంచవోవహారాలోి తగులుకునాాకూడా ఆనంద్ంతో తులతగుతుండే జాఞనశ్రీమ్ంతుడు.

అతదాేదీవ కురుతే న భవే దపి బాల్పశ్ః | ి ః సఖీ శీ జీవనుాక్ ర మాన్ సంసర నోపి శోభతే || 18-26 ||

203

నానారకాల ఆధాోతిమకవిచ్ఛరాలూ అంతరించ్చ, జీవితంలో పరమ్విశ్రంతి లభించడంచేత మకుెడు ఇక ధాోనమూ, జాఞనమూ, ప్రవచనాలూ, ద్రశనాలూ అంటూ తిరగడు.

నానావిచ్ఛరసశ్ర ర ిన్త ధీర్ణ విశ్ర ర ి ని మాగ్తః | న క్లితే న జ్ఞనాతి న శ్ృణోతి న ప్శ్ాతి || 18-27 ||

204

స్మాధీ విక్షేపాల వెలుగునీడలనుండి బయటపడడంచేత, కాంచేద్ంత్న మ్నసుస కలినే అని కనిపెటేిసిన మ్హాశయడు, ఇంక మమక్షువూ మ్రోటీ కాకండా, బ్రహమపద్దరథంగానే మిగిలిపోత్నడు.

అసమాధే రవిక్షేప్రన్ న ముముక్షు రో చేతరః | ి మహాశ్యః || 18-28 || నిశిచతా క్ల్పితం ప్శ్ాన్ బ ర ై హ్ా వాస్వ

205

తనను ఒక వోకిెగా పరిగణ్ణంచ్చక్కనే అహంకారి కరమలేమీ చెయోక చేతులుకటుికూొరుినాా కరమబంధంలో పడక తపిదు. తననొక వోకిెగా, కరెగా పరిగణ్ణంచ్చకోక, త్నను నాటకంలో పాత్రని అనాటుి నట్టంచే నిరహంకారి ఎనిా కరమలు చేసినా, తనని బంధంలో పడేసుకునే తపుి ఏదీ జ్రగదు.

ి ః సాా దహంకార్ణ న క్ర్ణతి క్ర్ణతి సః | యసాాన నిరహంకారధీర్తణ న కించి దక్ృతం క్ృతమ్ || 18-29 ||

206

పటుినుండి విడుద్లైనవాడి మ్నసుస ఉదేాగమూ, ఓద్దరూి, కరెృతాభావమూ ప్రతిక్రియా, కోరికలూ, స్ందేహాలూ ఇవేవీ చోటుచేసుకోకండా ప్రశాంతంగా ఉంటుంది.

ి ష్ ి ృ సిన న్తద్ధేగ్ోం న చ సను ా మక్ర య వరిజతమ్ | ి ం ముక్ ి సా రాజతే || 18-30 || నిరాశ్ం గ్తసనే య హం చిత

207

ధాోనం గాని కరమ గాని పనిగటుికుని చెయాోలని పూనుకోని మ్నసేస, ధాోనం గాని కరమ గానీ ఫలపేక్ష–వలలో పడకుండా చేయడం నేరాగలదు.

ి ం న ప్ ి తే | నిరా ి ాతుం చేష్క్ ా తుం వాపి యచిచత ర వర ి మిదం కింతు నిరా నిరిోమిత ి ాయతి విచేష్ ా తే || 18-31 ||

208

స్త్నోనిా గురించ్చ యద్దరథంగా వినాాక, మ్ంద్బుదిధగలవా డైతే నిశ్విష్యి డైపోత్నడు. అటు, నిరీారుోడుకాని వివేకి విష్యలోలతాం పోవడంతో, నిశ్విష్యిడిలగా అగుప్పస్వెడు.

ి ేం యథారథమాక్రోా మన తత య ః ప్ర ర ప్నోతి మూఢవైత్మమ్ | అథవా యాతి సంక్తచ మమూఢవైః క్తఽపి మూఢవైవత్ ||18-32 ||

209

అవివేకియైన వాడు మ్నసుసలో ఏకాగ్రత స్వధించ్ఛలనీ, లేక ఆలోచనలను ఆప్ప కట్టి పడెయాోలనీ తెగ స్వధనలు చేస్తెంట్టడు. బుదిధగలవారు నిద్ాటి ఉనావారిలగా తమ్ స్హజ్సిథతి లోనే ఉంటూ, స్వధనల కనికటుిలో పడకుండా ఉంట్టరు.

ై రభాసాతే భృశ్మ్ | ఏకాగ్ర త్మ నిర్ణధో వా మూఢ ి సప్ ి వ తసేప్దే సి ధీరాః క్ృతాం న ప్శ్ాని థ త్మః || 18-33 ||

210

అవివేకి, స్వధనలు చేసినా మానేసినా మ్నసుసలో నిశిలత పొంద్నేరడు. నిద్ాటి ఉనాటుి ప్రశాంతంగా ఉండే బుదిధమ్ంతుడి కైతే స్వధనలూ తోజించడాలూ అకొరలేకుండా, స్తోం అవగాహన చేసుకునామాత్రానికే మ్నోనిశిలత సిదిధసుెంది.

అప్ ర యత్మోత్ ప్ ర యత్మో దాే మూఢో నాప్నోతి నిరేృతిమ్ | ి ేనిశ్చయమాతే తత ా భవతి నిరేృతః || 18-34 || ర ణ ప్ర ర జో

211

నితోమూ శుద్ధంగా, మెలకువగా, ప్రియంగా, పూరింగా, అభౌతికంగా, స్ాచాంగా ఉండే ఆతమను - అంటే తమ్ స్ాస్ారూపమైన ఉనికిని ఒక వసుె వనుకుని ద్దని గురించ్చన అభాోస్నలలో దిగే స్వధకులు తెలుసుకోలేరు.

శుద ి ం బుద ి ం పి ర యం పూరోం నిష్ిూప్ంచం నిరామయమ్ | ి త త్మ ఆత్మానం తం న జ్ఞనని ర భాాసప్రా జనాః || 18-35 ||

212

అవివేకి స్వధనలు అనాపేరిట చేసే కరమలవలి మోక్షఫలం పొంద్జాలడు. ధనోజీవి కేవలం తతెవజాఞనం గ్రహంచడంచేత స్వధనల గట్టికేొసిన మకుె డౌత్నడు.

నాప్నోతి క్రాణా మోక్షం విమూఢోఽభాాసరూపిణా | ి ి సి ష్ ధన్తా విజ్ఞ ా నమాతే ఠ తావికిర యః || 18-36 || ర ణ ముక్

213

తననుత్నను తెలుసుకోని మూఢుడు ఎంతకోరినా బ్రహమజాఞనం పొంద్లేడు. బ్రహమజిజాఞస్యే లేకపోయినా తన ఆతమతత్నెవనిా తెలుసుకునా జాఞని ఇటేి పరబ్రహమస్ారూపుడౌత్నడు.

మూఢో నాప్నోతి త దరూహా యతో భవితు మిచాతి | అనిచా నోపి ధీర్ణ హి ప్రబ ర హాసేరూప్భాక్ || 18-37 ||

214

త్నమ నిరాధారుల మ్నుకుని, పటుికోస్ం పరితప్పస్తె స్ంస్వరానిా పోషించ్చకునేవారు అవివేకులు. బతుకులోని అనరాథలనిాట్టకీ ఆ స్ంస్వరమ్నే గాలమే మూలకారణ మ్ని తెలిసి ఆ దుష్టొరణానిా స్మూలంగా తెంచేసుకునేవార్ప వివేకులు.

నిరాధ్యరా గ్ర హవాగా ర మూఢః సంసారప్నష్కాః | ై ః || 18-38 || ఏత సాానరథమూలసా మూలచేాదః క్ృతో బుధ

215

అవివేకికి శాంతి లేదు. అందుచేతనే ఎంతసేపూ శాంతిని కోరుకుంటూ ఉంట్టడు (శాంతమ లేక సౌఖ్ోమ లేదు). తనను త్నను తెలుసుకునా ధీమ్ంతుడు స్త్నోనిా అవగాహన చేసుకుని ఉండటంచేత ఎలిపుిడూ శాంతమైన మ్నసుసతో ఉంట్టడు.

ి ం లభతే మూఢో యతః శ్మితు మిచాతి | న శ్రని ి మానసః || 18-39 || ధీర ి సి త ేం వినిశిచతా సరేదా శ్రన

216

కనిప్పంచే వాట్టనే (కనిప్పంచ్చ మ్రుగయే వాట్టనే) స్తోమ్నుకుని బతుకుస్వగించే వాడికి ఆతమద్రశనమెల అవుతుంది? తనను త్నను తెలుసుకునా బుదిధమ్ంతుడు ద్ృశాోల వైవిధాోనికి ఏమ్రుపాటు చెంద్డు. “నేను ఉనాాను” అనే చెరగని ఎఱుకనే, - అనగా, మ్రుగుచెంద్ని ఆతమనే స్తోపద్దరుంగా ద్రిశస్వెడు.

కాేతాన్త దరశనం తసా య ద య ృష్ ా మవలంబతే | ి ప్శ్ా నా ి ాత్మాన మవాయమ్ || 18-40 || ధీరా ి స ం తం న ప్శ్ాని

217

చ్చతెవృతిె నిరోధం అవాలనా నిరోంధమూ తలపూ ఉనా అవివేవికి ఆలోచనల నిరోధం ఎల అవుతుంది? తన ఉనికి యొకొ ఎఱుకలో సిథమితంగా విశ్రమించే వాడికి తలపులు మొలకెతెకపోవడం అనాది స్రాద్ద అప్రయతాంగా జ్రుగుతుంది.

క్ే నిర్ణధో విమూఢవైసా యో నిరరన ి ం క్ర్ణతిై వ | సాేరామ ై స్ావ ధీరసా సరేదాఽసా వక్ృతి ర మః || 18-41 ||

218

ఏదో ఉంది అనుకునే ఆసిెకుడు ఒకడు. ఏదీ లేదు అనుకునే నాసిెకుడు మ్ర్చకడు. ఉంటే ఉంది, లేకపోతే లేదులే అనాటుి ఉండే మూడోరకం వాడు ఇంక్కకడు – ఈ సిద్దధంత్నల పట్టింపులేవీ లేక నిశిింతగా ఉంట్టడు.

భావసా భావక్ః క్శిచ నో కించి దాభవక్తఽప్రః | ఉభయాభావక్ః క్శిచ దేవ మేవ నిరాకులః || 18-42 ||

219

బుదిధత్నరిొకులు ఆతమ శుద్ధమైనద్నీ అద్ాయమ్నీ విని కలినలు చేస్తెంట్టరు, వారు జీవిత్నంతం విరామ్ మెరుగని ఆతమస్వధనల మాయామోహంలో పడటం చేత ఆ ఆతమ త్నమే అని మ్టుకు స్ాయంగా గ్రహంపజాలరు.

ి కుబుద శుద ి మదేయ మాత్మానం భావయని ి యః | ి సంమోహా దాావజీ న తు జ్ఞనని జ వ మనిరేృత్మః || 18-43 ||

220

మోక్షం కోర్పవాడి బుదిధ ఎపుిడూ ఏదో ఒక పటుికి (ఆలంబనకి) ఆనుకోకండా ఉండదు. మకుెడి బుదిధమాత్రం, కోరికలూ లేకపోవడంచేత, ఎపుిడూకూడా ఏ ఆలంబనమూ లేని విడుపు సిథతిలోనే ఉంటుంది.

ి ర్తణ న విదాతే | ముముక్షోరురద్ధ ి రాలంబ మన ై వ నిష్టరమా బుద్ధ ి సా సరేదా || 18-44 || నిరాలంబ ి రుాక్

221

విష్యలోలు లైనవారు జీవితంలో నానా విష్యాలూ ఎదుర్చొని భయంచేత భకుెలైపోత్నరు. తరవాత, యోగులై ఆ విష్యాల తలపులను నిరోధించ్చకోడానికీ, విష్యాలకి చెదిరిన మ్నసుసను ఏకాగ్రం చేసుకోడానికీ గుహలలో దూరత్నరు.

విష్యదీేపిన్త వీక్షా చకిత్మః శ్రణారిథనః | ై కాగ్ర సిద ి ఝటతి క్త విశ్ని ి యే || 18-45 || ర ఢవైం నిర్ణధ

222

కోరికలు లేనివాడు సింహం లంట్ట వాడు. అటువంట్టవాణ్ణి చూసి, ఈ భోగాలు అనే ఏనుగులు తోక మడుచ్చకుని చలిగా జారుకుంట్టయి. అల పలయనం చ్చతెగించే శకిె లేనపుిడు, ఆ భోగాలు వాడి ద్రాోరులో చేరి వాడి సేవచేసుకుంట్టయి.

ి నః | నిరాేసనం హరిం దృష్ట ా ే త్యష్ ో ం విష్యదని ి న శ్కా ి ిస్వ స్వవనే ి క్ృతచ్ఛటవః || 18-46 || ప్లయనే

223

స్ందేహాలు మానిపోయి, మ్నసుసని ఆతమగా మిగులుికునావాడు రకరకాల మకిెస్వధనల గురించ్చన తరజనభరజనలలో పడక, దైనందిన జీవితంలో, విష్యాలను మామూలుగా చూస్తె, వింటూ, స్ిృశిస్తె, ఆఘ్రాణ్ణస్తె, ఆరగిస్తె కూడా యోగిలగా ఆనంద్ంగా ఉంట్టడు.

ి కారికాం ధతే ి నిఃశ్ఙ్గర యుక్ ి మానసః | న ముకి ి యథాసఖమ్ || 18-47 || ప్శ్ాన్ శ్ృణేన్ సిృశ్న్ జిఘ ూ నోశ్ో నాోస్వ

224

మ్నసుస తేలికపరచ్చకునావాడు, పరిపరివిధాల ఆలోచనలు పోనివాడు, స్తోవసుెవుగురించ్చ వినాంతమాత్రానికే, తినాగా ఆచ్ఛరమూ, అనాచ్ఛరమూ, ఉద్దస్వనత్న అనే స్వధనాప్రక్రియల మాయని ద్దట్టపోత్నడు.

ి శ్ వస ి బుద్ధ ి రిోరాకులః | ర వణమాతే ర ణ శుద ై నవాచ్ఛర మనాచ్ఛర మౌదాసాం వా ప్ ర ప్శ్ాతి || 18-48 ||

225

ఋజువరెనం గలవాడు (నిజాయితీపరుడు), ఎపుి డేది ప్రసుెతమో అది చేస్తె పోత్నడు – అది మ్ంచ్చకిందైనా లెకొవవచ్చి, చెడుకిందైనా లెకొకావచ్చి. మ్రి, అట్టివాడు చేసే పనులనీాకూడా అరమ్రికలు తెల్తని పసివాడి చేష్ిలినే ఉంట్టయి.

ి మాయాతి తదా త తురరుతే ఋజ్జః | యదా యతరరు శుభం వా ప్ాశుభం వాపి తసా చేష్ట ా హి బాలవత్ || 18-49 ||

226

తన అంతరాతమని శాంతంగా ఉంచ్చకుని, తన అంతరాతమ నోరు నొకేొస్తె ఉండకుండా, తన అంతరాతమని భకిెగా నమిమ, అంతరాతమ చెప్పినరీతిలో సేాచాగా బతకడమే స్వాతంత్రోమ. ద్దనివలి వచేి ఫలిత్నలని ప్రస్వద్ంల స్వాకరించగలగడమే స్వాతంత్రోమ. అల జీవించ్చనట్టవితేనే ఆనంద్మూ, ఔనాతోమూ, మోక్షమూ పరమ్పద్మూ కూడా లభిస్వెయి.

సాేతంత్మ ర ా తుసఖ మాప్నోతి సాేతంత్మ ర ా లల భతే ప్రమ్ | సాేతంత్మ ర ా నిోరేృతిం గ్చేా త్మసేతంత్మ ర ాత్ ప్రమం ప్దమ్ || 18-50 ||

227

తన చేతిమీదుగా జ్రుగుతునా వనీా తనే చేసేసుెనాటూి, వాట్ట పుణోపాపాల భారం తనే మోసేసుెనాటూి అనుకోడం మానేసేె, ద్దంతో చ్చతెంలోని పోకడలూ అలజ్డులూ స్మ్స్ెమూ మానుత్నయి.

ి ృతే మభోక్ ి ృతేం సాేతాన్త మనాతే యదా | అక్ర ి వృత ి యః || 18-51 || తదా క్షీణా భవ ి నే ావ సమసా ి శిచత

228

జాఞనియొకొ విశృంఖ్లమైన ప్రవరెన కూడా అకృత్రిమ్ం కాబట్టి మచిటగానే ఉంటుంది. కానీ, కోరికలుపట్టిన మూఢుని ప్రవరెన, శాంతవరెనమైనా కూడా కృత్రిమ్ం కావటంచేత మెప్పించదు.

ఉచాృంఖల ప్ాక్ృతికా సి థ తి రీిరసా రాజతే | ి సా శ్రని ి రూాఢవైసా క్ృతి న తు ససిృహచిత ర మా || 18-52 ||

229

జాఞనులు దేనికీ బదుధలు కారు. మ్నసుసలోని కలినల ప్రభావం వారిపై పనిచెయోదు. వారి బుదిధకూడా, ఒక మూస్లో ఇమ్డదు. వారు మ్హాభోగాలమ్ధో విలస్ంగా బతకనూ గలరు, లేక క్కండలకీ గుహలకీ నిష్కొరమించనూ గలరు.

ై రిేశ్ని ి మహాభోగ ి గ్నరిగ్హేరాన్ | విలసని ి క్లినా ధీరా అబదా ి బుద నిరస ి ముక్ ి యః || 18-53 ||

230

తీరాథలడినపుిడుకాని, వేద్పండితులనీ, దేవతలనూ పూజించ్చకునాపుిడుకాని, ఒక స్త్రీనో, మ్హారాజునో, మిత్రుడినో చూసినపుిడుకానీ జాఞని మ్నసుసలో ఎటువంట్ట వాస్నలూ వాంఛలూ చెలర్పగవు.

శో ో నాం భూప్తిం పి ర తి ర యం దేవత్మం తీరథ మఙ్ ర యమ్ | దృష్ట ా ే సంపూజా ధీరసా న కాపి హృద్ధ వాసనా || 18-54 ||

231

నౌకరోి, పుత్రులో, భారోలో, మ్నవలో ఎవరైనా తనని పరిహసించ్చనా, ధికొరించ్చనాగానీ ఒక యోగియైన వాడికి చటుకుొన ఆక్రోశం కలగదు.

ై ాః పుత్ ై ూః క్లత్ ై ూశ్చ దౌహిత్ ై ూ శ్రచపి గోత భృత్ ర ై జః | విహసా ధిక్రృతో యోగీ న యాతి విక్ృతిం మనాక్ || 18-55 ||

232

స్ంతుషిి చెందినా పొంగిపోడు, ఖేద్ం కలిగినా కుంగిపోడు. అతడి ఆశిరోవంతమైన సిథతిగతులు అయా సిథతులలో ఉనావారు మాత్రమే ఎరుగగలరు.

ి షో ి ష్ సను ా ఽపి న సను ా ః ఖిన్తోఽపి న చ ఖిదాతే | త సాాశ్చరాదశ్రం త్మం త్మం త్మదృశ్ర ఏవ జ్ఞనతే || 18-56 ||

233

కరెవోలోలతామే స్ంస్వరం. జాఞనులు శూనాోకారంతోనూ, నిరాకారంతోనూ స్వరూపోంచెంది నిరిాకారులూ నిష్ొళ్ంకులూ కావటంచేత, ఈ కరెవోమోహంలో చ్చకుొకోరు.

ై వ సంసార్ణ న త్మం ప్శ్ాని ి వాత్ ి సూరయః | క్ర శూనాాకారా నిరాకారా నిరిేకారా నిరామయాః || 18-57 ||

234

ఏమీ చెయోకుండానే మూఢచ్చతుెలు ప్రతిద్దనికీ చ్చంత్నగ్రసుె లౌతంట్టరు. శాంతచ్చతుెడు త్నను చేసుెనావనీా చేస్తె కూడా చీకూ చ్చంత్న లేకుండా ఉంట్టడు.

అకురే నోపి సంక్షోభా దేాగ్ర ః సరేత ర మూఢవైధీః | కురే నోపి తు క్ృత్మాని కుశ్లో హి నిరాకులః || 18-58 ||

235

శాంతచ్చతుెడు ఉటిపుిడే కాదు, వోవహారాలలో దిగినపుిడుకూడా, మ్ధురంగా మాట్టిడత్నడు, కుదురుగా కూచ్చంట్టడు, ప్రశాంతంగా తిరుగుత్నడు, న్మ్మదితో భోంచేస్వెడు, హాయిగా పడుకుంట్టడు.

ి సఖం శేతే సఖ మాయాతి యాతి చ | సఖ మాస్వ ి సఖం భంకే ి వావహార్తఽపి శ్రన ి ధీః || 18-59 || సఖం వకి

236

ఎవరైతే లోకులవలె వోవహరిస్తె కూడా విసుగుచెంద్ని స్ాభావం కలవారో, అట్టివారు క్షోభపడక దుుఃఖానికి అంద్క, ఒక మ్హా స్రోవరంలగా నిండుగా గలగలలడుత ఉంట్టరు.

ి లర్ణ క్వదేావహారిణః | సేభావా దాసాై న వారి మహాహృద ఇ వాక్షోభోా గ్తకే ల శ్ః స శోభతే || 18-60 ||

237

మూఢుని నివృతిెస్వధనలు కూడా ప్రవృతిెజ్నకంగానే ఉంట్టయి. ఎందుచేతనంటే, తెలియక వారు నివృతిెనికూడా ఒక ప్రవృతిెకింద్ చేపడత్నరు. జాఞనియొకొ వోవహారప్రవృతుెలు కూడా నివృతిెసిథతినుండి చేపట్టినవై, నివృతిె ఇచేి స్తులిత్నలనే కలిగిస్వెయి.

ి రపి మూఢవైసా ప్ ి రుప్జ్ఞయతే | నివృతి ర వృతి ి రపి ధీరసా నివృతి ి ఫలభాగ్ననీ || 18-61 || ప్ ర వృతి

238

బంధాల మ్ధో ఉనా మూఢుడు తరుచ్చ వైరాగోం తెచ్చికునే విశాప్రయత్నాలు కనబడత్నయి. కానీ, శరీరం మీద్ద శారీరకం మీద్ద వాోమోహం పోయిన ధీరుడికి రాగం ఏమిట్ట, వైరాగోం ఏమిట్ట?

ప్రిగ్ర హేషుై వరాగ్ాం ప్ర ర యో మూఢవైసా దృశ్ాతే | దేహే విగ్ల్పత్మశ్సా క్ే రాగ్ః క్ే విరాగ్త్మ || 18-62 ||

239

మూఢుని ద్ృషిి ఎంతసేపూ ‘నేను ఇల తయారవాలి, అల తయారవకూడదు’ అనా నిరియాల మీదే కేంద్రీకృతమై ఉంటుంది. తన ఆతమలో సిథతుడైఉనా శాంతచ్చతుెనికి త్నను ‘ఇల ఉండాలి, అల ఉండకూడదు’ అనా ధాోస్ ఉండడు.

ి రయృష్క్ భావనాభావనాసకి ా రూాఢవైసా సరేదా | భా వాభావనయా సా తు సేస థ సాాదృష్క్ ా రూపిణీ || 18-63 ||

240

ఏ పని తలపెట్టినా, స్వారథచ్చంతలో చ్చకుొకోక, అది చ్చనాప్పలిల ఆటలగా స్రద్దగా తీసుకుని చేసుకుంటూ పోయేవాడే ఒక పవిత్రుడైన మని. అతడు లోకవోవహారాల మ్ధో వోసుథడై ఉనాపిట్టకీ అతనిని కరమ మైలలు ఏవీ అంటవు.

సరాేరంభేషు నిష్టరమో యశ్చర్త దారలవ నుానిః | న లేప్ ి స సా శుద ి సా కిర యమాణోఽపి క్రాణి || 18-64 ||

241

దైనందిన జీవితంలో తన పంచేంద్రియాలతో బాహోప్రపంచంలో వోవహరిసుెనాపుిడుకూడా, మ్నసుసలో తృష్ి ర్పగకుండా, స్మ్చ్చతుెడై ఉనావాడే తన స్ారూపరహస్వోనిా త్నను తెలుసుకునాట్టి ఆతమజుఞడు. ధనుోడు.

స ఏవ ధనా ఆతాజ ా ః సరేభావేషు యః సమః | ి రషమానసః || 18-65 || ప్శ్ాన్ శ్ృణేన్ సిృశ్న్ జిఘ ూ నోశ్ో నిోస

242

ఎలిపుిడూ, ఆకాశం లగా, ఖాళ్ళమ్నసుస గల ధీరుడికి స్ంస్వరస్వగరం ఏమిట్ట, మాయ ఏమిట్ట? స్వధన ఏమిట్ట, స్వధించడానికి ఏమంది?

క్ే సంసారః క్ే చ్ఛభాసః క్ే సాధాం క్ే చ సాధనమ్ | ఆకాశ్స్వావ ధీరసా నిరిేక్లిసా సరేదా || 18-66 ||

243

ఎవరైతే జీవితధేోయాలవెనక పాకులడడం మానేశారో, ఎవరైతే పరిపూరింగా ఆతమరుచ్చ ఆకారంద్దలిి ఉంట్టరో, ఎవరైతే అప్రయతాపూరాకంగా తన అఖ్ండాకారస్ారూపంలో ఇలుికటుికుని ఉంట్టరో, వార్ప జీవితంలో ఉతీెరుిలౌత్నరు.

స జయ తారథసనాోాసీ పూరోసేరసవిగ్ర హః | ి తే || 18-67 || అక్ృతి ర మోఽనవచిానేో సమాధి రాసా వర

244

వేయేల? ఎపుిడూ దేనిమీద్ద రుచ్చప్రోద్ోలం లేని వాడై, అటు భోగాలకీ ఇటు మోక్షానికీ కూడా అర్రులుచ్ఛచకుండా ఉండే మ్హాశయడే తతెవరహస్వోనిా ఎరిగినవాడు.

ి న జ్ఞ బహు నాత ి ే మహాశ్యః | ా తతతో ర కి ముకే భోగ్మోక్షనిరాకాంక్షీ సదా సరేత ర నీరసః || 18-68 ||

245

‘విశాంలో ద్దటవలసినవనుకునే మ్హతె హరణోగరభమూ ఇత్నోది దెవాత్నలనీా కూడా నామ్మాత్రాలు; మాటలవలన పుట్టినవి, మాటలలో మాత్రమే విహరించగలిగేవి’ అనా మెలకువ కలిగి, వీట్టని స్త్నో లనుకోవడం మానేసి తెలివిని తేలికపరుచ్చకునావాడికి ఇంక ద్దటవలసినదీ చేయవలసినదీ ఏమి మిగిలుంది?

మహదాద్ధ జగ్ వద్ేతం నామమాత ర విజృంభితమ్ | విహాయ శుద ి బోధసా కిం క్ృతా మవశిష్ాతే || 18-69 ||

246

ఇద్ంత్న కూడా తనయొకొ భ్రమ్ మోసే భారమేననీ, కించ్చతుెకూడా స్తోంకాద్నీ నిరాధరణ చేసుకునావాడికి, కనిప్పంచే ద్ృశాోలు లక్షాోలుగా సుురించడం మానేస్వెయి. ఆ విధంగా అతడు స్ాచామైన అంతుఃకరణం గలిగి స్వాభావికంగానే శాంతి చెందుత్నడు.

భ ర మభృత మిదం సరేం కించి నాో ి సీ తి నిశ్చయీ | అలక్షాసురణః శుద ి ః సేభావేై నవ శ్రమాతి || 18-70 ||

247

ద్ృశోప్రపంచం నిజ్ మ్నా ఏమ్రుపాటు లేనివాడు తన ఉనికియొకొ సుురణయే తనస్ారూపంగా మిగులుత్నడు. అలట్ట చైతనోమూరిెకి దీక్ష లేమిట్ట, వైరాగో మేమిట్ట, స్నాోస్ మేమిట్ట, శమ్ద్మాలు వేట్టకి?

శుద ి సురణరూప్సా దృశ్ాభావ మప్శ్ాతః | క్ే విధిః క్ేై వరాగ్ాం క్ే త్మాగ్ః క్ే శ్మోఽపి వా || 18-71 ||

248

‘ప్రకృతి’ అనా ప్రతిబంధమే కానని ఎఱుకకి, అనంతచైతనోస్ారూపంగా స్ిందించే ఉనికికి హరష మేమిట్ట, విష్టద్ మేమిట్ట, బంధ మెకొడిది, మోక్షం దేనినుంచ్చ?

ి రూపేణ ప్ సురతోఽనన ర క్ృతిం చ న ప్శ్ాతః | క్ే బన ి ః క్ే చ వా మోక్షః క్ే హరషః క్ే విష్టద్ధత్మ || 18-72 ||

249

‘ఈ స్ంస్వరం తలపులలోనే ఉంది (తలపులకి బయటలేదు), మాయామాత్రంగానే ప్రవరిెంచగలదు (నిజ్ంగా కాట్టయోలేదు)’ అనా తెలివి గలిగిన బుధజ్నుడు, “నేను, నే” ననా అహమూ, “నాది, నా” ద్నా వాోమోహమూ, “నాకు, నా” కనా వాంఛా లేనివాడై శోభిలుిత్నడు.

ి సంసార్త మాయామాత ి తే | బుద్ధ ి ప్రాన ర ం వివర నిరామో నిరహంకార్ణ నిష్టరమః శోభతే బుధః || 18-73 ||

250

దుఖ్విహీనమైనదీ క్షీణమేలేనిదీ అయిన తన స్ాస్ారూపానిా కనుగొనా మనికి నేరాడానికి విద్ో యేమంది, గెలవవలసిన విశాం ఎకొడుంది? “నేను దేహానిా” అనా అపోహ గానీ, “దేహం నా”ద్నా భ్రమ్ గానీ ఎందుకు కలుగుతుంది?

ి ప్ మాత్మానం ప్శ్ాతో మునేః | అక్షయం గ్తసనా క్ే విదాా చ క్ే వా విశ్ేం క్ే దేహోఽహం మ మేతి వా || 18-74 ||

251

అలగని, జ్డబుదిధగలవాడుకనక, ఒకవేళ్ చ్చతెవృతిెనిరోధక ధాోనం వంట్ట స్వధనాప్రక్రియలు మానేసేె, మ్రుక్షణమే పగట్టకలలకీ, ప్రేలపనలకీ లోనై కూరుింట్టడు.

నిర్ణ ధ్యదీని క్రాాణి జహాతి జడధీ రాద్ధ | ి మాప్నోతి తత్ క్షణాత్ || 18-75 || మన్తరథాన్ ప్ ర లప్రంశ్చ క్రు

252

మ్ంద్బుదిధ గలవాడికి స్తోవసుెవుగురించ్చ శ్రవణం చేశాక కూడా అజాఞనం వైదొలగదు. చేపట్టిన స్వధనలవలి, వేష్ం వలి, బయట్టకి నిరిాకలుిడిల కనిప్పంచ్చనా, లోపలోిపల భోగలలసుడైయంట్టడు.

ి న జహాతి విమూఢవైత్మమ్ | మన ూ త్మే పి త దేస య ః శు ి రిేష్యలలసః || 18-76 || నిరిేక్లోి బహి రాత్మో దన

253

జాఞనప్రప్పెచేత కరమప్రవాహం గట్టికిొనట్టివాడు లోకద్ృష్టియ కారోమ్గుాడై ఉనాా, అతడికి ఏదైనా చేయాలిసన మొహమాటంగానీ, చెపాిలిసన ప్రోద్ోలంగానీ ఏమీ ఉండదు.

జ్ఞ ో ల్పతక్రాా యో లోక్దృష్ట ా నా ద ా ాపి క్రాక్ృత్ | ి మేవ న కించన || 18-77 || ి ం వకు నాప్నో తావసరం క్రు

254

స్ద్ద నిరభయడైయండి, దిగజారని ధీమ్ంతుడికి అంధకారమేమిట్ట, ప్రకాశమేమిట్ట? ఆ అంధకారం నుండి ప్రకాశంలోకి పోవడంకోస్ం తోజించడాలేమిట్ట?

క్ే తమః క్ే ప్ ర కాశో వా హానం క్ే చ న కించన | నిరిేకారసా ధీరసా నిరాతంక్సా సరేదా || 18-78 ||

255

యోగియైన వాడి స్ాభావం అనిరాచనీయం. అస్లు అతడు స్ాభావరహతుడు. స్ాభావమకుెడు. అట్టివానికి ధీరుడనీ, వివేకి అనీ, నిరభయడనీ పరిమితగుణాలూ లక్షణాలూ ఆపాదించడం ఎలగ తగును?

క్ేై ధరాం క్ే వివేకితేం క్ే నిరాతంక్ త్మపి వా | అనిరాేచాసేభావసా నిఃసేభావసా యోగ్ననః || 18-79 ||

256

స్ారగమూ లేదు. నరకమూ లేదు. జీవనుమకిె అనేదీ లేదు, నిజానికి. అంతెందుకు, యోగద్ృషిిలో ఏదీ లేదు. ఈ ద్ాంద్దాలూ, హెచ్చి తగుగలూ మొలకెతెని దివోద్ృషిిని పొందినవాడే యోగి.

ి రో ై చవ హి | న సేర్ణ ో ై నవ నరక్త జీవనుాకి ి న యోగ్దృష్ట బహు నాత ా ా న కించన || 18-80 || ర కి ముకే

257

ధీరపురుష్యడి చ్చతెం చలిగా ఉంటుంది. అమ్ృతంతో నిండినటుిగా ఉంటుంది. అతడు ఏదైనా లభించ్ఛలని మొకుొలు మొకేొసుకోడు, లభించక పోయినా, లభించలేద్ని వాపోడు.

ై నవ ప్ర ర రథయతే లభం నాలభే నానుశోచతి | ి మమృతేై నవ పూరితమ్ || 18-81 || ధీరసా శీతలం చిత

258

కోరికల దురద్ లేనివాడు స్జ్జనులని సుెతించడం, దురజనులని నిందించడం వంట్టవి చెయోడు. సుఖ్దుుఃఖాలలో, ర్తండిట్ట స్మానమ్నసుొడై ఎపుిడూ స్ంతుషిికలిగి, అస్సలు స్తమ్త మ్వకుండా, తీరికగా ఉంట్టడు.

ి ం ిసౌ తి నిష్టరమో న దుష్ న శ్రన ా మపి నిన య తి | ి ః కించి తరృతాం న ప్శ్ాతి || 18-82 || సమదుఃఖసఖ ి స ృప్

259

జాఞనికి స్ంస్వరం అంటే రోత్న ఉండదు, ఆతమద్రశనానికై కళ్ళా కాయలూ కాయవు. అతడికి కుంగిపోడాలూ పొంగిపోడాలూ ఉండవుకనక అతడు జీవచావమూ కాడు, జీవనభారమూ మోయడు.

ధీర్ణ న దేేష్క్ ా సంసార మాత్మానం న ద్ధదృక్షతి | ి న మృతో న చ జీవతి || 18-83 || హరా ష మరష వినిరుాక్త

260

భారాోబడడలమీద్ వాోమోహంగానీ విష్యభోగాలమీద్ లలస్ంగానీ లేక, ఆఖ్రికి, తనశరీరం, తనసౌంద్రోం పటి మ్మ్కారం కూడా లేకుండా నిశిింతగా తులతగుత్నడు జాఞని.

నిఃస్వోహః పుత ర దారాదౌ నిష్టరమో విష్యేషు చ | ి ః సేశ్రీర్తఽపి నిరాశ్ః శోభతే బుధః || 18-84 || నిశిచన

261

ఏ సిథతి ద్కిొతే ద్దని కనుగుణంగా మ్సులుకుంటూ, స్ాతంత్రంగా తిరుగుత, ఎకొడ పొదుాగుంకితే అకొడే పడుకుంటూ స్దుాకుపోయే ధీమ్ంతుడికి ఎటుతిరిగినా స్ంతుషేికద్ద!

ి నః | తుష్క్ ా ః సరేత ర ధీరసా యథాప్తితవరి సేచాన య ం చరతో దేశ్రన్ య త్మ ర ి స మితశ్రయినః || 18-85 ||

262

ఆతమనిష్ులో విశ్రంతిచెందే మ్హాతుమడికి ఈ అంతుతెగని స్ంస్వరచక్రంతో స్ంబంధం తెగిపోతుంది. ఇక తన దేహం గతించబోతుంద్నో, మ్ళ్ళా పుటిబోతుంద్నో, ఆ చ్చంతలు అతడికి మిగలవు.

ి మహాతానః | ప్త త్యదేతు వా దేహో నాసా చినా సేభావభూమివిశ్ర ర ి ని విసాృత్మశేష్సంసృతేః || 18-86 ||

263

ఆతమబుదిధ కలిగినవాడు దేనివెంట్టపడడు. అతడికి ద్ాంద్ాస్ందిగాధలూ ధరమస్ందేహాలూ ఉండవు. ఏ బాంధవాోల వాోమోహంలోనూ చ్చకుొకోక, తన పరిపూరి కైవలోంలో ఆనందిస్వెడు.

అకించనః కామచ్ఛర్ణ నిరయేన య ే శిానోసంశ్యః | ి ః సరేభావేషు కేవలో రమతే బుధః || 18-87 || అసక్

264

జాఞనికి మ్టీి, రాయీ, బంగారమూ అనీా స్మానమే. ఆతమచైతనోమైన తనను త్నను జ్డదేహ మ్నుకునే భ్రమ్మడి అతనిలో పూరిెగా విడివడి ఉంటుంది. అతడియందు రజ్యగుణమూ తమోగుణమూ శుభ్రంగా ప్రక్షాళితమై ఉంట్టయి. ద్దంతో, నాది–నాద్నా మ్మ్కారపు మ్బుో పటిక శోభిలుిత్నడు.

నిరామః శోభతే ధీరః సమలోష్ట ా శ్ాకాంచనః | ి మాః || 18-88 || సభినోహృదయగ్ర ని థ రిేనిరూ ి తరజస

265

అతడు దేనిమీద్ద కేంద్రీకృత ద్ృషిి లేనివాడు. మ్నసుసలో కోరికల గురుెలుకూడా మిగలనివాడు. అంత స్ంతుష్యిడైన జీవనుమకుెని ఎవరితో పోలిగలమ?

సరే త్మ ర నవధ్యనసా న కించి దాేసనా హృద్ధ | ి తాన్త వితృప్ ి సా తులనా కేన జ్ఞయతే || 18-89 || ముకా

266

అతడు గ్రహస్తె కూడా గ్రహంచడు. చూస్తె కూడా చూడడు. చెపుత కూడా చెపిడు. ఒకొ కోరికలులేని జీవనుమకుెడికే తపి మ్ర్తవారికీ ఇది స్వధోంకాదు.

జ్ఞన నోపి న జ్ఞనాతి ప్శ్ా నోపి న ప్శ్ాతి | బు ూ వ నోపి న చ బ్ర ూ తే క్తఽన్తా నిరాేసనాదృతే || 18-90 ||

267

ఎవరికైతే మ్నసుసలో, ‘ఇది మ్ంచీ ఇది చెడూ’ అనా ఎనిాకా, పక్షపాతం అంతరించ్చందో, ఎవరైతే కోరికలులేనివాడో, వాడు మ్హారాజు అయినా బచిగాడే అయినా శోభిలుిత్నడు.

భిక్షు రాే భూప్తి రాేపి యో నిష్టరమః స శోభతే | భావేషు గ్ల్పత్మ యసా శోభనాశోభనా మతిః || 18-91 ||

268

అమాయికమైన నిజాయతీ కలిగి స్వరథకజీవియైన యోగికి స్ాచాంద్త్న, ఇబోందీ అనా తేడాలు లేవు. ఇంక అద్నంగా తతెవవివేకంతో ఏం పని?

ి ేవినిశ్చయః | క్ే సాేచాన య ాం క్ే సంక్తచః క్ే వా తత నిరాేా జ్ఞరజవభూతసా చరిత్మరథ సా యోగ్ననః || 18-92 ||

269

తన ఆతమలో విశ్రమించ్చ తృప్పెచెంద్గా కోరికలు అడుగంట్ట, దుుఃఖ్ం అంతరించ్చనవాడు అంతరంగంలో పొందే అనుభూతిని ఎవరికి ఎలగ చెపినౌతుంది?

ి న నిరాశేన గ్త్మరి ి నా | ఆతావిశ్ర ర ి ని తృపే ి రాదనుభూయేత త తరథం క్సా క్థాతే || 18-93 || అన

270

ఆతమజాఞని అడుగడుగునా తృప్పెనే ననుభవిస్వెడు. సుష్యప్పెలో నిద్రకాదు, తృప్పెననుభవిస్వెడు. స్ాపాావస్థలో కలకాదు తృప్పెనే రుచ్చ చూస్వెడు. జాగ్రద్వస్థలో మెలకువగాకాదు తృప్పెగానే ఉంట్టడు.

సప్న ి ఽపి న సషుప్ర ి చ సేపేోఽపి శ్యితో న చ | ి ధీర ి స ృప్ ి ః ప్దే ప్దే || 18-94 || జ్ఞగ్ర్తఽపి న జ్ఞగ్రి

271

జాఞనికి ఆలోచనా, ఇంద్రియకరమలూ, బుదిధకుశలత్న, అహంకారసుురణా అనీా ఉనాా - ప్రయోజ్నాలుగానే ఉంట్టయిగానీ, ఇవేవీ అతని అంగాలు కావు. ఇవేవీ అతని అంగాలుకావనా స్ంగతీ అతడికి తెలుసు.

ి ఽపి నిశిచన ి ః స్వని జ ా ః సచిన్త య ూయోఽపి నిరిని య ూయః | సబుద్ధ ి రపి నిరురద్ధ ి ః సాహంకార్ణఽనహఙ్రృతిః || 18-95 ||

272

ధీమ్ంతుడికి సుఖ్దుుఃఖాలతో పని లేదు. వైరాగోమా స్ంస్వరమా అనా స్ందిగధం లేదు. మమక్షువు ననో మకుెడ ననో ఊహంచ్చకోడు. త్ననేదో గొపివాడిననీ అనుకోడు, లేక ఏమీకానివా ణినీ వినయాలుపోడు.

ి న సంగ్వాన్ | న సఖీ న చ వా దుఃఖీ న విరక్త ి న కించి నో చ కించన || 18-96 || న ముముక్షు రో వా ముక్త

273

ధనుోడైన జాఞని స్మాధిలోనో, విక్షేపంలోనో, జాడోంతోనో ఏ సిథతిలో ఉనాా, ఆ సిథతికి లొంగిపోయి తన అనంత అతీత స్త్నోనిా విస్మరించడు. అతడికి పాండితోమే అబోనా పండితుడికింద్ త్నను పరిమితం అయిపోడు. పరిపూరుిడిగానే ఉంట్టడు.

ి ః సమాధౌ న సమాధిమాన్ | విక్షేపేఽపి న విక్షిప్ జ్ఞడ్గాఽపి న జడో ధనాః ప్రణి డ తేాఽపి న ప్ణి డ తః || 18-97 ||

274

జీవనుమకుెడు స్హజ్ంగా స్ాసుథడై తన ఉనికిలోనే న్లవు కలిించ్చకు నుంట్టడు. ఎదుర్చచ్చిన కరెవోం ఎపిట్టకపుిడు చేసేస్తెండడంచేత శాంతిగా ఉంట్టడు. తృష్ిలే లేనిమూలన అనిాట్ట స్మ్భావంతో ఉంట్టడు. కాబట్టి, “ఇది స్వధించ్ఛమ ఇదింకా స్వధించ్ఛలి” అనా ప్రణాళికలు వేస్తె ఉండడు.

ి యథాసి ి వానిరేృతః | ముక్త థ తిసేస థ ః క్ృతక్ర సమః సరేత ో ా నో సార తాక్ృతం క్ృతమ్ || 18-98 || ర ై వతృష్ట

275

జీవనుమకుెడు నమ్స్వొరాలకి పొంగిపోడు. నిందిసేె మ్ండిపడడు. మ్రణం ద్దపురిసేె కంగారూ పడడు, బతికిపోయా నని పండగా చేసుకోడు.

న పీ య ామాన్త నిన య ామాన్త న కుప్ాతి | ర యతే వన ై న వ్యద్ధేజతి మరణే జీవనే నాభినన య తి || 18-99 ||

276

జీవనుమకుెడు జ్నస్ంచ్ఛరం వెతుకుొంటూ పరుగులు తీయడు, అలగని అరణాోలకి నిష్కొరమించ్చ కళ్ళామూసుకునీ కూరోిడు. త్నను ఉనాచోట, త్నను ఎపుిడూ ఉనాటుిగానే సిథమితంగా ఉంట్టడు.

*

ి ధీః | న ధ్యవతి జనాకీరోం నారణా ముప్శ్రన యథా తథా యత ా తే || 18-100 || ర తత ర సమ ఏ వావతిష్ ఇతి అష్ట ా దశ్రధ్యాయః

277

జ్నకు డనాాడు – తతెవవిజాఞనమ్నే క్కకెొంతో నా హృద్ంతరాళ్ంలోంచ్చ రకరకాల అపోహల మళ్ాను ఊడబరికించ్చకునాాను కద్ద!

ఏక్తనవింశ్రధ్యాయః

జనక్ ఉవాచ|| ి ేవిజ్ఞ తత ా న సన య ంశ్ మాదాయ హృదయోదరాత్ | నానావిధ ప్రామరశ శ్లోాదా ి రః క్ృతో మయా || 19-1 ||

278

నా అంతరంగవైభవంలో కుదురుగా ఉనా నాకు ధరామరథకామ్మోక్షాలతోనూ, దెవాత్నదెవాత్నలతోనూ స్ంబంధమేమంది? పనేమంది?

క్ే ధరాః క్ేచ వా కామః క్ేచ్ఛరథః క్ేవివేకిత్మ| ై ేతం క్ేచ వాద్ ై ేతం సేమహినిా సి క్ేద్ థ తసా మే || 19-2 ||

279

నా అంతరంగవాోప్పెగా అమ్రిఉనా నాకు భూత భవిష్ో ద్ారెమానాలూ అస్లు దేశ కాల పరిసిథతులూ ఎకొణుించ్చ వరిెస్వెయి?

ి మాన మపి క్ే వా | క్ే భూతం క్ే భవిష్ా దాే వర క్ే దేశ్ః క్ే చ వా నితాం సేమహిమిో సి థ తసా మే || 19-3 ||

280

నా స్ామ్హమ్లో అలరారుతునా నాకు ఆత్నమనాతమలూ, శుభాశుభాలూ అనా విభజ్నలులేవు. చ్చంతన అనీ, చ్చంతనారాహతోం అనీ విభేద్దలు లేవు.

క్ే చ్ఛత్మా క్ే చ వానాత్మా క్ే శుభం కాేశుభం తథా | ి క్ే చ వాచినా ి సేమహిమిో సి క్ే చినా థ తసా మే || 19-4 ||

281

నా మ్హమ్లోనే క్కలువై ఉనా నాకు జాగ్రత్ స్ాపా సుష్యపుె లనే అవస్వథత్రయంతో చ్చకుొలులేవు. అట్టి ఆతమసిథతుడనైన ననుా భయభ్రంతు లేమీ చేయవు, తురీయస్వధన లెకొడికీ తీసుకువెళ్ావు.

ి రాే క్ే చ జ్ఞగ్రణం తథా | క్ే సేప్ోః క్ే సషుపి క్ే తురీయం భయం వాపి సేమహిమిో సి థ తసా మే || 19-5 ||

282

నా ఆతమవైభవంలో నిలిచ్చ ఉనా నాకు దూరమూ ద్గగరా, బయట్ట లోపల, స్తథలమూ స్తక్షమమూ అనా అంతరాలు కానరావు.

ి రం క్ే వా | క్ే ద్బ్రం క్ే సమీప్ం వా బాహాం కాేభాన క్ే సూ థ లం క్ే చ వా సూక్షాం సేమహిమిో సి థ తసా మే || 19-6 ||

283

ఆతమనిష్ులో సిథరంగా ఉనా నాకు జ్ననమ్రణాల చక్రం నుండి బయటపడాలనిగానీ, లోకానీా లౌకికవోవహారాలనీ స్నోసించ్ఛలనిగానీ, లయా, స్మాధీ మొద్లైన యోగసిథతులను స్వధించ్ఛలిసన అగతోంగానీ లేదు.

క్ే మృతుా రీజవితం వా క్ే లోకాః కాేసా క్ే లౌకిక్మ్ | క్ే లయః క్ే సమాధి రాే సేమహిమిో సి థ తసా మే || 19-7 ||

284

నా ఆతమలోనే హాయిగా విశ్రమించ్చ ఉండే నాకు ధరామరథకామాల కథనం చ్ఛలు చ్ఛలు. యోగస్వధనల రహస్వోలు ఇంకకొరలేదు. వేద్దంత విజాఞనపు చరిలు చ్ఛలు బాబూ చ్ఛలు.

*

అలం తి ర వరోక్థయా యోగ్సా క్థయా ప్ాలమ్ | అలం విజ్ఞ ా నక్థయా విశ్ర ర ి న సా మ మాతాని || 19-8 || ఇతి ఎక్తనవింశ్రధ్యాయః

285

జ్నకుడనాాడునిరంజ్నమైన నా స్ారూపంలో పంచభూత్న లేమిట్ట, పంచేంద్రియా లేమిట్ట? మ్నస్సనే దెకొ డుంది? శూనాోనికీ నిరాశకీ అస్లు త్నవేదీ?

|| వింశ్తిమోధ్యాయః ||

జనక్ ఉవాచ || క్ే భూత్మని క్ే దేహో వా కేేని య ూయాణి క్ే వా మనః | క్ే శూనాం క్ే చై నరాశ్ాం మ తసేరూపే నిరంజనే || 20-1 ||

286

స్రాద్ద ద్ాంద్దాతీత స్ారూపుడనే ఐన నాకు శాస్త్ర మేమిట్ట, ఆతమజాఞన మేమిట్ట? నిరిాకలిమానస్ మేమిట్ట? తుషిి ఏమిట్ట, వైరాగోమేమిట్ట?

క్ే శ్రస ా నం క్ే వా నిరిేష్యం మనః | ర ం కాేతావిజ్ఞ ి ః క్ే వితృష్ట క్ే తృపి ో తేం గ్తదేన య ేసా మే సదా || 20-2 ||

287

విద్ో ఏమిట్ట, అవిద్ో ఏమిట్ట? అహం-జాఞన మేమిట్ట, ఇద్ం-జాఞన మేమిట్ట? మ్మ్కార మేమిట్ట, బంధ మేమిట్ట, మోక్ష మేమిట్ట? ఆతమస్ారూపుడనైన నాకు రూపకలిన ఏమిట్ట? (ఈ వేద్దంత పద్జాలమేదీ ఆతమస్ారూపుడనైన నాకు చెంద్దు)

క్ే విదాా క్ే చ వావిదాా కాేహం కేేదం మమ క్ే వా | క్ే బన ి క్ే చ వా మోక్షః సేరూప్సా క్ే రూపిత్మ || 20-3 ||

288

వైయకిెక విశ్వష్ం ఏనాడూ లేని నాకు ప్రరబధకరమ లేమిట్ట, జీవనుమకిె ఏమిట్ట? ఇంకా, విదేహమకిె ఏమిట్ట?

ి రపి క్ే వా | క్ే ప్ర ి ని క్రాాణి జీవనుాకి ర రబా ై వలాం నిరిేశేష్సా సరేదా || 20-4 || క్ే త ద్ధేదేహక

289

వోకిెస్ాభావమే లేని నాలో కరె ఎవరు, భోకె ఎవరు? కారోస్తురిె ఎకొడుంది, నైష్ొరమయం ఎకొడుంది? ప్రతోక్షఫల మేమిట్ట, పరోక్షఫల మేమిట్ట?

ి క్ే చ వా భోకా ి నిష్క్రూయం సురణం క్ే వా | క్ే క్రా కాేప్ర్ణక్షం ఫలం వా క్ే నిఃసేభావసా మే సదా || 20-5 ||

290

నా ఉనికీ స్ారూపమూ అద్ాయమై ఉండగా, ఇంక అందులో లోక మెకొడుంది? మమక్షువూ, యోగీ, జాఞనీ ఎవరునాారు? బదుధడూ, మకుెడూ ఎకొణ్ణించొచ్ఛిరు?

క్ే లోక్ః క్ే ముముక్షు రాే క్ే యోగీ జ్ఞ ా నవాన్ క్ే వా | ి ః సేసేరూపేఽహ మదేయే || 20-6 || క్ే బద ి ః క్ే చ వా ముక్

291

నేను ఉనాది అద్ాయమైన నా స్ారూపంలో. మ్రి స్ృషిి ఏమిటీ, స్ంహార మేమిట్ట? స్వధకు డెల వచ్ఛిడు? స్వధోమూ, స్వధనా, సిధీధ ఇవనీా ఎకొ డునాాయి?

క్ే సృష్క్ ా ః క్ే చ సంహారః క్ే సాధాం క్ే చ సాధనమ్ | క్ే సాధక్ః క్ే సిద్ధ ి రాే సేసేరూపేఽహ మదేయే || 20-7 ||

292

నితోమూ విమ్లమైన నా ఉనికిలో ప్రమాత్న, ప్రమాణమూ, ప్రమేయమూ, ప్రమా అంటూ నానాపాత్రలు చొప్పించడ మెందుకు? అలిమ్నీ, అనలిమ్నీ - వేర్ప వేర్ప విలువలు ఎందుకు?

క్ే ప్ ర మాత్మ ప్ ర మాణం వా క్ే ప్ ర మేయం క్ే చ ప్ ర మా | క్ే కించిత్ క్ే న కించి దాే సరేదా విమలసా మే || 20-8 ||

293

ఎలిపుిడూ నిష్క్ొరయడనే అయిన నా స్తోస్ారూపంలో, విక్షేపమూ ఏకాగ్రత్న వంట్ట యోగావస్థలూ, జాఞనమూ అజాఞనమూ అనా వేద్దంతవిశ్వష్టలూ, హరషమూ విష్టద్మూ అనా మ్నో వికలిలూ అప్రసుెతమైనవి. అస్ంద్రభమైనవి.

క్ే విక్షేప్ః క్ే ై చకాగ్ర ాం క్ే నిర్ణరధః క్ే మూఢవైత్మ | క్ే హరషః క్ే విష్టద్ధ వా సరేదా నిష్క్రూయసా మే || 20-9 ||

294

అస్లు, విలువలూ విచ్ఛరమూ మొలకెతెని నా స్తోస్ారూపంలో స్ంస్వర మెకొడ, పరమారథ మెకొడ? సుఖానుభవ మేమిట్ట, దుుఃఖానుభవ మెందుకౌతుంది?

క్ే ై చష్ వావహార్ణ వా క్ే చ సా ప్రమారథత్మ | క్ే సఖం క్ే చ వా దుఃఖం నిరిేమరశసా మే సదా || 20-10 ||

295

ఎలిపుిడూ పరిశుదుధడనైన నాలో మాయా, స్ంస్వరమూ రకీె, విరకీె జీవుడూ, బ్రహమమూ ఇటువంట్ట మ్రక లేవీ లే వస్లు.

క్ే మాయా క్ే చ సంసారః క్ే పీ ర తి రిేరతిః క్ే వా | క్ే జీవః క్ే చ త దరూహా సరేదా విమలసా మే || 20-11 ||

296

నిశిలస్తోం నుంచ్చ వేరు కానివాడినీ, ఆతమసుథడినీ అయిన నాకు ప్రవృతిెమారగ మేమిట్ట, నివృతిెమారగ మేమిట్ట? బంధన మేమిట్ట, మకిె ఏమిట్ట?

ి రిోరేృతి ి రాే క్ే ముకి ి ః క్ే చ బన క్ే ప్ ి నమ్ | ర వృతి కూటస థ నిరిేభాగ్సా సేస థ సా మమ సరేదా || 20-12 ||

297

అశరీరమైన శివస్ారూపుడనైన నాకు ఉపదేశ మేమిట్ట, శాస్త్ర మేమిట్ట? శిష్యో డేమిట్ట, గురు వేమిట్ట? అస్లు పురుష్టరథ మేమిట్ట?

క్తేప్దేశ్ః క్ే వా శ్రస ర ం క్ే శిష్ాః క్ే చ వా గురుః | ి పురుష్టర్ణ క్ే చ్ఛసి థ వా నిరుప్రధేః శివసా మే || 20-13 ||

298

ఆసిెకతాం ఏమిట్ట, నాసిెకతాం ఏమిట్ట? అదెవాత మేమంది, దెవాత మేమంది? వేయేల? నా స్తోంలో ఏ వాద్మూ ర్పగదు.

|| ఓం తతసత్ ||

ి క్ే చ వా నాసి ి కాేసి ి ై చక్ం క్ే చ దేయమ్ | క్ే చ్ఛసి ి న కించి న్తోతి ి ష్ బహు నాత ఠ తే మమ || 20-14 || ర కి ముకే ఇతి వింశ్రధ్యాయః

BACK COVER

బంధం అంటే సఖంక్తసం రప్రప్ంచిక్విష్యాల వంటప్డవలసి రావడం. మోక్షం అంటే ై ప్ర మన సఖశ్రంతులక ర ప్ంచిక్ విష్యాల వంటప్డవలసిన అగ్తాం లేక్ప్నవటం. త్లుసక్తవలసిన వేదాంతరహసామల ల ఇంతే. ఇక్ నీకు ఎల తోచితే అల చయిా.

ి నే ననుభవిసా ఆతాజ్ఞ ి డు. ా ని అడుగ్డుగునా తృపి ి లో నిద ి ననుభవిసా సషుపి ి డు. ర కాదు, తృపి ి నే రుచి చూసా సేప్రోవస ి డు. థ లో క్లకాదు తృపి ి గానే ఉంటాడు. జ్ఞగ్ర దవస థ లో మెలకువగాకాదు తృపి